Praca w godzinach nadliczbowych jest jednym z obowiązków pracownika, jednak co w sytuacji, gdy pracownik odmawia pracy w godzinach nadliczbowych? Czy ma do tego prawo? Czy można wyciągnąć wobec niego konsekwencje? Czy pracodawca może zmusić do nadgodzin? Odpowiedzi znajdziesz w naszym artykule.
Kiedy i czy pracodawca może zmusić do nadgodzin?
Pracownik, który nie znajduje się pod szczególną ochroną, nie ma prawa odmówić pracodawcy wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, gdyż obowiązek ten wynika bezpośrednio z charakterystyki umowy o pracy, której obowiązkiem jest podporządkowanie się pracodawcy.
Odpowiedź na pytanie: czy pracodawca może zmusić do nadgodzin - jest twierdząca. Należy jednak podkreślić, że pracodawca może pracownika zmusić do nadgodzin tylko w sytuacji, gdy:
- zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia,
- zachodzi konieczność usunięcia awarii,
- jest to spowodowane szczególnymi potrzebami pracodawcy.
Pracownik ma prawo do minimalnej, nieprzerwanej przerwy na odpoczynek określonej Kodeksem pracy. Odpoczynek ten powinien trwać 11 godzin na dobę i 35 godzin raz w tygodniu. Tygodniowy czas pracy łącznie z nadgodzinami nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Pracodawca nie może dowolnie zmusić do nadgodzin, tylko powyższe sytuacje powodują wyższą konieczność pracy pracownika w godzinach nadliczbowych.
Kogo pracodawca nie może zmusić do nadgodzin?
Istnieją grupy pracowników, których pracodawca nie może zmusić do nadgodzin, są to:
- kobiety w ciąży,
- pracownicy młodociani.
W stosunku do powyższych pracowników istnieje bezwzględny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych. Kobieta w ciąży lub pracownik młodociany nawet z własnej inicjatywy nie mają prawa do pracy przekraczającej wymiar czasu pracy.
Jeżeli chodzi o rodziców, którzy wychowują dzieci poniżej 4. roku życia, pracodawca może powierzyć takiemu pracownikowi pracę w godzinach nadliczbowych, pod warunkiem, że pracownik wyrazi na to zgodę. Jeżeli pracownik opiekujący się dzieckiem do lat 4 odmówi pracy nadgodzinowej, wówczas nie spotka się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami, gdyż ma prawo do odmowy.
Również osoby niepełnosprawnej pracodawca nie może zmusić do nadgodzin, jednak istnieje możliwość zatrudniania pracowników niepełnosprawnych w godzinach nadliczbowych, jeżeli pracownik złoży wniosek oraz uzyska zgodę lekarza na pracę nadgodzinową.
Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych
Pracodawca powinien udzielić pracownikowi wolne w zamian za spędzone w pracy dodatkowe godziny.
Jednak jeżeli nie ma takiej możliwości, praca w godzinach nadliczbowych łączy się z dodatkowym wynagrodzeniem oraz dodatkiem, który wynosi:
- 50% wynagrodzenia, jeżeli praca nadgodzinowa ma miejsce w zwykły dzień pracy,
- 100% wynagrodzenia, jeżeli praca nadgodzinowa ma miejsce w niedzielę, święto lub w porze nocnej.
Czy pracodawca może zmusić do nadgodzin? Tak może ale tylko w określonych okolicznościach. Jeżeli nadgodziny miałyby dotyczyć kobiet w ciąży lub pracowników młodocianych - to są one całkowicie zabronione. Częściowo ochrona zostali objęci również pracownicy dzieci do lat 4.
