Cudzoziemcy, którzy chcą podjąć legalne zatrudnienie w Polsce, muszą zadbać o uzyskanie odpowiedniego zezwolenia na pracę. Co jednak, jeśli posiadają zezwolenie na pracę a zechcą zmienić swój zakład pracy? Czy w takim przypadku obcokrajowiec musi dopełnić jakichś formalności?
Zezwolenie na pracę
Obowiązek posiadania aktualnego zezwolenia na pracę wynika wprost z art. 88 ust. 1 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z treścią tego przepisu zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:
wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji albo w związku z prowadzeniem spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej jako komplementariusz, albo w związku z udzieleniem mu prokury przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;
wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym;
wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa);
wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany powyżej.
Zezwolenie na pracę jest wydawane na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. Sam wjazd obcokrajowca do Polski, a nawet podpisanie umowy o pracę z polskim przedsiębiorcą nie powodują automatycznego wydania pozwolenia na pracę w RP. Zezwolenia typu A i B są wydawane przez wojewodę, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. Opłata od wniosku o wydanie przedmiotowego zezwolenia wynosi 100 zł, gdy praca cudzoziemca ma trwać dłużej niż 3 miesiące, albo 50 zł, gdy praca cudzoziemca ma trwać nie dłużej niż 3 miesiące.
Zezwolenie na pobyt i pracę, czyli zezwolenie jednolite
Polski ustawodawca pozwala na skorzystanie z jednej procedury legalizacyjnej, chodzi mianowicie o możliwość uzyskania tzw. zezwolenia jednolitego na pobyt i pracę. W ramach jednego postępowania administracyjnego cudzoziemiec składa wniosek o legalizację jego pobytu i wydanie mu pozwolenia na pracę. W odróżnieniu od wcześniej omawianego zezwolenia na pracę w takim postępowaniu nie bierze udziału przyszły pracodawca obcokrajowca. Wszystkie formalności załatwia więc cudzoziemiec. Wniosek o wydanie zezwolenia jednolitego składa się, gdy dana osoba zamierza przebywać w Polsce dłużej niż 3 miesiące, a głównym celem jej pobytu jest wykonywanie pracy na podstawie umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej. Zezwolenie na pobyt i pracę uprawnia do pracy na ściśle określonych warunkach w nim wskazanych. W sytuacji, gdy ulegną one zmianie, obcokrajowiec musi wystąpić z wnioskiem o wydanie nowego zezwolenia. Dotyczy to także każdej zmiany pracodawcy. Opłata skarbowa za udzielenie jednolitego zezwolenia na pobyt i pracę wynosi 440 zł.
O wydanie zezwolenia jednolitego nie mogą jednak ubiegać się cudzoziemcy, którzy:
są pracownikami delegowanymi do Polski przez pracodawcę mającego siedzibę poza granicami Polski;
przebywają na terytorium Polski na podstawie zobowiązań określonych w umowach międzynarodowych dotyczących ułatwienia wjazdu i czasowego pobytu niektórych kategorii osób fizycznych zajmujących się wymianą handlową lub inwestycjami;
prowadzą w Polsce działalność gospodarczą;
wykonują w Polsce pracę sezonową;
przebywają na terytorium Polski na podstawie wizy wydanej w celu turystycznym lub odwiedzin u rodziny lub przyjaciół przez polski organ lub przez inne państwo obszaru Schengen.
Zmiana zatrudnienia a zezwolenie na pracę
Zezwolenie na pracę cudzoziemca jest dokumentem terminowym, co oznacza, że obcokrajowiec może być zmuszony do przedłużania jego ważności co jakiś czas. Obecnie nie jest możliwe uzyskania zezwolenia bezterminowego, a wydawane dokumenty są ważne przez maksymalnie 3 lata. W praktyce może to rodzić pewne trudności, gdy obywatel innego kraju zechce zmienić miejsce pracy, na które zostało wydane dane zezwolenie.
