W poprzedniej części cyklu artykułów na temat prowadzenia własnego e-biznesu opowiedzieliśmy o tym, jak rozumieć pojęcie modelu biznesowego oraz przedstawiliśmy sposób jego tworzenia. Żeby ułatwić zrozumienie tego, w jaki sposób firmy zarabiają w sieci, przedstawiamy różne modele e-biznesu w podziale na rodzaje relacji biznesowych łączących strony biorące udział w transakcji.
Modele e-biznesu - próba klasyfikacji
Poniżej próbujemy sklasyfikować modele e-biznesu funkcjonujące na rynku. Jednak ze względu na specyfikę tego biznesu, nie ma wcale pewności, czy informacje dzisiaj aktualne, jutro ciągle jeszcze będą aktualne. Warto zapoznać się tym podziałem i podanymi w dalszej części artykułu konkretnymi przykładami i wiedzieć, jak to robią inni. Nie należy zamykać się wyłącznie w istniejących opcjach, lecz obserwować, co się dzieje na rynku, i mieć głowę otwartą na nowe pomysły.
-
B2C (Business-to-Customer) - w tym przypadku podmiot gospodarczy kieruje swoją ofertę do indywidualnego klienta. Ze względu na najszerszą, bo masową grupę docelową (całe społeczeństwo), jest to najpopularniejszy typ relacji.
-
B2B (Business-to-Business) – w tej relacji jedna firma sprzedaje swoje usługi lub produkty innemu przedsiębiorstwu. Ze względu na typ graczy, ten rodzaj wymiany gospodarczej generuje największe kwotowe transakcje, wielokrotnie większe niż w B2C.
-
C2C (Customer-to-Customer) – tutaj obie strony to konsumenci, użytkownicy internetu, którzy wymieniają pomiędzy sobą bezpośrednio niematerialne wartości, takie jak informacje i wiedza, bądź materialne przedmioty.
Klasyfikacja modeli biznesu elektronicznego
Modele e-biznesu określa sposób osiągnięcia zysków z działalności w Internecie przez podmioty funkcjonujące na rynku elektronicznym. Do najczęściej spotykanych modeli zaliczamy:
Sklep internetowy
To właśnie e-sklep jest najczęściej kojarzony z handlem internetowym czy biznesem prowadzonym w sieci. I rzeczywiście - jest najpopularniejszą formą prowadzenia sprzedaży w internecie. Warto przypomnieć, że pierwszym sklepem internetowym była założona w 1995 roku księgarnia internetowa Amazon.com. Obecnie ten e-sklep ma znacznie szerszy asortyment wychodzący zdecydowanie poza same książki (elektronika, filmy, DVD itp.) i sprzedaje swoje produkty na całym świecie.
W 2015 roku w Polsce istniało ok. 22 tys. sklepów internetowych, z roku na rok ich liczba rośnie. Jeśli tendencja wzrostowa utrzyma się, to już za pięć, sześć lat można spodziewać się w Polsce blisko 25 – 30 tys. sklepów internetowych. W przypadku tego modelu e-biznesu właściciel firmy najczęściej zarabia na pośrednictwie (marża), kupując towar od producentów i hurtowników. Jednak zdarza się i tak, że producent zakłada - jako jeden z kanałów sprzedaży - własny e-sklep i sprzedaje bezpośrednio konsumentom swoje produkty (niezależnie od prowadzonej sprzedaży B2B do pośredników).
Modele e-biznesu oparte o sprzedaż internetową powstają nie tylko ze względu na klienta detalicznego, ale również biznesowego. Przykładem takiej witryny handlowej jest sklep marki Lobos - polskiego dystrybutora materiałów biurowych.
Sklep internetowy poszerza rynek zbytu, ponieważ nie posiada ograniczeń związanych z położeniem geograficznym. Sprzedaż można prowadzić zarówno na terenie własnego kraju, jak i na obszarze innego dowolnie wybranego terytorium.
