Przedsiębiorcy, którzy zajmują się handlem towarami, bardzo często współpracują również z kontrahentami z zagranicy. W przypadku sprzedaży do krajów Unii Europejskiej, przepisy zostały bardzo uproszczone. Natomiast transakcje dokonywane z klientami z krajów trzecich (czyli pozaunijnych), są związane z przejściem odprawy celnej. Co zatem charakteryzuje eksport towarów i jakie obowiązki czekają na przedsiębiorców ?
Definicja eksportu towarów
Na początek wyjaśnienie, czym w zasadzie jest eksport towarów? Tutaj należy posiłkować się zapisami w art. 2 ust. 8 ustawy o VAT, zgodnie z którym rozumie się przez to dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez:
dostawcę lub na jego rzecz, lub
nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych
– jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych.
Eksport towarów ma miejsce nie tylko, gdy transakcja dotyczy bezpośredniego wywozu z terytorium Polski do kraju trzeciego (np. Ukrainy). Towar może być w pierwszej kolejności przewieziony do innego z krajów Wspólnoty Europejskiej, a potem dopiero poza granice UE. Przykładem może być przewiezienie towarów do Niemiec, po to by trafiły tam na statek płynący do Chin.
Różnice pomiędzy eksportem bezpośrednim a pośrednim
Eksport towarów jest to zatem potwierdzony odpowiednimi dokumentami, wywóz towarów poza granice UE. W zależności kto dokonuje przemieszczenia, transakcje te dzielimy na eksport pośredni i bezpośredni.
Polscy przedsiębiorcy z eksportem bezpośrednim mają do czynienia, kiedy wywozu towarów dokonują osobiście lub też poprzez upoważniony podmiot (np. firmę kurierską). Natomiast eksport pośredni ma miejsce, gdy przemieszczenie towarów dokonywane jest przez odbiorcę lub na jego rzecz, a więc poprzez firmę pośredniczącą, która zajmuje się transportem. Tak więc ta strona, która organizuje eksport, dokonuje zgłoszenia do odprawy i na nią też wystawiane są dokumenty celne.
Moment powstania obowiązku podatkowego
Dla określenia momentu, w którym powstaje obowiązek podatkowy związany z eksportem towarów, mają zastosowanie przepisy ogólne, dotyczące sprzedaży krajowej. Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. W przypadku towarów nie ma znaczenia czy są one wydawane bezpośrednio odbiorcy czy też za pośrednictwem np. kuriera. Obowiązek ten powstaje z chwilą wydania towaru jednej z tych osób. Należy również mieć na względzie zapis ust. 4, zgodnie z którym jeżeli dostawa towaru powinna być potwierdzone fakturą, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej wystawienia, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru.
Forma potwierdzenia wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty
Wywóz towarów zorganizowany zarówno przez dostawcę jak i odbiorcę, musi zostać potwierdzony odpowiednimi dokumentami celnymi. Związany jest z tym zapis art. 41 ust. 6a ustawy o VAT, zgodnie z którym dokumentem potwierdzającym wywóz towarów może być:
dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez urząd celny wydruk tego dokumentu (IE-599),
dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność (IE-599),
zgłoszenie wywozowe w formie papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez urząd celny (karta 3 dokumentu SAD lub jej kopia).
Otrzymanie oryginałów bądź też kopii dokumentów zależne jest od tego kto dokonuje zgłoszenia towarów do odprawy celnej.
Zastosowanie stawki podatku 0%
Co do zasady, dla eksportu towarów ma zastosowanie stawka VAT 0%. Warunkiem jest posiadanie potwierdzenia wywozu towarów poza granice Wspólnoty Europejskiej i są to dokumenty opisane we wcześniejszym punkcie. Zapisy ustawy o VAT stanowią, że terminem skompletowania dokumentacji jest dzień złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy. Jeżeli natomiast podatnik nie zdąży do tego czasu uzyskać potwierdzenia wywozu, to nie wykazuje tej dostawy w ewidencji za dany okres rozliczeniowy, lecz w okresie następnym, stosując stawkę podatku 0%. Warunkiem jest natomiast posiadanie dokumentu wywozu. W przypadku, gdy przedsiębiorca nadal nie będzie w posiadaniu odpowiedniego dokumentu, to do transakcji sprzedaży należy zastosować odpowiednią krajową stawkę VAT.
Podatnik ma zatem 2 miesiące na uzyskanie dowodu potwierdzającego wywóz towarów. Po tym czasie nie będzie mógł skorzystać ze stawki VAT 0%.
Zaliczki w transakcjach zagranicznych
W przypadku otrzymania zaliczki do transakcji eksportu towarów zastosowanie mają zapisy art. 19 ust. 11 i 12 ustawy o VAT. Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. Dotyczy to również eksportu towarów, jeżeli wywóz towarów nastąpi w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania części należności.
Oznacza to, że jeśli w momencie otrzymania zaliczki podatnik jest w stanie określić, że realizacja zamówienia nastąpi w przeciągu 6 miesięcy, to wykazuje transakcję eksportu w deklaracji VAT, ze stawką 0%. W przepisach nie ma natomiast wzmianki o terminie skompletowania dokumentu wywozu. Jeżeli natomiast realizacja nastąpi dopiero po upływie 6 miesięcy, to obowiązek podatkowy powstanie z dniem faktycznego wydania towaru.
Co w przypadku, gdy przewidywany termin wywozu do 6 miesięcy ulegnie wydłużeniu? Jeśli podatnik wykazał transakcję eksportu, ponieważ wg założeń do tego czasu sprzedaż miała zostać zrealizowana, to należy skorygować deklarację podatkową.
Właściwy kurs waluty
Sprzedaż towarów do krajów trzecich zwykle odbywa się w walutach obcych. Jeśli transakcja potwierdzona jest fakturą, wystawioną w prawidłowym terminie (do 7 dni od wydania towaru), to do przeliczeń należy zastosować kurs średni NBP z dnia poprzedzającego wystawienie faktury.
