Prawidłowe ustalenie połowy okresu wypowiedzenia ma istotne znaczenie przy wypowiadaniu pracownikom warunków pracy lub płacy. Do czasu rozstrzygnięć wydanych przez Sąd Najwyższy konkurowały ze sobą dwa poglądy prowadzące do ustalania, jako połowy okresu wypowiedzenia, różnych dni. Kiedy mija połowa okresu wypowiedzenia? W artykule wyjaśniamy.
Wypowiedzenie zmieniające
W art. 42 Kodeksu pracy przewidziano możliwość zmiany umowy o pracę w drodze tzw. wypowiedzenia zmieniającego, czyli wypowiedzenia warunków pracy lub płacy. Dochodzi do niego poprzez zaproponowanie pracownikowi na piśmie nowych warunków.
W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził na nie zgodę; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie jego braku pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.
Do wypowiedzenia zmieniającego stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę, w szczególności te dotyczące okresów wypowiedzenia.
Okresy wypowiedzenia
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące (art. 34 kp).
Natomiast okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i obejmuje:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata (art. 36 § 1 kp).
Możliwości wydłużania i skracania okresów wypowiedzenia
Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą, w umowie o pracę zawartej na czas nieokreślony lub na czas określony, przedłużyć:
- 2-tygodniowy okres wypowiedzenia – do 1 miesiąca,
- a 1-miesięczny okres wypowiedzenia – do 3 miesięcy (art. 36 § 5 kp).
Strony mogą też, po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich, ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy. Ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę (za wypowiedzeniem), oznacza jednak skrócenie okresu wypowiedzenia (art. 36 § 5 kp).
Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres 3-miesięcznego wypowiedzenia, jednak najwyżej do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym czasie bez pracy do okresu zatrudnienia (art. 361 kp).
Koniec okresu wypowiedzenia
Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca (art. 30 § 21 kp). Oznacza to, że od chwili dokonania wypowiedzenia do dnia rozwiązania umowy o pracę albo do dnia zmiany warunków pracy lub płacy (w przypadku wypowiedzenia zmieniającego) upływa zwykle więcej czasu niż wskazane wyżej 2 tygodnie, 1 miesiąc lub 3 miesiące.
Przykład 1.
W środę 5 stycznia wypowiedziano pracownikowi umowę o pracę na czas określony. Pracownika obowiązuje 2-tygodniowy okres wypowiedzenia. W tym przypadku umowa o pracę ulega jednak rozwiązaniu nie po dokładnie 14 dniach, w środę 19 stycznia, lecz w sobotę 22 stycznia – z upływem 17. dnia od dnia dokonania wypowiedzenia.
Przykład 2.
12 czerwca wypowiedziano pracownikowi dotychczasowe warunki pracy i płacy. Obowiązujący pracownika okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc. W związku z tym dotychczasowe warunki pracy i płacy przestaną obowiązywać 31 lipca (od 1 sierpnia będą obowiązywały nowe warunki), a jeżeli pracownik odmówi przyjęcia nowych warunków, z dniem 31 lipca umowa ulegnie rozwiązaniu – od dnia wypowiedzenia upłynie 18 dni czerwca i cały lipiec.
Przykład 3.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę, zawartej z pracownikiem na czas nieokreślony, wynosi 3 miesiące. 23 września pracownik złożył wypowiedzenie. Okres wypowiedzenia umowy o pracę upłynie w tym przypadku 31 grudnia. Będzie zatem faktycznie trwał dłużej niż 3 miesiące.
Kiedy zaczyna się okres wypowiedzenia?
Zważywszy, iż – jak wskazano wyżej – okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca, powstaje pytanie, czy okres wypowiedzenia obejmuje:
- cały czas od dnia dokonania wypowiedzenia do dnia rozwiązania stosunku pracy (zakończenia obowiązywania dotychczasowych warunków pracy lub płacy – w przypadku wypowiedzenia zmieniającego)
- czy tylko dokładnie 2 tygodnie, 1 miesiąc lub 3 miesiące, o których mowa w odnośnych przepisach Kodeksu pracy.
Przykładowo, jeżeli pracownikowi wypowiedziano umowę o pracę 9 marca, a obowiązuje go 1-miesięczny okres wypowiedzenia, to czy w tym przypadku okres wypowiedzenia obejmuje dni od 9 marca do 30 kwietnia (więcej niż miesiąc), czy dni od 1 do 30 kwietnia (dokładnie miesiąc)?
Udzielenie odpowiedzi na to pytanie ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego ustalenia połowy okresu wypowiedzenia, co jest konieczne do zastosowania art. 42 § 3 Kodeksu pracy, który stanowi, że w razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych mu w drodze wypowiedzenia zmieniającego warunków pracy lub płacy umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia; natomiast jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził na nie zgodę.
Odpowiedzi udzielił Sąd Najwyższy, opowiadając się za poglądem, iż cały czas od dnia dokonania wypowiedzenia do dnia rozwiązania stosunku pracy (zakończenia obowiązywania dotychczasowych warunków pracy lub płacy – w przypadku wypowiedzenia zmieniającego) należy uznać za okres wypowiedzenia.
Połowa okresu wypowiedzenia
Jak wynika z powyższego, ustalając połowę okresu wypowiedzenia – co ma istotne znaczenie dla prawidłowego zastosowania trybu wypowiedzenia zmieniającego – należy w każdym konkretnym przypadku określić ją, przyjmując za początek okresu wypowiedzenia dzień dokonania wypowiedzenia.
Przykład 4.
25 maja pracownikowi wypowiedziano dotychczasowe warunki pracy i płacy. Obowiązuje go 1-miesięczny okres wypowiedzenia. Jednak w tym konkretnym przypadku, zgodnie z opisanymi wyżej zasadami ustalania okresu wypowiedzenia, okres ten wynosi 6 dni maja – od 25 do 31 (25 maja, będącego dniem dokonania wypowiedzenia, nie wlicza się) i 30 dni czerwca, czyli razem 36 dni. To oznacza, że połowa okresu wypowiedzenia upłynie z 18. dniem tego okresu, tj. 12 czerwca. Zatem w tym przypadku pracownik najpóźniej 12 czerwca może złożyć pracodawcy oświadczenie, iż odmawia przyjęcia zaproponowanych mu warunków pracy i płacy, wskutek czego umowa o pracę rozwiąże się 30 czerwca. Jeśli takiego oświadczenia nie złoży, umowa będzie trwać, z tym że od 1 lipca pracownika będą obowiązywały nowe warunki pracy i płacy.
Stosowanie zaleconego przez Sąd Najwyższy sposobu ustalania okresu wypowiedzenia powoduje, iż połowa tego okresu wypada wcześniej, niż gdyby przyjmowano konkurencyjny pogląd o sztywności okresu wypowiedzenia.