W przypadku zezwoleń na pracę cudzoziemców najistotniejsze jest to, by cudzoziemiec, który otrzymał stosowne zezwolenie (przyrzeczenie), wykonywał jedynie tę pracę, która została określona w zezwoleniu (przyrzeczeniu). W przeciwnym wypadku praca, której cudzoziemiec się podejmuje, wykonywana jest przez niego nielegalnie.
Cudzoziemcy pracujący legalnie w Polsce mają prawo do zmiany miejsca zatrudnienia. Wymaga to jednak od nich dopełnienia pewnych obowiązków. Zezwolenie na pracę jest bowiem wydawane na dane konkretnego przedsiębiorstwa, które zobowiązuje się do zatrudnienia danej osoby. Jeśli więc nowy pracodawca chce zatrudnić obcokrajowca, który do tej pory pracował legalnie w innej firmie, musi pamiętać o uzyskaniu dla przyszłego pracownika nowego zezwolenia na pracę lub złożyć oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy. Cudzoziemcy nie mogą pracować zatem w firmie, której dane nie znajdują się w aktualnym zezwoleniu na pracę. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, to wówczas przyjmujemy, że obcokrajowiec świadczy pracę nielegalnie, za co grożą poważne konsekwencje prawne, łącznie z możliwością jego deportacji z Polski. Samo zezwolenie na pracę nie może być zmienione w zakresie danych pracodawcy, a zatem każda zmiana pracodawcy wymaga uzyskania nowego zezwolenia.
Przykład 1.
Mario jest obywatelem Brazylii, który podjął legalną pracę w firmie X. Przedsiębiorstwo to figuruje w zezwoleniu na pracę, które uzyskał zatrudniony. Po upływie 3 miesięcy Mario zmienił pracę i zatrudnił się w firmie Y – wykonywał te same zadania co w firmie X, choć za lepsze wynagrodzenie. Czy obcokrajowiec mógł zmienić pracę i czy wykonuje ją legalnie?
Nie, ponieważ nie dokonano zmiany zezwolenia na pracę. Wykonywanie identycznych obowiązków lub zajmowanie podobnego stanowiska w firmie Y nie zwalnia z obowiązku uzyskania nowego zezwolenia na pracę. W tym przypadku zatrudnienie Mario jest nielegalne, nawet jeśli została z nim podpisana prawidłowo sporządzona umowa o pracę.
Przykład 2.
Zoe jest obywatelką Japonii, która od 5 miesięcy legalnie pracuje w firmie X. Pracodawca zmienił jej zakres obowiązków i polecił, aby od nowego miesiąca pracowała w filii przedsiębiorstwa w innym mieście. Zoe ma wykonywać nowe zadania pod kierownictwem nowych osób, jednak jej pracodawcą nadal będzie pozostawał właściciel firmy X. Czy w tym przypadku Japonka musi uzyskać nowe zezwolenie na pracę?
Nie, ponieważ nie doszło do zmiany pracodawcy. W dalszym ciągu pracodawcą kobiety pozostaje ten sam podmiot, który został wpisany do zezwolenia na pracę.
Wniosek o zmianę zezwolenia na pobyt i pracę cudzoziemca
W przeciwieństwie do zezwolenia na pracę zezwolenie jednolite na pobyt i pracę może być zmienione na wniosek cudzoziemca. Jeśli obcokrajowiec chce zmienić zakład pracy w trakcie obowiązywania jego zezwolenia na pobyt i pracę, musi złożyć do wojewody wniosek o zmianę aktualnego zezwolenia na pobyt i pracę. Najlepiej zrobić to przed podpisaniem umowy z nowym pracodawcą. Jeśli jednak umowa została już podpisana, cudzoziemiec ma 15 dni na złożenie powyższego wniosku. W ramach opisywanego postępowania zmienić można:
pracodawcę;
pracodawcę użytkownika;
stanowisko, na jakim cudzoziemiec ma wykonywać pracę;
najniższe wynagrodzenie, które może otrzymywać cudzoziemiec na danym stanowisku;
wymiar czasu pracy;
rodzaj umowy, na podstawie której cudzoziemiec ma wykonywać pracę
Wniosek należy złożyć do wojewody właściwego ze względu na miejsce aktualnego pobytu cudzoziemca. Złożenie wniosku nie wymaga osobistego stawiennictwa cudzoziemca w urzędzie – wniosek może zostać przesłany pocztą lub złożony w biurze podawczym lub delegaturze zarówno przez cudzoziemca, jak i osobę trzecią. Przy składaniu nie są pobierane odciski linii papilarnych. Wniosek należy złożyć w terminie 15 dni roboczych od dnia wystąpienia okoliczności wymuszających konieczność zmiany zezwolenia. Opłata za zmianę zezwolenia jednolitego wynosi 220 zł, czyli połowę opłaty za jego wydanie.
