Prowadzę sklep spożywczy i z uwagi na podeszły wiek postanowiłem przekazać go synowi. Czy przekazanie firmy synowi podlega VAT lub podatkowi od spadku i darowizn?
Jan, Swarzędz
Przekazanie firmy synowi a podatek VAT
Przekazanie firmy synowi jako przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu VAT, może natomiast podlegać zwolnieniu z podatku od spadku i darowizn, jeżeli zostaną dopełnione warunki wskazane w ustawie.
Co do zasady, darowizna na gruncie ustawy o VAT jest czynnością zrównaną z odpłatną dostawą i podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od tej czynności, w całości lub w części.
Jednak na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o VAT przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Definicję przedsiębiorstwa zawiera art. 551 kc. Wynika z niego, że przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa),
własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,
prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,
wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,
koncesje, licencje i zezwolenia,
patenty i inne prawa własności przemysłowej,
majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,
tajemnice przedsiębiorstwa,
księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Dlatego też należy uznać, że w sytuacji, gdy przekazane jest całe przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część nie wystąpi konieczność opodatkowania takiej czynności. Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w piśmie nr IBPP3/4512-144/15/EJ, z 8 maja 2015 r., w którym czytamy:
W najbliższym czasie Wnioskodawca chciałby nieodpłatnie przekazać przedsiębiorstwo (w rozumieniu art. 551 KC) w formie darowizny swoim dzieciom, które w celu kontynuowania działalności założą wcześniej spółkę cywilną. W następstwie tego dzieci przyjmą od rodziców darowiznę przedsiębiorstwa, które przyjmą do spółki cywilnej i będą dalej prowadzić przedsiębiorstwo.
Analiza przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego oraz treść powołanych przepisów prawa prowadzi do stwierdzenia, że skoro – jak wynika z treści wniosku – przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego, gdyż obejmować będzie zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, to czynność ta – jak słusznie wskazano we wniosku – zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług będzie wyłączona z opodatkowania.
Przekazanie firmy synowi a podatek od spadków i darowizn
Co do zasady nabycie przez osoby fizyczne na terytorium RP własności rzeczy w formie darowizny podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W przypadku osób najbliższych można jednak skorzystać ze zwolnienia. Zgodnie bowiem z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę podlega zwolnieniu od tego podatku pod warunkiem powiadomienia urzędu skarbowego o dokonanej transakcji. Przepisy ustawy nie uzależniają skorzystania ze zwolnienia od rodzaju przekazanych rzeczy czy praw ani od ich wartości. Istotne jest, aby transakcja była dokonana pomiędzy członkami najbliższej rodziny, wymienionymi w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Tym samym należy uznać, że darowizna przedsiębiorstwa w przedstawionym stanie faktycznym będzie korzystać ze zwolnienia.
Jednak należy pamiętać o dopełnieniu formalności związanych z tym zwolnieniem. Syn powinien zgłosić nabycie przedsiębiorstwa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Brak zawiadomienia lub złożenie zawiadomienia po terminie spowoduje, że nabycie przedsiębiorstwa będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Dlatego, aby uniknąć zapłaty podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia przedsiębiorstwa w drodze darowizny, warto terminowo złożyć zgłoszenie o jego nabyciu na formularzu SD-Z2.
Co istotne, zgłoszenie nie będzie konieczne w przypadku dokonania darowizny w formie aktu notarialnego. W takiej sytuacji zgłoszenia transakcji dokonuje notariusz.
Stanowisko takie potwierdzają również organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja indywidualna naczelnika Urzędu Skarbowego w Rykach z 11 maja 2007 r., sygn. KO-436-2/1/07, w której możemy przeczytać:
Zgodnie z przepisem art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
Przepis art. 75(1) § 1 k.c. stanowi, że zbycie przedsiębiorstwa powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
Na podstawie art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
Zatem strona będzie mogła skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn z tytułu otrzymanej od ojca darowizny, o ile czynność zostanie zawarta w formie aktu notarialnego albo, w przypadku niezachowania tej formy, gdy nabycie zostanie zgłoszone w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.
