Instytucja ulgi na złe długi pozwala wierzycielowi na odzyskanie kwoty podatku należnego od dokonanej czynności, za którą nie otrzymał zapłaty w terminie 90 dni od terminu zapłaty. Czy prawo do zastosowania ulgi na złe długi przysługuje wierzycielowi także w sytuacji, gdy dłużnik zawiesi działalność gospodarczą? W artykule wyjaśniamy, jak wygląda ulga na złe długi po zawieszeniu działalności przez dłużnika.
Czym jest ulga na złe długi?
Ulga na złe długi określa zasady rozliczenia podatku od towarów i usług w sytuacji, gdy nabywca towarów lub usługobiorca (dłużnik) nie zapłacił dostawcy lub usługodawcy (wierzycielowi) kwoty należnej za wykonaną dostawę towarów lub świadczenie usług w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Szczegółowe zasady stosowania ulgi na złe długi określone zostały w art. 89a–89b ustawy o podatku od towarów i usług. Na mocy art. 89a ust. 1 ustawy o VAT podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Przy czym nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w żadnej formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Oznacza to, że ulga na złe długi jest preferencją, z której może, ale nie musi skorzystać wierzyciel w razie nieuregulowania płatności przez dłużnika za wykonaną dostawę towarów lub świadczenie usług w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Wierzyciel może skorzystać z ulgi na złe długi, gdy spełnione są następujące warunki:
- na dzień poprzedzający dzień złożenia pliku JPK_V7, w którym dokonuje się korekty z tytułu ulgi na złe długi, wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,
- od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Korekta z tytułu ulgi na złe długi może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w żadnej formie. Oznacza to, że w razie, gdy dłużnik ureguluje płatność po upływie 90 dni od terminu płatności wskazanego na fakturze lub w umowie, ale przed dniem złożenia pliku JPK_V7 przez wierzyciela, to wierzyciel nie powinien wówczas stosować ulgi na złe długi.
Warto mieć na uwadze, że ulga na złe długi to mechanizm pozwalający skorygować nie tylko rozliczenie podatku VAT, lecz także podatku PIT i CIT dotyczące faktur niezapłaconych w terminie określonym w przepisach.
Dla wierzyciela ulga na złe długi jest możliwa do zastosowania po spełnieniu określonych warunków, natomiast w przypadku dłużnika ma ona charakter obligatoryjny. Oznacza to, że w razie nieuregulowania płatności za zakupione towary lub usługi w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze dłużnik ma obowiązek dokonać korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury w pliku JPK_V7 za odpowiedni okres rozliczeniowy. Zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Przy czym ulgi na złe długi nie stosuje się w przypadku, gdy dłużnik uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności.
Ulga na złe długi po zawieszeniu działalności przez dłużnika
Warunki do skorzystania z ulgi na złe sługi określone zostały w art. 89a ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, przy czym część z nich, konieczna do spełnienia w celu skorzystania z ulgi, została uchylona. Aktualnie zgodnie z art. 89a ust. 2 ustawy o VAT ulgę na złe długi stosuje się w przypadku, gdy łącznie spełnione są następujące warunki:
- na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,
- od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Nie ma zatem przeciwwskazań, aby wierzyciel mógł zastosować ulgę na złe długi w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej przez dłużnika, o ile oczywiście spełnione zostały pozostałe warunki do skorzystania z niej. We wcześniejszym brzmieniu przepisu art. 89a ust. 2 ustawy o VAT możliwość ta była uzależniona także od innych okoliczności, m.in. tego, że dłużnik na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonywało się korekty, musiał być zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Z kolei zawieszenie działalności gospodarczej przez dłużnika może powodować jego wykreślenie z rejestru podatników VAT, co stanowiło przeszkodę stosowania ulgi na złe długi przez wierzycieli, których dłużnicy zawiesili działalność gospodarczą przed uchyleniem niekorzystnego dla podatników uregulowania w ustawie o VAT. Aktualnie wierzyciel pozostający czynnym podatnikiem VAT po upływie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, o ile od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona, może skorzystać z ulgi na złe długi bez konieczności weryfikowania statusu VAT dłużnika.
Przykład 1.
Pani Aneta prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej i jest czynnym podatnikiem VAT. Rozlicza się miesięcznie, składając pliki JPK_V7M. Przedsiębiorczyni dokonała sprzedaży towarów, którą udokumentowała fakturą VAT wystawioną i dostarczoną do kontrahenta nabywającego towary; termin płatności na fakturze to 14 dni od daty sprzedaży. Nie otrzymała ona płatności za dokonaną dostawę, mimo że minęło już 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, w związku z czym chce rozliczyć ulgę na złe długi. Okazało się jednak, że kontrahent pani Anety w okresie rozliczeniowym, w którym przedsiębiorczyni przysługuje prawo do zastosowania ulgi na złe długi, ma zawieszoną działalność gospodarczą. Czy pani Anecie przysługuje ulga na złe długi po zawieszeniu działalności przez dłużnika?
Zawieszenie działalności gospodarczej przez dłużnika nie stanowi przeciwwskazań do skorzystania przez panią Anetę z ulgi na złe długi. Jeżeli zatem jako czynny podatnik VAT nie otrzymała płatności za dokonaną dostawę towarów, to po upływie 90 dni od dnia terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze ma prawo do skorzystania z ulgi na złe długi nawet wtedy, gdy działalność dłużnika pozostaje zawieszona na dzień złożenia pliku JPK_V7M, w którym pani Aneta dokona korekty z tytułu ulgi na złe długi.
Zapłata za fakturę po zastosowaniu mechanizmu ulgi na złe długi
Trzeba mieć na uwadze, że jeżeli po skorzystaniu z ulgi wierzyciel uzyska zapłatę w całości lub w części, to otrzymane kwoty będą ponownie zwiększały obrót u wierzyciela. Z kolei dłużnik ponownie zyska prawo do odliczenia podatku VAT w odniesieniu do zapłaconych kwot. Zgodnie z art. 89a ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku, gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, o której mowa w ust. 1, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części. Analogicznie na mocy art. 89b ust. 4 tej ustawy w przypadku uregulowania należności po dokonaniu korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik ma prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano, o kwotę podatku, o której mowa w ust. 1. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek naliczony może zostać zwiększony w odniesieniu do tej części.