Złożenie wniosku o zmianę dotychczasowego zezwolenia na pobyt i pracę wiąże się z jeszcze jednym obowiązkiem – nowy pracodawca musi uzyskać dokument legalizacyjny dla nowego pracownika na czas trwania postępowania o zmianę dotychczasowego zezwolenia. Procedura zmiany treści zezwolenia trwa zazwyczaj miesiąc, choć w skomplikowanych sprawach okres ten może zostać wydłużony do 2 miesięcy. Przez ten czas legalne wykonywanie obowiązków w nowej firmie jest możliwe, tylko gdy cudzoziemiec otrzyma:
oświadczenie o powierzeniu pracy od nowego pracodawcy lub
właściwe co do treści zezwolenie na pracę od wojewody.
Podkreślić należy, że procedura zmiany zezwolenia ma zastosowanie tylko do zezwoleń jednolitych – na pobyt i pracę. W przypadku posiadania zezwolenia na pracę zmiana pracodawcy wymaga uzyskania nowego zezwolenia, o które wnioskuje już jednak przyszły pracodawca, a nie cudzoziemiec.
Przykład 3.
Camila jest obywatelką Polinezji, od 4 miesięcy pracowała legalnie w polskiej firmie X na podstawie zezwolenia jednolitego na pobyt i pracę. Po tym czasie wypowiedziała umowę o pracę i przeniosła się do firmy Y, w której otrzymuje lepsze wynagrodzenie. W dniu podpisania umowy z pracodawcą Y kobieta złożyła do wojewody wniosek o aktualizację jej dotychczasowego zezwolenia na pobyt i pracę. Czy Camila może legalnie pracować już w firmie Y?
Tak, ale tylko pod warunkiem, że nowy pracodawca sporządzi dla niej oświadczenie o powierzeniu pracy.
Niezależnie od powyższego cudzoziemiec ma obowiązek poinformować wojewodę o każdorazowym wcześniejszym zakończeniu pracy, gdy nastąpi to przed upływem ważności jego aktualnego zezwolenia. Zgodnie z obecnymi przepisami, jeśli obcokrajowiec zakończył pracę wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę, powyższy obowiązek obejmuje także dotychczasowego pracodawcę. Zatrudniający musi zgłosić fakt zakończenia stosunku pracy z cudzoziemcem na piśmie w ciągu 7 dni od tego zdarzenia. Wskazany obowiązek jest niezależny od tego, czy cudzoziemiec zmienia pracodawcę, czy też postanowi pozostać jakiś czas bez zatrudnienia lub zechce wyjechać z Polski.
Podsumowanie
Cudzoziemcy pracujący legalnie w Polsce mają prawo do zmiany swoich pracodawców. Wymaga to jednak złożenia wniosku o wydanie nowego zezwolenia na pracę, które będzie obejmowało dane przyszłego pracodawcy albo wniosku o zmianę zezwolenia jednolitego na pobyt i pracę Rezygnacja z zatrudnienia przed upływem ważności wydanego zezwolenia również wymaga dopełnienia obowiązków informacyjnych względem wojewody – zarówno po stronie obcokrajowca, jak i dotychczasowego pracodawcy. Podjęcie pracy w nowej firmie bez zmiany treści zezwolenia na pracę jest uważane za nielegalne świadczenie pracy i może wiązać się z deportacją cudzoziemca.
