Przedsiębiorstwa, które chcą zwiększyć sprzedaż swoich produktów, coraz częściej sięgają po pomoc influencerów. Kim są takie osoby i w jaki sposób mogą przyczynić się do wzrostu produkcji w danej firmie? W jaki sposób powinno wyglądać oznaczanie współprac przez influencerów? Odpowiadamy w artykule!
Kim jest influencer?
Influencerem nazywamy osobę publiczną, która poprzez działalność w social mediach (m.in. Facebook, Instagram, Twitter, YouTube, LinkedIn) stała się rozpoznawalna i ma spore grono osób ją obserwujących. Tak naprawdę każdy może zostać influencerem, jeśli tylko ma pomysł, jak zgromadzić dużą liczbę odbiorców, którzy stale będą przyglądać się podejmowanym przez niego działaniom w sieci.
Influencerzy zarabiają głównie dzięki współpracy z różnymi firmami, które chętnie zlecają reklamę swoich produktów najbardziej popularnym osobom w sieci. Im bardziej rozpoznawalna jest dana osoba, tym więcej pieniędzy może zażądać od firmy za stałą lub okresową współpracę. Wynagrodzenia influencerów mogą być naprawdę spore, nierzadko opiewają na kwoty kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych nawet za jedną reklamę. Alternatywną formą ich wynagradzania jest wymiana barterowa, twórca nie otrzymuje więc pieniędzy, lecz konkretne produkty albo usługi danej firmy. Taka współpraca jest również opłacalna, szczególnie gdy towary przedsiębiorcy są wartościowe.
Oznaczanie współprac przez influencerów – czy jest obowiązkowe?
W rzeczywistości reklamowanie produktów i usług na zlecenie przez długi czas charakteryzowało się ukrywaniem informacji, że tzw. lokowanie produktu odbywa się w związku z umową zawartą przez influencera z konkretnym przedsiębiorstwem. Obecnie ten trend ulega zmianie i influencerzy coraz częściej stosują oznaczenia w swoich social mediach. Dokonuje się to np. poprzez umieszczenie ikonki „AD” na nagraniu danej osoby lub zdjęciu reklamującym dany produkt albo stosowanie dopisku „Współpraca”. Coraz większa grupa influencerów uważa, że informowanie swoich widzów o umowie z przedsiębiorstwem jest wyrazem szacunku dla odbiorców – jawnie przyznajemy się wówczas do tego, że reklamujemy dany produkt na zlecenie naszego kontrahenta.
Oznaczanie współprac przez influencerów jest niezależne od formy wynagrodzenia, które otrzymuje taka osoba za swoją pracę. Bez względu więc na to, czy influencer otrzyma kwotę pieniężną lub określone dobra materialne w ramach barteru, oznaczanie będzie podlegało tym samym zasadom.
Oznaczanie współprac przez influencerów – zalecenia UOKiK
Choć oznaczanie pochodzenia produktu oraz informacji o współpracy z jego wytwórcą nie jest obowiązkowe, to coraz większa grupa influencerów decyduje się na tego rodzaju działania. Stało się to na tyle popularne, że Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał w tej sprawie zalecenia. Pamiętajmy jednak, że są to jedynie rekomendacje Prezesa UOKiK, dlatego też w praktyce oznaczanie współprac przez influencerów może rządzić się własnym zbiorem reguł.
Według UOKiK oznaczanie współprac przez influencerów:
- nie może wprowadzać konsumentów w błąd – odbiorca powinien otrzymać jasny przekaz, że ma w danym przypadku do czynienia z reklamą zamówioną przez konkretną firmę;
- nie może stanowić formy kryptoreklamy polegającej na wykorzystywaniu treści publicystycznych w środkach masowego przekazu w celu promocji produktu w sytuacji, gdy przedsiębiorca zapłacił za tę promocję, a nie wynika to wyraźnie z treści lub z obrazów albo dźwięków łatwo rozpoznawalnych przez konsumenta;
- nie może być czynem nieuczciwej konkurencji, m.in. nie może to być wypowiedź, która zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji albo wypowiedź, która bezpodstawnie atakuje produkty innych firm.
Przykład 1.
Milena jest influencerką, która prowadzi kanał na YouTubie i współpracuje na stałe z producentem polskich kosmetyków do twarzy. Praktycznie w każdym swoim filmie zachwala produkty tej jednej marki, krytykując jednocześnie kosmetyki innych firm. Milena nie przejmuje się oznaczaniem współpracy i stara się tak nagrywać swoje wypowiedzi, aby nie można jej było posądzić o reklamę – w kilku przypadkach wprost określiła, że jest niezależną influencerką i nie reklamuje żadnych produktów, tylko poleca wyłącznie sprawdzone przez siebie kosmetyki. W tej sytuacji możemy uznać, że doszło do naruszenia zasad uczciwej konkurencji, za co influencerka może ponieść odpowiedzialność odszkodowawczą względem firm, które były przez nią fałszywie krytykowane na jej kanale internetowym.