Elektroniczne centrum handlowe - e-mall
Ten model e-biznesu jest oparty na pośrednictwie w e-handlu. Jest jednak bezpośrednio związany z poprzednim typem, ponieważ e-mall to w zamyśle zbiór niezależnie od siebie działających sklepów internetowych. Korzyści z tak zawiązanej współpracy mogą dotyczyć różnych obszarów działań poszczególnych podmiotów: marketingu, pozyskiwania klientów, dystrybucji, dokonywania razem zakupów na większą skalę (grupa zakupowa) czy systemów płatności. Taki sposób prowadzenia biznesu może być również atrakcyjną metodą wejścia do internetu przez przedsiębiorców, którzy nie mają doświadczenia w e-handlu.
Aukcja internetowa
Aukcja internetowa pozwala stronom biorącym udział w transakcji na prowadzenie licytacji. Sprzedawany produkt może uzyskać cenę wyższą lub niższą, niż sprzedający się spodziewa - jest to regulowane naturalnymi mechanizmami ekonomicznymi.
To oczywiste, że podczas e-aukcji zarówno sprzedawca, jak i kupujący odnoszą konkretną korzyść i zaspokajają swoje potrzeby. Jednak należy zwrócić uwagę na fakt, że platformy internetowe, na których dochodzi do wymiany towarów i usług należą do prywatnych przedsiębiorców, którzy zarabiają na pośrednictwie - od każdej aukcji pobierana jest prowizja. W tym wypadku liczy się efekt skali - mimo stosunkowo niewielkich prowizji, właściciel platformy aukcyjnej zarabia potężne kwoty dzięki dziesiątkom tysięcy użytkowników i sprzedawanych przedmiotów. Największa polska platforma Allegro w 2016 roku podawała wynik 20 mln zarejestrowanych użytkowników oraz sprzedaży w wysokości 850 tys. towarów dziennie.
Najbardziej znaną platformą aukcyjną na świecie jest eBay, który posiada swoje witryny w wielu krajach całego świata (37 krajów, 124 mln aktywnych użytkowników). Polska wersja platformy eBay weszła do Polski w 2005 roku, jednak okazała się porażką i w żaden sposób nie zagroziła pozycji Allegro.
Media społecznościowe
Media społecznościowe można zaliczyć do kategorii włączanej jeszcze kilka lat temu w literaturze omawiającej modele e-biznesu do tzw. wirtualnych społeczności. Jednak ze względu na rozwój tego typu stron internetowych i liczbę ich użytkowników, należy wydzielić social media jako osobną kategorię.
Social media stanowią specyficzną odmianę stron zrzeszających użytkowników internetu, którzy mają podobne zainteresowania, zapatrywania na różne kwestie czy po prostu znają się bezpośrednio lub pośrednio przez sieć. Warto zwrócić uwagę, że dla każdego odbiorcy wybranego medium społecznościowego jest ono zupełnie inne, ponieważ wybiera takie informacje i takich znajomych, które są właśnie dla niego interesujące.
Obecnie najbardziej znane media społecznościowe to Facebook (ponad 2 miliardy aktywnych użytkowników miesięczne), Twitter (328 milionów aktywnych użytkowników), Google Plus, Instagram (700 milionów aktywnych użytkowników), YouTube (ponad miliard użytkowników i miliard godzin oglądanych filmów dziennie), Pinterest, Snapchat i wiele innych.
Jakie modele e-biznesu funkcjonują w mediach społecznościowych? Są one, ze względu na liczbę użytkowników, atrakcyjnym miejscem dla reklamodawców, dlatego zyski pochodzą przede wszystkim z reklam. Omówmy to na przykładzie Facebooka. W czwartym kwartale 2016 roku Facebook wypracował 8,8 miliardów dolarów przychodów, przekładających się na 3,56 miliardów dolarów zysku. Biorąc pod uwagę rok 2015, Facebook zaliczył 57-procentowy wzrost przychodów w stosunku do roku 2016, z czego 84% stanowiły wpływy z reklam.
Inny sposób generowania zysków w mediach społecznościowych to subskrypcje. Wykupienie określonej usługi pozwala użytkownikom mieć większy zakres uprawnień, dodatkowe funkcje czy większy dostęp do treści.
