Wykorzystanie samochodu w działalności gospodarczej komplikuje życie wielu podatników. Użytkowanie samochodu prywatnego w firmie pozwala na zaliczanie do kosztów wydatków z nim związanych. Aby było to jednak możliwe, powinna być prowadzona ewidencja przebiegu pojazdu, umożliwiająca zaliczenie poniesionych wydatków do kosztów, tak jak to regulują ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz prawnych. Brak ewidencji uniemożliwia zaliczenie wspomnianych wydatków do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym, a także obniżenie podatku VAT należnego o naliczony.
Ewidencja przebiegu pojazdu
Ewidencja przebiegu pojazdu jest to ustawowo przewidziana forma określenia przez podatnika przebiegu samochodu niebędącego środkiem trwałym firmy, a wykorzystywanego w prowadzonej działalności gospodarczej. Należy pamiętać, że w ewidencji przebiegu pojazdu można wykazywać jedynie te kilometry, które podatnik przejechał w celu załatwienia spraw związanych z wykonywaniem działalności gospodarczej. Przede wszystkim należy mieć tu na uwadze art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, który stanowi, że wydatki muszą mieć bezpośredni lub pośredni związek ze źródłem przychodów. Wydatki na paliwo zużywane na przejazdy prywatne nie mogą być zaliczone w ciężar kosztów podatkowych. W celu ustalenia faktycznego przebiegu samochodu przedsiębiorca jest obowiązany do prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu potwierdzonej przez podatnika na koniec każdego miesiąca. Zapisy dokonywane w ewidencji kosztów eksploatacji pojazdu są wpisywane miesięcznie, ale rozliczane narastająco.
Wydatki na eksploatację samochodów osobowych są limitowane tak zwaną kilometrówką, czyli mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów jedynie do wysokości kwoty wynikającej z przemnożenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu do celów podatnika oraz stawki za jeden kilometr przebiegu określonej w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy) bądź w przypadku jazd lokalnych - kwoty miesięcznego ryczałtu pieniężnego.
Limity dla samochodu osobowego uzależnione są od pojemności skokowej silnika samochodowego i wynoszą odpowiednio:
- przy pojemności skokowej silnika do 900 cm3 - 0,5214 zł,
- przy pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3 - 0,8358 zł.
Obowiązek prowadzenia ewidencji co do zasady dotyczy:
- samochodów osobowych będących prywatną własnością przedsiębiorcy (wspólnika firmy);
- samochodów osobowych używanych na podstawie umowy użyczenia, najmu czy dzierżawy;
- samochodów osobowych będących własnością pracowników (jeżeli auta te są używane na potrzeby jazd lokalnych i rozliczenie nie jest ryczałtowe), w tym również w zakresie jazd zamiejscowych odbywanych w ramach podróży służbowej;
- samochodów osobowych zastępczych.
Tylko w niektórych przypadkach podatnicy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, gdy:
- prywatny samochód pracownika jest wykorzystywany w działalności gospodarczej podatnika, a koszt eksploatacji tego samochodu jest rozliczany w formie ryczałtu pieniężnego za jazdy lokalne;
- podatnik używa samochodów osobowych na podstawie umowy uważanej za umowę leasingu w myśl przepisów ustaw o podatku dochodowym;
- podatnik używa w działalności samochodu ciężarowego.
Zasady prowadzenia ewidencji
Ustawodawca wskazał elementy, jakie powinna zawierać ewidencja przebiegu pojazdu (ustawa o PIT - art. 23 ust. 7):
- nazwisko i imię osoby używającej pojazdu,
- jej adres zamieszkania,
- numer rejestracyjny pojazdu,
- pojemność silnika,
- kolejny numer wpisu,
- datę,
- cel wyjazdu,
- opis trasy (skąd–dokąd),
- liczbę faktycznie przejechanych kilometrów,
- stawkę za 1 km przebiegu,
- kwotę wynikającą z przemnożenia liczby faktycznie przejechanych kilometrów i stawki za 1 km przebiegu,
- podpis podatnika (pracodawcy) i jego dane.
Do prowadzenia ewidencji jest zobowiązana osoba, która używa danego pojazdu, a na koniec miesiąca pracodawca winien zawsze potwierdzić przebieg pojazdu wynikający z ewidencji. Każdy użyczony do celów służbowych samochód powinien mieć prowadzoną odrębnie i na bieżąco (po dokonaniu każdego przejazdu) ewidencję przebiegu.
Przy dokumentowaniu poniesionych wydatków należy pamiętać o tym, by dokumenty te zwierały wszystkie dane wymagane przepisami prawa. Co ważne, od początku 2013 r. przedsiębiorcy nie mają już obowiązku zamieszczania na fakturach za paliwo czy inne wydatki eksploatacyjne numerów rejestracyjnych pojazdu. Jednakże w firmach, w których wykorzystywany jest więcej niż jeden samochód, warto zadbać o umieszczenie takiej informacji na dokumencie. W praktyce księgowej można to zrobić nawet własnoręcznie, a dzięki temu faktura będzie mogła bez wątpliwości zostać przyporządkowana do odpowiedniego samochodu.
Do kosztów można zaliczyć wydatki takie jak:
- zakup paliwa,
- opłaty parkingowe oraz za przejazd autostradą,
- składki na ubezpieczenie samochodu (OC, AC),
- naprawy i części zamienne,
- przeglądy i usługi serwisowe.
Natomiast wydatki ulepszające samochód nie są kosztem uzyskania przychodów, ponieważ nie są związane z jego bieżącą eksploatacją. Przykładem są wydatki na montaż instalacji gazowej czy urządzenia nawigacyjnego.
