W działalności gospodarczej wykorzystywane są różnego rodzaju środki trwałe. Co do zasady metoda amortyzacji wybrana przez przedsiębiorcę dla danego środka trwałego powinna być stosowana do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego, jednak obowiązujące przepisy dopuszczają pewne odstępstwa od tej reguły. Wraz z nowym rokiem podatnicy mogą dokonać pewnych zmian w amortyzacji. Wyjaśniamy, jaka zmiana stawki amortyzacji na początku roku jest dopuszczalna na początku roku i jakie niosą konsekwencje.
Amortyzacja środków trwałych a zmiana stawki amortyzacji
Składnik majątku może zostać zakwalifikowany jako środek trwały, gdy spełnia szereg warunków określonych w art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych/16a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z tymi przepisami środkami trwałymi podlegającymi amortyzacji są stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością;
- maszyny, urządzenia i środki transportu;
- inne przedmioty
– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1.
Składnik majątku wprowadza się do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych najpóźniej w miesiącu przekazania go do używania, a wartość początkową środka trwałego ustala się w zależności od sposobu pozyskania składnika majątku na podstawie przepisów art. 22g ust 1 ustawy o PIT/16g ust. 1 ustawy o CIT. Wartość początkowa środka trwałego stanowi podstawę dokonywania odpisów amortyzacyjnych, zaliczanych w ciężar kosztów uzyskania przychodów. Wprowadzenie składnika majątku do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wiąże się z koniecznością wyboru metody amortyzacji przed rozpoczęciem amortyzacji. Trzeba mieć na uwadze, że co do zasady raz wybraną metodę należy stosować do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego. Obowiązujące przepisy przewidują jednak wyjątki od tej reguły, pozwalające dokonać pewnych modyfikacji w amortyzacji środków trwałych będących już w trakcie amortyzacji.
Zmiana stawki amortyzacji na początku roku
Przede wszystkim należy podkreślić, że zmiana stawki amortyzacji jest dopuszczalna wyłącznie wówczas, gdy podatnik jako metodę amortyzacji danego środka wybrał amortyzację liniową. Amortyzacja liniowa opiera się na założeniu, że amortyzowany składnik majątku ulega równomiernemu zużyciu przez cały okres jego użytkowania i dokonywana jest przy zastosowaniu stawek z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych. Na mocy art. 22i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych/art. 16i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się, począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Oznacza to, że wraz z początkiem roku przedsiębiorca posiadający środki trwałe w trakcie amortyzacji metodą liniową może zdecydować o zmianie stawki amortyzacyjnej. Obowiązujące przepisy nie przewidują żadnych dodatkowych warunków do spełnienia w celu zmiany stawki amortyzacyjnej. Trzeba pamiętać wyłącznie o tym, że możliwość zmiany stawki amortyzacyjnej odnosi się do składników majątku amortyzowanych metodą liniową oraz jest dozwolona wyłącznie od miesiąca, w którym środek trwały wprowadzono do ewidencji lub wraz z początkiem każdego kolejnego roku podatkowego.
Przedsiębiorcy przysługuje dowolność w wyborze wysokości obniżenia lub podwyższenia stawki amortyzacyjnej dla środka trwałego amortyzowanego metodą liniową, z zastrzeżeniem stawek wynikających z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych. Co więcej, zmiany stawki amortyzacyjnej danego środka trwałego amortyzowanego metodą liniową można dokonać nawet kilka razy. Podatnik ma możliwość stosowania różnych stawek amortyzacyjnych na każdy rok podatkowy, z tym tylko zastrzeżeniem, aby stawki te nie były wyższe od stawek określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych.
Przykład 1.
Pan Adrian prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, w której użytkuje od 1 września 2023 roku maszynę do obróbki drewna amortyzowaną metodą liniową przy zastosowaniu maksymalnej rocznej stawki amortyzacyjnej w wysokości 14%. W 2024 roku mężczyzna przewiduje chwilowe zmniejszenie sprzedaży, w związku z czym rozważa obniżenie stawki amortyzacyjnej. Czy dopuszczalna jest zmiana stawki amortyzacji na niższą, a w kolejnych latach jej ponowne podwyższenie?
Wraz z początkiem roku podatnik może samodzielnie podjąć decyzję o ewentualnej zmianie stawki amortyzacyjnej środka trwałego amortyzowanego metodą liniową, z zastrzeżeniem stawek wynikających z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych. Zmieniona stawka amortyzacyjna ma wówczas zastosowanie, począwszy od pierwszego miesiąca danego roku podatkowego. Obowiązujące przepisy nie przewidują ograniczeń w zakresie częstotliwości zmiany stawki amortyzacyjnej pod warunkiem, że kolejne zmiany w tym zakresie dokonywane są wraz z początkiem kolejnego roku podatkowego. Oznacza to, że począwszy od pierwszego miesiąca 2024 roku, pan Adrian może dokonać obniżenia stawki amortyzacyjnej maszyny do obróbki drewna wykorzystywanej w działalności gospodarczej do dowolnego poziomu, a każdego następnego roku podatkowego może podwyższyć stawkę amortyzacyjną maksymalnie do poziomu przewidzianego w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych, czyli w tym przypadku 14%.
Czy możliwe jest obniżenie stawki amortyzacyjnej do 0% na początku roku?
Stawka amortyzacyjna środka trwałego amortyzowanego metodą liniową może zostać obniżona, począwszy od pierwszego miesiąca roku podatkowego nawet do 0%. Takie stanowisko potwierdzone zostało m.in. w interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.587.2018.1.MBD) z 22 stycznia 2019 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Stosownie zaś do art. 16i ust. 5 u.p.d.o.p. podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się, począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
Fragment uzasadnienia interpretacji:
„Zmiana stawki amortyzacji przewidziana w art. 16i ust. 5 u.p.d.o.p., pomimo że nie została ograniczona przez ustawodawcę żadnym limitem, powinna być dokonywana z uwzględnieniem pozostałych przepisów ustawy. Z powyższego wynika, że możliwość obniżania lub podwyższania stawek nie jest uwarunkowana wystąpieniem jakichkolwiek okoliczności. Taką decyzję podejmuje podatnik. Ponadto wysokość obniżenia lub podwyższenia stawki amortyzacyjnej dla danego środka trwałego jest dowolna i pozostaje w gestii podatnika (z ww. zastrzeżeniem dot. stawki wynikającej z Wykazu).
Mając powyższe na uwadze, należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że stosując tzw. metodę liniową, na podstawie art. 16i ust. 5 u.p.d.o.p., miał prawo, począwszy od pierwszego miesiąca roku podatkowego, do obniżenia stawek amortyzacyjnych do 0%”.
Zmiana stawki amortyzacji na początku roku a zmiana częstotliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych
Stosownie do art. 22h ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych/art. 16h ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego. Trzeba przy tym mieć na uwadze, że suma odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonanych w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, nie może przekroczyć wartości tych odpisów przypadających za okres od wprowadzenia ich do ewidencji do końca tego roku podatkowego. Dowolność w wyborze częstotliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych w okresach miesięcznych, kwartalnych lub rocznych odnosi się zarówno do metody liniowej, jak i degresywnej. Wraz z początkiem nowego roku dopuszcza się zmianę częstotliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych, co oznacza, że np. podatnik dokonujący dotychczas odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co miesiąc od nowego roku może zacząć dokonywać odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co kwartał lub jednorazowo na koniec roku podatkowego.
