Od 1 lipca 2018 roku weszły w życie nowelizacje ustaw o VAT, prawo bankowe oraz innych, w których zostały określone zasady nowego rozliczania podatku VAT, czyli split payment. Wielu przedsiębiorców zastanawia się, jak teraz wygląda rozliczanie podatku VAT z urzędem skarbowym oraz czy transakcje z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności są dodatkowo płatne? Jak działa rachunek VAT oraz jak przygotowały się do tego banki? Odpowiedź w artykule!
Jak założyć rachunek VAT?
Według art. 62a ust. 3 ustawy prawo bankowe do każdego konta rozliczeniowego prowadzonego w walucie polskiej jest przypisany jeden rachunek VAT. W przypadku jeśli przedsiębiorca posiada kilka rachunków rozliczeniowych to na wniosek posiadacza kont, bank otworzy więcej niż jeden rachunek VAT. Oznacza to, że do kilku rachunków rozliczeniowych przedsiębiorca powinien mieć przypisany, co najmniej jeden rachunek VAT.
Firma XYZ ma 4 rachunki w jednym banku - 3 firmowe oraz 1 prywatny, w tym jedno z firmowych kont jest prowadzony w walucie obcej. Z dniem 1 lipca 2018 roku bank ten automatycznie otworzył jeden rachunek VAT dla rachunku firmowego prowadzonego w walucie polskiej. Czy bank automatycznie przypisze do każdego z kont po jednym rachunku VAT?
Nie. W tej sytuacji, jeśli przedsiębiorca chciałby mieć osobny rachunek VAT do każdego rachunku rozliczeniowego prowadzonego w walucie polskiej, powinien złożyć w danym banku wniosek o otworzenie kolejnego rachunku VAT.
Przykład 2.
Pan Nowak prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Nie posiada on firmowego rachunku bankowego, a rozrachunki rozlicza z konta prywatnego. Czy w związku z tym bank otworzył rachunek VAT dla pana Nowaka?
Nie. Rachunek VAT jest zakładany tylko do kont rozliczeniowych, czyli tych założonych na firmę.
Jak działa rachunek VAT?
Korzystając z mechanizmu split payment przedsiębiorca ma dość ograniczone możliwości, ponieważ z rachunku VAT może dokonywać jedynie transakcji dotyczących płatności podatku VAT na inny rachunek VAT lub do urzędu skarbowego.
Należy tu także podkreślić, że z rachunku VAT nie można dobrowolnie wypłacać zgromadzonych na nim środków. Środki z rachunku VAT można wypłacić jedynie poprzez złożenie odpowiedniego wniosku do naczelnika urzędu skarbowego.
- całość lub część kwoty podatku VAT wynikającego z faktury,
- całość lub część kwoty brutto wynikającej z faktury,
- numer faktury, której dotyczy płatność,
- numer NIP sprzedawcy.
Taki komunikat spowoduje, że bank, który otrzyma przelew rozdzieli płatność na wartość netto, która wpłynie na rachunek rozliczeniowy i podatek VAT, który zostanie ujęty na rachunku VAT.
Przykład 3.
Firma ABC tak jak jej kontrahent posiada rachunek VAT. Chcąc rozliczyć płatność firma skorzystała z komunikatu przelewu, w którym podała dane kontrahenta, numer faktury oraz jej wartość VAT. Czy firma będzie mogła sama przelać kontrahentowi wartość faktury bezpośrednio na rachunek VAT?
Nie, ponieważ to banki zajmują się rozdzielaniem podanych kwot w komunikacie przelewu na odpowiednie konto VAT oraz rozrachunkowe. Jeśli kontrahent także korzysta z rachunku VAT, to bank automatycznie księguje podaną wartość podatku VAT na odpowiedni rachunek.
Jakie uznania i obciążenia mają wpływ na rachunek VAT?
To z jakich środków rachunek VAT może być uznany lub obciążony zostało wymienione w art. 62b ustawy prawo bankowe, zgodnie z którym na rachunek VAT mogą wpłynąć środki z tytułu następujących transakcji:
- Zapłaty kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT
- Wpłaty kwoty podatku VAT z tytułu należności, o których mowa w art. 103 ust. 5a ustawy o VAT i usług, na rzecz płatnika, o którym mowa w art. 17a tej ustawy;
- Przekazania środków z innego rachunku VAT posiadacza rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku;
- Zwrotu:
- kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT wynikającego z wystawionej przez podatnika faktury korygującej,
- różnicy podatku przez urząd skarbowy
– przy użyciu komunikatu przelewu.
Natomiast rachunek VAT może być obciążony wyłącznie w celu:
- Dokonania:
- płatności kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT,
- zwrotu kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT, wynikającego z wystawionej przez podatnika faktury korygującej, na rachunek VAT nabywcy towarów lub usług
– przy użyciu komunikatu przelewu;
- Wpłaty podatku VAT, dodatkowego zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 112b i art. 112c ustawy o VAT (czyli dodatkowe zobowiązania podatkowe z tytułu podatku VAT), odsetek za zwłokę w podatku VAT lub odsetek za zwłokę od dodatkowego zobowiązania podatkowego, na rachunek urzędu skarbowego;
- Wpłaty podatku VAT przez podatnika z tytułu zapłaty zobowiązania podatkowego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych;
- Przekazania przy użyciu komunikatu przelewu kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy przez posiadacza rachunku, który:
- otrzymał płatność przy użyciu komunikatu przelewu
- oraz nie jest dostawcą towarów lub usługodawcą wskazanym na fakturze, za którą jest dokonywana płatność;
Rachunek VAT a błędny przelew - co dalej?
Zdarzyć się może, że przedsiębiorca omyłkowo dokona płatności komunikatem przelewu na zwykłe konto osoby prywatnej lub wprowadzi zawyżoną wartość podatku VAT.
W pierwszym przypadku, czyli podczas wykonania płatności z wykorzystaniem komunikatu przelewu na prywatny rachunek sprzedawcy to taka transakcja zostanie odrzucona w banku kontrahenta a środki zostaną zwrócone nabywcy.
Przykład 4.
Firma XYZ dokonała płatności za pomocą komunikatu przelewu na rachunek osoby prywatnej. Czy w takim wypadku bank rozdzieli płatność podatku VAT i netto, a może przeleje pełną kwotę należności na rachunek nabywcy?
W przypadku, gdy płatność dokonywana jest z rachunku VAT na rachunek inny niż rozliczeniowy, to bank dokona zwrotu transakcji na konto firmy XYZ również za pomocą komunikatu przelewu.
W drugim przypadku, czyli gdy przedsiębiorca poda zawyżoną wartość podatku VAT to sprawa będzie wyglądać już inaczej. Jeśli w komunikacie przelewu został podany właściwy numer konta rozrachunkowego, ale została podana błędna kwota przelewu to mimo to przelew zostanie wykonany. Wówczas odbiorca przelewu będzie mógł zwrócić zawyżoną kwotę przelewu wyłącznie z własnego rachunku rozliczeniowego (zwrot nie może nastąpić z rachunku VAT).
Przykład 5.
Jan Kowalski przelał kontrahentowi wartość zobowiązania z pomocą komunikatu przelewu. Omyłkowo zamiast rozdzielić na komunikacie przelewu kwoty podatku VAT i brutto to w obydwu pozycjach podał te same kwoty. Transakcja ta trafiła już na konto kontrahenta. Czy pan Kowalski będzie mógł się zwrócić do kontrahenta o przelanie na jego konto nadpłaconej kwoty VAT?
W takiej sytuacji cała wartość przelewu trafi zgodnie z komunikatem przelewu na rachunek VAT sprzedawcy. Kontrahent pana Kowalskiego nie może dowolnie dysponować kwotą na rachunku VAT i nie będzie mógł zwrócić z danego rachunku opłaconej nadwyżki. W związku z tym, ewentualny przelew zwrotny będzie mógł zostać wykonany w całości z rachunku rozliczeniowego sprzedawcy.
Rachunek VAT a rozliczanie płatności komunikatem przelewu
Zgodnie z art. 62c ust. 8 ustawy prawo bankowe w przypadku, gdy na rachunku VAT nie będzie wystarczających środków do opłacenia zobowiązania za pomocą komunikatu przelewu, to środki na potrzeby przelewu zostaną pobrane z rachunku rozliczeniowego.
Pan Tomasz prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i jest czynnym podatnikiem VAT. W lipcu 2018 roku zaczął korzystać z rachunku VAT. Jednak przy pierwszej próbie płatności za pomocą mechanizmu split payment nie posiadał żadnych środków na rachunku VAT. Czy w związku z tym będzie mógł on dokonać płatności za pomocą komunikatu przelewu?
Tak. Nawet jeśli rachunek VAT ma saldo zerowe można wykonać płatność za pomocą komunikatu przelewu. W przypadku, gdy nie ma wystarczających środków na koncie VAT kwota zapłaty zostaje w całości pobrana z rachunku rozliczeniowego.
Przykład 7.
Pani Anna korzysta z mechanizmu split payment przy rozliczeniu zobowiązań z kontrahentami. Chcąc wykonać przelew za pomocą rachunku VAT zorientowała się, że na danym rachunku nie ma wystarczających środków do opłacenia podatku VAT. Czy w związku z tym Pani Anna powinna zrezygnować z płatności split payment i wykonać tradycyjny przelew?
Nie. W sytuacji, gdy na rachunku VAT nie ma wystarczającej ilości środków by uregulować zobowiązanie pozostała część kwoty zostanie ściągnięta z rachunku rozrachunkowego przedsiębiorcy i przekazana na odpowiednie konto VAT kontrahenta zgodnie z wypełnionym przez panią Annę komunikatem przelewu.
Podsumowując, split payment polega na rozdzieleniu płatności na rachunek rozliczeniowy i rachunek VAT poprzez przelew bankowy z wykorzystaniem tzw. komunikatu przelewu. Takie rozwiązanie ma na celu zmniejszenie oszustw podatkowych i uszczelnienie systemu podatkowego w Polsce. Obecnie, mechanizm podzielonej płatności jest całkowicie dobrowolnym rozwiązaniem jednak ustawodawca nie wyklucza możliwości wprowadzenia obowiązkowego stosowania split payment w przyszłości.