Przykład 2.
Monika jest znana influencerką i w swoich cotygodniowych nagraniach bardzo często reklamuje produkty kosmetyczne znanej zagranicznej firmy. Dziewczyna nie nawiązała jednak żadnej współpracy z tym przedsiębiorstwem i poleca wybrane produkty tylko na podstawie własnego doświadczenia, stara się być uczciwa w swoich relacjach i czasami nieprzychylnie wypowiada się o niektórych produktach tej firmy (ale robi to kulturalnie). Monika nawiązała jednak współpracę z polskim producentem odzieży dla kobiet i od kilku tygodni reklamuje je również na swoim kanale. W tym przypadku oznaczenie współpracy przez powinno dotyczyć tylko przedsiębiorstwa odzieżowego, ponieważ influencerka posiada umowę na reklamę jego produktów. W stosunku zaś do reklamowania zagranicznych kosmetyków nie ma obowiązku stosowania oznaczania – w tym zakresie Monika robi to dobrowolnie i bez żadnego wynagrodzenia.
Prawidłowe oznaczanie współprac przez influencerów nie jest uzależnione od tego, czy przedsiębiorca miał rzeczywisty wpływ na reklamę zastosowaną przez influencera. W praktyce takie działania mogą być dwojakie – reklamodawca albo zaznacza, w jaki sposób ma odbyć się promocja jego towaru, albo pozostawia wybór form promocji wyłącznie influencerowi.
Przykład 3.
Influencer otrzymał przedpremierowo za darmo konsolę do gier od oficjalnego dystrybutora. W zamian za to przygotował materiał na temat nowego produktu i opublikował go na swoim kanale. Producent pozwolił mu zatrzymać konsolę na własność po przeprowadzonych testach i wystawionej recenzji, nie wpływał jednak w żaden sposób na to, jak zostanie zareklamowany jego produkt i czy finalna opinia będzie całkowicie pozytywna. W tym przypadku influencer powinien oznaczyć swój materiał jako reklamowy i wskazać dokładnie, jaka marka jest przez niego promowana.
Autopromocja lub reklama a oznaczanie współprac przez influencerów
Influencerzy mogą reklamować nie tylko cudze produkty, lecz także własne wyroby, promując w ten sposób swoją markę w sieci. Czy autopromocja powinna być również oznaczana na zdjęciach i filmach umieszczanych w social mediach? Okazuje się, że tak, choć tutaj wystarczające jest użycie słów lub pisemnego oznaczenia „autopromocja”. Jeśli influencer w ramach jednego zdjęcia lub jednej audycji reklamuje cudze i własne wyroby, powinien odpowiednio oznaczyć to jako „Współpraca” i „Autopromocja” tak, by konsument nie został wprowadzony w błąd.
Przykład 4.
Wojciech jest influencerem, który współpracuje ze znanym producentem obuwia sportowego. Na swoim kanale internetowym umieszcza informację „AD” przy każdym filmie, w którym reklamuje produkty tej firmy. Chłopak postanowił jednak rozpocząć własną działalność i zajął się produkcją ubrań sportowych, które również reklamuje na swoim kanale. Aby zwiększyć sprzedaż własnych produktów, postanowił, że nie będzie informował odbiorców o tym, iż są to jego własne towary. Ubrania są najczęściej pokazywane jednocześnie z butami zagranicznej firmy, sprawiając wrażenie, że oba produkty pochodzą z tego samego przedsiębiorstwa (podczas nagrań Wojciech nadal stosuje oznaczenie „AD”). Wskutek podjętych działań sprzedaż towarów influencera wzrosła, jednak należy uznać, że dopuścił się on czynu nieuczciwej konkurencji, ponieważ zastosował nieprawidłowe oznaczenie współpracy z firmą obuwniczą i bazując na jej renomie, zwiększa zysk własnej firmy. W przypadku kontroli podjętej przez UOKiK może z tego tytułu zostać obciążony karą finansową.
Oznaczanie współprac influencerów jest coraz bardziej spotykaną praktyką w sieci. Stanowi to wyraz uczciwego podejścia do odbiorców. Mimo że oznaczanie nie jest co do zasady obowiązkowe, to jego brak lub niewłaściwa forma mogą niekiedy stanowić czyn nieuczciwej konkurencji. W takiej sytuacji influencer może ponieść odpowiedzialność odszkodowawczą i być ukaranym przez Urząd Konkurencji i Konsumentów, szczególnie gdy przez swoje działania wprowadził w błąd odbiorców. Oznaczanie współprac przez influencerów może mieć obraną dowolnie przez każdego influencera formę.