Kilometrówka także dla środków trwałych
W grudniu 2013 r. Rada Unii Europejskiej w swojej decyzji zezwoliła Polsce na zastosowanie ograniczeń w kwestii odliczania podatku VAT w zakresie nabycia i rozliczania wydatków w zakresie pojazdów samochodowych. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, które wejdą w życie od 1 kwietnia 2014 r., może okazać się, że ewidencja przebiegu pojazdów będzie konieczna także dla samochód będących środkami trwałymi.
Jak to możliwe? Otóż wspomniana decyzja pozwala na wprowadzenie ograniczenia prawa do odliczenia VAT do 50% od zakupu, nabycia wewnątrzwspólnotowego, przywozu, wynajmu lub leasingu silnikowych pojazdów drogowych, a także VAT naliczanego od wydatków związanych z tymi pojazdami, jeśli pojazd nie jest używany wyłącznie do celów działalności gospodarczej. Natomiast w sytuacji, kiedy będzie on wykorzystywany wyłącznie dla celów firmy, można podatek VAT od wskazanych operacji odliczać w całości.
Problem pojawia się jednak w kwestii udowodnienia, iż pojazd będący środkiem trwałym jest rzeczywiście wykorzystywany tylko i wyłącznie w firmie. Ustawodawca określił, iż za taki pojazd uznaje się pojazdy samochodowe w firmie, jeżeli:
- sposób wykorzystania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, lub
- konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.”
Jako zwolnione z obowiązku prowadzenia kilometrówki ustawodawca podaje pojazdy:
- przeznaczone wyłącznie do odsprzedaży, sprzedaży lub najmu, dzierżawy czy leasingu;
- dla których podatnik stosuje częściowe odliczenie w wysokości 50%, czyli użytkowanych nie tylko dla celów działalności gospodarczej;
- dla których nie przysługuje prawo do odliczenia VAT od wydatków z nimi związanych, czyli np. auta które wykorzystywane są dla celów czynności zwolnionych z VAT.
Zatem, jak wynika z powyższego, przedsiębiorca będzie miał prawo do odliczenia nawet 100% podatku VAT od zakupu samochodu osobowego, a także wydatków ponoszonych na jego eksploatację (od 1 lipca 2015 r. także na paliwo). Jednakże, aby móc z takiego przywileju skorzystać, konieczne będzie prowadzenie bardzo szczegółowej ewidencji przebiegu pojazdów. W przypadku braku takiego dokumentu, podatnika będzie obowiązywało ograniczenie, zgodnie z którym od 1 kwietnia 2014 r. będzie mógł odliczyć 50% podatku VAT od zakupu samochodu osobowego i wydatków na jego eksploatację. Od 1 lipca 2015 r. także od wydatków na paliwo będzie można odliczać 50% VAT.
Wydatki na ubezpieczenie pojazdu w koszty
Do wydatków na eksploatację zalicza się również koszty ubezpieczenia. Przy czym w przypadku samochodów osobowych obowiązuje zasada, że kwotę składki, która może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodu, ustala się w proporcji do 20 000 euro. Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi przeliczają walutę euro na złote według kursu sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia, natomiast osoby prawne uwzględniają przy przeliczeniu średni kurs euro z dnia zawarcia umowy. Przy samochodzie rozliczanym w ewidencji przebiegu pojazdu oznacza to, że przedsiębiorca uwzględnia dwa limity, najpierw 20 000 euro, a potem „kilometrówki”.
Wydatki z tytułu używania niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych samochodu osobowego należy wpisać w kolumnie 13 podatkowej księgi przychodów i rozchodów po zakończeniu danego miesiąca, na podstawie miesięcznego zestawienia poniesionych wydatków, wynikających z faktur zawierających numer rejestracyjny tego pojazdu.
Standardowo zestawienie kosztów eksploatacji pojazdu samochodowego zawiera:
- numer kolejny wpisu,
- numer dokumentu zakupu,
- datę dokumentu zakupu,
- określenie rodzaju poniesionego wydatku np. zakup paliwa, zakup części, opłata ubezpieczenia komunikacyjnego, opłata za usługę serwisową,
- wartość poniesionego wydatku - przy określaniu wartości poniesionego podatku należy zauważyć, że w zależności od kategorii wydatku podatnik będzie ujmował kwoty brutto bądź netto.
Wydatki związane z używaniem samochodu powinno się naliczać narastająco od początku roku. Na koniec okresu rozliczeniowego, w celu ustalenia limitu wydatków podlegających zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, należy porównać dwie kwoty: kwotę narastającą od początku roku, wynikającą z przemnożenia liczby kilometrów wpisanych do ewidencji przebiegu pojazdu i stawki za jeden kilometr przebiegu, oraz kwotę narastającą od początku roku wynikającą z podsumowania faktur i rachunków dokumentujących faktyczne wydatki z tytułu używania samochodu. Suma wydatków za dany okres, w części przekraczającej limit wynikający z ewidencji przebiegu za ten sam okres, nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodu w tym okresie. Mogą one zostać zaliczone do kosztów w kolejnych miesiącach roku, jeżeli pozwoli na to limit kilometrówki. Przedsiębiorcy nie mogą przenieść ewentualnej nadwyżki limitu kilometrówki w danym roku na następny rok podatkowy. Koniec roku oznacza również zakończenie ewidencji przebiegu pojazdu za dany rok. W następnym roku ewidencję należy zaprowadzić od nowa.
Polecamy:
