Globalny rozwój sieci informatycznych sprawia, że coraz więcej usług związanych z internetem jest sprzedawanych oraz nabywanych od podmiotów z zagranicy. Taka sytuacja sprawia, że pojawia się pytanie o właściwe rozliczenie podatku VAT od takich transakcji. W niniejszym artykule przeanalizujemy skutki podatkowe w zakresie podatku od towarów i usług, jakie wywołuje usługa udostępniania serwerów.
Udostępnianie serwerów – hosting
Typowym przykładem usługi udostępniania serwerów jest hosting. Polega on na odpłatnym użyczeniu sieci oraz domeny internetowej, a także na usługach technicznych związanych z obsługą domeny. Dzięki temu nabywca może umieścić swoją własną stronę internetową na serwerze dostawcy.
Hosting jest szczególnym przypadkiem usługi, ponieważ ustawa VAT kwalifikuje taką czynność jako usługę elektroniczną. Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Rady UE 282/2011 usługi świadczone drogą elektroniczną to usługi wykonywane za pomocą internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie – ze względu na ich charakter – jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich urzeczywistnianie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest nierealne. Usługi elektroniczne obejmują w szczególności serwis umożliwiający lub wspomagający obecność przedsiębiorstw lub osób w sieci elektronicznej, takich jak witryna lub strona internetowa, w tym również tworzenie i hosting witryn internetowych.
Usługa udostępniania serwerów - miejsce świadczenia
Po ustaleniu faktu, że hosting jest usługą, należy przejść do kolejnego kroku, czyli określenia miejsca świadczenia usługi. Trzeba bowiem wyraźnie podkreślić, że podatek VAT ma charakter terytorialny i opodatkowaniu podlegają wyłącznie te czynności, które w świetle przepisów ustawy są wykonywane na terytorium Polski.
Podczas dokonywania transakcji z zagranicznym podatnikiem pojawi się konieczność rozliczenia podatku w oparciu o mechanizm odwrotnego obciążenia. W zakresie prawa polskiego określa on, że to nabywca importujący usługę jest zobowiązany do rozliczenia podatku należnego w kraju swojej siedziby (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT). Oczywiście jeżeli nabywca jest czynnym podatnikiem VAT, wówczas z tytułu poniesionego wydatku ma równocześnie prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Przykład 1.
Polski przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT świadczy usługę hostingową dla podatnika z Niemiec. W tym przypadku usługa jest opodatkowana w kraju usługobiorcy, tj. w Niemczech. Podmiotem zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT jest niemiecki podatnik, który na zasadzie odwrotnego obciążenia rozlicza podatek należny w swoim kraju.
Powyższa sytuacja obliguje polskiego podatnika do wystawienia faktury. Pomimo że taka usługa nie jest opodatkowana w Polsce, należy ją jednak udokumentować. Konieczne jest, aby na fakturze znajdowała się adnotacja „odwrotne obciążenie” (ang. reverse charge). Ponadto tego typu faktura nie zawiera kwoty podatku, zaś w miejsce stawki podatku należy wpisać NP (tj. nie podlega).
Nabycie usługi hostingowej przez podatnika zwolnionego z VAT
Warto również odnieść się do przypadku, gdy usługę hostingową nabywa polski podatnik korzystający ze zwolnienia podmiotowego VAT. Przypomnijmy, że jeżeli wartość sprzedaży nie przekracza w poprzednim roku kwoty 200 000 zł, podatnik może korzystać ze zwolnienia i nie odprowadza podatku VAT od dokonanych transakcji.
Często jednak podatnicy zapominają, że powyższe nie ma zastosowania do importu usług. Trzeba podkreślić, że zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy VAT przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. W definicji tej nie mieści się import usług, co oznacza, że podatnik nabywający usługę hostingową od podmiotu z zagranicy ma obowiązek rozliczyć podatek należny od takiej transakcji. Dokonuje tego przy pomocy specjalnego formularza VAT-9M.
Przykład 2.
Polski podatnik zwolniony z VAT nabywca usługę hostingową od podmiotu z Francji. Po stronie polskiego podatnika dochodzi do importu usług, co generuje konieczność rozliczenia podatku na zasadzie odwrotnego obciążenia. Przedsiębiorca ma zatem obowiązek odprowadzenia do urzędu skarbowego podatku należnego od nabytej usługi hostingowej oraz złożenia zeznania VAT-9M w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do nabycia usługi.
Dobrze jest również pamiętać, że podatnik zwolniony nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z ponoszonymi wydatkami. Tak samo będzie w stosunku do importowanych usług. W rezultacie podatnik zwolniony ma obowiązek zapłaty podatku należnego, jednak nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Usługa udostępniania serwerów – kolokacja
Co ciekawe, usługa udostępniania serwerów może być także rozumiana w innym znaczeniu. Chodzi mianowicie o kolokację, czyli umieszczanie własnych serwerów i sprzętu w serwerowni innego podmiotu. Podmiot obsługujący serwerownie zapewnia nie tylko miejsce, ale również obsługę techniczną oraz informatyczną.
W przypadku usługi kolokacji serwerów mamy do czynienia ze świadczeniem ściśle związanym z daną nieruchomością, co oznacza, że zastosowanie znajdzie art. 28e ustawy VAT. Przepis ten podaje, że miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
Skoro serwery są powiązane w sposób nierozerwalny z danym budynkiem, ustalając miejsce świadczenia należy wówczas posiłkować się powyższym przepisem. To powoduje, że miejscem świadczenia usługi jest kraj położenia serwerowni, a nie kraj siedziby usługobiorcy. Reguła ogólna wyrażona w art. 28b ustawy VAT nie znajdzie zastosowania.
Przykład 3.
Polski podatnik nabywa usługę kolokacji swoich serwerów od podatnika z USA. Serwerownia jest zlokalizowana w Niemczech. W takim przypadku miejscem świadczenia usługi są Niemcy. Podmiot z USA powinien zarejestrować się w Niemczech dla celów tamtejszego podatku VAT i odprowadzić od usługi niemiecki podatek VAT.
Przechodząc do podsumowania, można wskazać, że zakres opodatkowania usługi udostępniania serwerów zależy przede wszystkim od odpowiedniej kwalifikacji takiej usługi. W przypadku hostingu mamy do czynienia z usługą elektroniczną opodatkowaną w kraju nabywcy, natomiast w przypadku kolokacji usługa jest opodatkowana w kraju położenia nieruchomości, w której przechowywane są serwery.
