0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Ocena ryzyka zawodowego – czy należy zapoznać z nią praktykantów i stażystów?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Pracodawcy, którzy postanowili przyjąć praktykanta (ucznia) w celu nauki zawodu lub odbycia praktyk zawodowych albo stażystę, mogą mieć wątpliwości co do zakresu obowiązków, jakie na nich nałożono w przypadku zatrudniania wspomnianych osób niebędących przecież w literalnym sensie „zwykłymi” pracownikami. Zdarza się, że niektórzy przedsiębiorcy nie mają pewności, czy ocena ryzyka zawodowego dotyczy również praktykantów oraz stażystów przyjmowanych do firmy. Jak zatem wspomniane kwestie wyglądają w świetle obowiązujących przepisów?

Ocena ryzyka zawodowego dla praktykanta

Pojęcie „praktykant” nie jest wyrażeniem jednoznacznym prawnie, można zatem przyjąć robocze założenie, że to pracownik młodociany odbywający u pracodawcy praktyki zawodowe (w ramach praktycznej nauki zawodu) lub zatrudniony w celu przygotowania zawodowego.

Zasady zatrudniania pracowników młodocianych zostały określone w Dziale 9 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (kp).

Młodocianym w rozumieniu Kodeksu pracy jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat (art. 190 § 1 kp).

Okazuje się, że unormowania kodeksowe odnoszą się wprost do kwestii informowania praktykantów (młodocianych) o ryzyku zawodowym.

Zgodnie z art. 201 § 3 kp pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.

Mamy w tej kwestii pełną jasność, jeżeli chodzi o konieczność poinformowania pracownika młodocianego odbywającego praktyki u pracodawcy o ryzyku zawodowym związanym z rodzajem wykonywanej pracy. Co więcej – pracodawca ma obowiązek przekazania informacji w omawianym zakresie także przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.

Sposób przekazania informacji o ryzyku zawodowym zależy od kilku czynników, takich jak struktura organizacyjna firmy, liczba zatrudnionych czy powierzenie obowiązków w dziedzinie BHP specjalistom spoza zakładu pracy. W przypadku dużych przedsiębiorstw, w których obowiązują układy zbiorowe pracy (UZP), właśnie w tych aktach zakładowego prawa pracy lub w dokumentach dodatkowych powinno się określić postępowanie dotyczące informowania o ryzyku zawodowym. Pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników wprowadzają regulaminy pracy (nie jest to konieczne, jeśli są objęci UZP). Przepisy kp przewidują konieczność uwzględnienia w regulaminie pracy zapisu dotyczącego sposobu informowania pracowników o ryzyku zawodowym.

Regulamin pracy powinien ustalać obowiązki dotyczące BHP oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą (art. 1041 § 1 pkt 8 kp).

Oczywiście postanowienia regulaminu pracy obejmują także praktykantów (pracowników młodocianych).

W razie gdy pracodawca nie ma obowiązku wprowadzenia regulaminu pracy, informację o ryzyku zawodowym może przekazać w dowolny sposób – można w tym celu sporządzić odrębny dokument, np. zarządzenie wewnątrzzakładowe, dopuszczalne jest także przyjęcie indywidualnego podejścia do realizacji obowiązków informacyjnych.

Informacje dotyczące ryzyka zawodowego należy ponadto przekazać młodocianym praktykantom zatrudnionym przez pracodawców będących rzemieślnikami działającymi na podstawie przepisów Ustawy z dnia 22 marca 1989 roku o rzemiośle.

Art. 201 kp stosuje się odpowiednio do młodocianych zatrudnionych na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe u pracodawców będących rzemieślnikami (art. 206 kp).

Ocena ryzyka zawodowego dla stażysty

Pojęcie „stażysta” nie zostało w sposób jednolity określone w powszechnie obowiązujących regulacjach prawnych. W potocznym rozumieniu jest to osoba wykonująca pracę u pracodawcy na innej podstawie niż stosunek pracy oraz studenci i uczniowie niebędący pracownikami danego pracodawcy, którzy odbywają zajęcia na terenie zakładu pracy.

W tym miejscu można także odwołać się do wyrażenia „staż” zawartego w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zwanej dalej ustawą o promocji zatrudnienia. W przepisach tych staż zdefiniowano jako nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą.

