Osoba uzyskująca przychód z określonego źródła co do zasady powinna go rozliczyć przed fiskusem. Problem jednak może pojawić się, gdy nie będzie wiadomo, do jakiego konkretnego źródła należy dany przychód przyporządkować, a co za tym idzie - jakie zasady opodatkowania zastosować. Wiele wątpliwości powstało ostatnio w sytuacji, gdy wykonywanie odpowiedniej czynności może zostać odebrane zarówno jako działalność wykonywana osobiście, jak i pozarolnicza działalność gospodarcza. Jednym z takich źródeł są przychody uzyskiwane przez m.in. sportowców, artystów, naukowców czy publicystów.
Źródła przychodów - ustawa o PIT
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych jasno określa, z jakich źródeł podatnik może uzyskać przychód. Według art. 10 ust. 1 są nimi:
- stosunek służbowy, stosunek pracy, itp.;
- działalność wykonywana osobiście;
- pozarolnicza działalność gospodarcza;
- działy specjalne produkcji rolnej;
- najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa;
- kapitały pieniężne i prawa majątkowe;
- odpłatne zbycie m.in. nieruchomości lub ich części, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego, prawa wieczystego użytkowania gruntów oraz innych rzeczy - jeżeli nie nastąpiło w ramach działalności gospodarczej.
Warto jednak dodać, że katalog ten nie jest jednak zamknięty, w związku z tym nie są to jedyne możliwe formy uzyskiwania przychodów.
Działalność wykonywana osobiście - źródła przychodów
Ważne jest, aby podatnik potrafił odróżnić działalność wykonywaną osobiście od pozostałych. Jak się okazuje, ustawodawca określił jednoznacznie, jakie rodzaje wykonywanych czynności wchodzą w zakres danego źródła przychodów. Wśród wymienionych w art. 13 można wyróżnić:
przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z dziedziny nauki, kultury i sztuki, dziennikarstwa oraz przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów , a także przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych,
przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskane wyłącznie od:
osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością
- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej;
przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.
Jak można zauważyć, przepisy nie określają dokładnej definicji działalności wykonywanej osobiście, a w ustawie wymieniono wyłącznie dokładne rodzaje przychodów należących do danego źródła. W niektórych przypadkach jest to problematyczne, ponieważ zdarzają się sytuacje, w których działalność wykonywana osobiście może być również wykonywana w ramach działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza - definicja
W przeciwieństwie do działalności wykonywanej osobiście działalność gospodarcza posiada w przepisach swoją dokładną definicję. Otóż jest to wszelka działalność zarobkowa:
- wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,
- polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
- polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych,
- prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do przychodów z innych źródeł (wymienionych w art. 10 ust. 1).
Warto również wspomnieć o przesłankach art. 5b ust. 1, których łączne spełnienie wyłącza uznanie danych czynności za działalność gospodarczą, a mianowicie:
- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat danych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem czynów niedozwolonych, ponosi zleceniodawca,
- czynności są wykonywane pod kierownictwem, a także w miejscu i czasie wyznaczonych przez zleceniodawcę;
- wykonujący dane czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Działalność wykonywana osobiście czy działalność gospodarcza
Przedmiotem wielu interpretacji oraz wyroków sądowych były sprawy dotyczące przyporządkowania wykonywanych przez podatników czynności do właściwego źródła. Głównym problemem było, czy przychody uzyskane z działalności wykonywanej osobiście można zaliczyć do działalności gospodarczej, jeżeli zostaną spełnione warunki na to pozwalające. Zaletą takiego rozwiązania byłoby opodatkowanie dochodu podatkiem liniowym zamiast progresywnym (skala podatkowa), dzięki czemu po przekroczeniu progu podatnik płaciłby 19% podatku - a nie 32%.
Zgodnie z linią orzecznictwa organy podatkowe oraz sądy nie były przychylne dla podatników, twierdząc, iż jeżeli dana czynność została przyporządkowana przez ustawodawcę do działalności wykonywanej osobiście, to nie może być wykonywana jako pozarolnicza działalność gospodarcza. Przykładem takiego orzecznictwa jest wyrok NSA z 8 kwietnia 2014 r. (sygn. akt II FSK 1125/12) w sprawie podatnika uzyskującego przychód z udziału w zawodach żużlowych.
W odpowiedzi na zamieszanie Ministerstwo Finansów wydało interpretację ogólną (nr DD2/033/30/KBF/14/RD-474), której stwierdzono, że jeżeli podatnik uzyskuje przychód z działalności wykonywanej osobiście, może rozliczać je w ramach działalności gospodarczej, pod warunkiem spełnienia odpowiednich warunków przewidzianych ustawą.