Inne wirtualne społeczności
Wirtualna społeczność nie zalicza się do pojęć definiowanych jako modele e-biznesu w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale stanowi podstawę istnienia wielu modeli biznesowych. Do tak zwanych wirtualnych społeczności możemy zaliczyć wyżej wymienione media społecznościowe. Poza tym jednak istnieje wiele forów internetowych, portali i wortali zrzeszających użytkowników o podobnych zainteresowaniach. Właściciele takich miejsc zyski mogą czerpać z reklam lub subskrypcji. Warto dodać, że niektóre takie miejsca w sieci powstają tylko po to, żeby wesprzeć prowadzenie innego biznesu tematycznie związanego z zagadnieniami poruszanymi w takim serwisie.
Pozyskiwanie danych
Istnieją firmy posiadające platformy internetowe, które udostępniają szereg informacji na temat zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Najczęściej klientami takich platform są inne przedsiębiorstwa, chcące uzyskać dane na temat konkurencji. Za dostęp do tego typu platformy pobierana jest określona opłata w postaci abonamentu lub opłat jednorazowych za weryfikację każdego rekordu w bazie danych. W ramach tej opcji można wyróżnić także sprzedaż baz danych zawierających kontakty do firm z obszaru Polski, wykorzystywane często w kampaniach e-mailingowych.
Reklama w sieci
Najbardziej oczywiste modele e-biznesu zarabiają na reklamie w sieci - na podobnej zasadzie działają social media. Serwis internetowy oferujący atrakcyjne dla internautów treści zrzesza sporą ich liczbę i wykorzystuje do emitowania reklam przedsiębiorców zainteresowanych dotarciem do ich użytkowników.
Warto zaznaczyć, że istnieje wiele różnych możliwości reklamowania się w internecie, między innymi sieci afiliacyjne. Właściciele takich serwisów udostępniają na nich miejsce na reklamy w różnej formie, pobierając opłatę za każde kliknięcie w reklamę.
Agencje interaktywne i domy mediowe
Agencje interaktywne i domy mediowe specjalizują się w docieraniu do internautów z przekazem reklamowym od swoich klientów - firm realizujących swoje kampanie reklamowe w sieci. Dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu otrzymują zlecenia na wykonanie różnego rodzaju projekty internetowe. Istnieje mnóstwo usług z tym związanych - możemy do nich zaliczyć choćby tworzenie stron internetowych, prowadzanie konta firmowego w social media, optymalizacja i pozycjonowanie portalu, zbieranie danych o internautach.
Dostawca treści
Wraz z rozwojem content marketingu na znaczeniu zyskuje dobra, wysokiej klasy treść merytoryczna. Dlatego istnieje grono osób i firm specjalizujących się w tworzeniu określonych treści oraz dostarczaniu ich dużym portalom i serwisom internetowym, które umieszczają je na swoich stronach.
Finansowanie społecznościowe
W związku z rozwojem sieci i związanym z nim efektem skali powstaje wiele możliwości zbierania funduszy na realizacje projektów. Crowdfunding jest stosunkowo nowym zjawiskiem i polega na pozyskiwaniu funduszy na realizację przedsięwzięć biznesowych, kulturalnych czy społecznych. Sponsorami są przedstawiciele społeczności internetowej, którzy składają się na przeprowadzenie danej akcji. Suma niewielkich wpłat pozwala niekiedy zebrać znaczne środki, dzięki którym pomysłodawcy są w stanie zrealizować projekt. W zamian za przekazane wpłaty osoby sponsorujące projekt otrzymują przyszły udział w zyskach, współwłasność w projekcie, czy różne bonusy w postaci gadżetów, biletów, produktów lub usług.
Modele e-biznesu - podsumowanie
Warto zwrócić uwagę na fakt, że jeśli chodzi o modele e-biznesu, żadna klasyfikacja w tym przypadku nie będzie do końca wyczerpująca. Wraz z nieustannie zmieniającą się rzeczywistością wirtualną wciąż będą powstawać nowe formy e-biznesu. Poszczególne metody zarabiania w sieci mają wiele wspólnych elementów i przenikają się nawzajem. Granice pomiędzy nimi są płynne i ulegają one ciągłym przeobrażeniom. Warto poznać mechanizmy generowania zysków w sieci oraz przykłady największych gigantów e-handlu, żeby rozsądnie zaplanować swój własny biznes internetowy.