Czy zatem prawo nakłada na pracodawców korzystających z usług stażystów jakieś obowiązki w zakresie BHP, w tym odnoszące się do informowania o ryzyku zawodowym? Odpowiedź na to pytanie jest oczywiście twierdząca – takie zobowiązania sformułowano w art. 304 kp.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 par. 2 kp, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (art. 304 § 1 kp).

Ponadto – zgodnie z brzmieniem art. 304 § 2 kp – pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki zajęć odbywanych na terenie zakładu pracy przez studentów i uczniów niebędących jego pracownikami.

Obowiązki określone w art. 207 § 2 kp stosuje się odpowiednio do przedsiębiorców niebędących pracodawcami, organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy.

Przywołany w art. 304 kp przepis, czyli art. 207 § 2 kp, przewiduje m.in., że pracodawca jest obowiązany:

  • organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
  • zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad BHP, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;
  • zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;
  • zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Mając na względzie przedstawione powyżej zapisy kp, nie ulega wątpliwości, że pracodawca powinien przekazać osobom wykonującym pracę lub odbywającym zajęcia na terenie jego firmy niezbędne informacje w zakresie umożliwiającym zorganizowanie pracy oraz stażów i zajęć w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Jedną z najważniejszych czynności pracodawcy w tej dziedzinie w odniesieniu do stażystów jest udostępnienie im odpowiednich informacji na temat ryzyka zawodowego.

W związku z tym, że stażyści będą w większości przypadków wykonywać pracę na istniejących już stanowiskach, pracodawca może wykorzystać sporządzone już wcześniej dla tych stanowisk oceny ryzyka w celu przekazania stażystom informacji o tymże ryzyku. Dopuszczalne jest ponadto zmodyfikowanie kart ocen pod kątem szczególnych uwarunkowań związanych z przyjęciem stażystów, studentów oraz uczniów.

Stażysta powinien otrzymać od pracodawcy ocenę ryzyka zawodowego występującego na stanowisku pracy, na którym będzie wykonywał pracę, oraz niezbędne instrukcje, dzięki którym realizacja zleconych przez przełożonego zadań będzie mogła odbywać się w bezpiecznych i higienicznych warunkach.

Wróćmy do osoby będącej stażystą, którą skierowano na staż na podstawie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia. Zgodnie z art. 53 ust. 1 tej ustawy starosta może skierować do odbycia stażu, przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy, osobę mającą status bezrobotnego w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia. W odniesieniu do bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia, staż może trwać nie dłużej niż 12 miesięcy.

Wytyczne dotyczące organizacji i przebiegu stażu zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 sierpnia 2009 roku w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych.

W § 6 ust. 1 wymienionego wyżej rozporządzenia określono obowiązki organizatora stażu. W kontekście omawianego tematu warto zwrócić uwagę na następujące zapisy, otóż organizator stażu:

  • zapewnia bezrobotnemu bezpieczne i higieniczne warunki odbywania stażu na zasadach przewidzianych dla pracowników;
  • zapewnia bezrobotnemu profilaktyczną ochronę zdrowia w zakresie przewidzianym dla pracowników;
  • szkoli bezrobotnego na zasadach przewidzianych dla pracowników w zakresie BHP, przepisów przeciwpożarowych oraz zapoznaje go z obowiązującym regulaminem pracy.

Bezrobotny skierowany do odbycia stażu jest z kolei obowiązany do przestrzegania przepisów i zasad obowiązujących u organizatora, w szczególności regulaminu pracy oraz zasad BHP.

Można zatem jednoznacznie stwierdzić, że w świetle przytoczonych unormowań pracodawca będący organizatorem stażu ma obowiązek przekazać skierowanemu bezrobotnemu odpowiednie instrukcje dotyczące BHP oraz informacje odnośnie do oceny ryzyka zawodowego.

Ocena ryzyka zawodowego – podsumowanie

Uwzględniając przywołane w niniejszym tekście regulacje, zarówno rangi ustawowej, jak i przepisy wykonawcze, należy podkreślić, że zapoznanie praktykantów i stażystów z oceną ryzyka zawodowego stanowi jeden z obowiązków pracodawcy.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów