Przedmiotem niniejszej analizy będzie tematyka możliwych sankcji, na jakie naraża się przedsiębiorca, nie wydając paragonu. W tym zakresie przede wszystkim należy wyjaśnić pojęcie „wydania paragonu” i odnieść się do potencjalnych okoliczności faktycznych. Poruszone zostaną także kwestie w zakresie niewydania paragonu, czy przedsiębiorca może ponieść sankcje za niewydanie paragonu kupującemu.
Obowiązki przedsiębiorcy związane ze sprzedażą paragonową
Jak stanowi art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy VAT, podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny lub fakturę z każdej sprzedaży:
- w postaci papierowej lub
- za zgodą nabywcy, w postaci elektronicznej, przesyłając ten dokument w sposób z nim uzgodniony.
W tym zakresie możemy również wskazać na treść § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, gdzie czytamy, że podatnicy, prowadząc ewidencję, wystawiają i wydają nabywcy, bez jego żądania, paragon fiskalny podczas dokonywania sprzedaży, nie później niż z chwilą przyjęcia należności, bez względu na formę płatności.
W świetle powyższych regulacji obowiązkiem podatnika jest wystawienie i wydanie paragonu konsumentowi.
Aktualne przepisy przewidują możliwość wysyłki paragonów w wersji elektronicznej, jednakże dotyczy to wyłącznie kas online. Na podstawie § 22 Rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 12 września 2021 roku w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących kasa wystawia paragony fiskalne w postaci papierowej i w postaci elektronicznej albo zgodnie z wyborem użytkownika tylko w postaci elektronicznej.
Należy podkreślić, że w celu przekazania paragonu w formie elektronicznej konieczne jest posiadanie zgody nabywcy na taką formę oraz spełnienie odpowiednich wymagań technicznych, jeżeli chodzi o kasy fiskalne online.
Dopuszczenie opcje wydawania paragonów w postaci elektronicznej, tzw. e-paragonów, umożliwia klientowi wybór, czy chce otrzymywać paragon fiskalny papierowy, czy też woli paragony elektronicznie.
Podatnicy stosujący kasy z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii mają obowiązek wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny z każdej sprzedaży w postaci papierowej. Aktualne przepisy wskazują na obowiązek wydania paragonu konsumentowi: dotyczy to zarówno paragonów w formie papierowej, jak i w formie elektronicznej (gdzie konieczna jest zgoda nabywcy).
Na czym polega wydanie paragonu nabywcy?
W celu głębszego przeanalizowania problemu postaramy się wyjaśnić, jak wydanie paragonu konsumentowi ma wyglądać w praktyce.
Przepisy o podatku od towarów i usług nie precyzują pojęcia „wydać”. W celu jego wyjaśnienia należy odwołać się do definicji językowej. „Wydać” oznacza tyle co „dać, przydzielić komuś”. Zatem z treści tego przepisu wynika, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej obowiązany jest wydać, czyli wydrukować i dostarczyć paragon nabywcy, inaczej mówiąc paragon musi być udostępniony klientowi w oryginalnej formie.
Jedynie w przypadku, gdy nabywca – osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej – zażąda udokumentowania transakcji fakturą VAT, sprzedawca nie będzie zobowiązany do przekazania wystawionego kupującemu paragonu fiskalnego. Dzieje się tak, ponieważ w takiej sytuacji zobowiązany jest do udokumentowania dokonanej sprzedaży przez wystawienie faktury i zachowania oryginału paragonu fiskalnego z egzemplarzem faktury pozostającego u sprzedawcy.
Sposób interpretacji powyższego pojęcia jest niejednoznaczny, co znajduje odzwierciedlenie w wydawanych wyrokach sądowych oraz interpretacjach.
Przykładowo w wyroku NSA z 29 sierpnia 2019 roku, I FSK 734/17, sąd wskazał, że skoro kupujący nie ma obowiązku odbioru wydrukowanego dokumentu fiskalnego, to obowiązkiem sprzedawcy (podatnika) jest jedynie zaoferowanie mu jego odbioru. Podatnik ewidencjonujący sprzedaż jest zatem zobligowany do wydrukowania paragonu w czasie i miejscu dokonania transakcji oraz poinformowania kupującego o tym, że taki dokument został wydrukowany, jest dostępny dla kupującego w miejscu dokonania sprzedaży i że można go odebrać.
Kupujący nie musi zwracać się ani o wydrukowanie paragonu, ani o jego wydanie. Paragon ma być wydrukowany i udostępniony do odbioru przez sprzedawcę w przypadku każdej transakcji, niezależnie od żądania kupującego. W konsekwencji wystarczy, że sprzedawca wydrukuje wystawiony w chwili sprzedaży paragon i udostępni go klientowi. Dopuszczalne jest także przesłanie jego obrazu na komórkę klienta razem z komunikatem, że papierowy wydruk można odebrać w budynku stacji paliw.
Natomiast w interpretacji Dyrektora KIS z 28 stycznia 2019 roku, nr 0112-KDIL2-2.4012.617.2018.1.AKR, możemy przeczytać, że niezgodna z przepisami jest sytuacja, kiedy to klient płaci za zamówiony towar w sklepie, a dopiero później otrzymuje za pomocą poczty elektronicznej skan paragonu lub fakturę wystawioną w terminie 7 dni od dnia realizacji płatności. Samo wydrukowanie paragonu w kasie nie spełnia wymogu „wydania” paragonu.
Sankcje za niewydanie paragonu
Ani przepisy ustawy VAT, ani też rozporządzeń wykonawczych nie przewidują sankcji podatkowych w powyższym zakresie. Jedynie z regulacji kks wynika, że podmiot, który nie wydaje paragonu lub odmawia jego wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych. Przy czym nie chodzi tutaj o sytuację, w której nabywca nie odbiera paragonu.
Zgodnie z wyjaśnieniami na stronie www.gov.pl przepisy nie przewidują kar dla klienta za pozostawienie paragonu fiskalnego w miejscu sprzedaży. Przedsiębiorca, który ma obowiązek prowadzić ewidencję sprzedaży na kasie rejestrującej, jest również zobligowany wydać klientowi paragon fiskalny. Niewydanie go może być uznane za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.
Niewydanie paragonu należy interpretować jako sytuację, w której przedsiębiorca nie udostępnia paragonu kupującemu. Chodzi o przypadki, gdy nabywca nie ma możliwości odebrania paragonu. Karalne nie jest natomiast zniszczenie paragonu, który został udostępniony, lecz nie został odebrany przez nabywcę. Taki paragon może zostać przez sprzedawcę zutylizowany.
Podsumowując powyższe, za niewydanie paragonu podatnik naraża się na sankcje przewidziane przez Kodeks karny skarbowy w postaci kary grzywny. Trzeba jednak zaznaczyć, że pojęcie „wydania paragonu” nie jest interpretowane jednoznacznie. Z wyroków sądowych wynika, że chodzi w takim wypadku o udostępnienie paragonu.
