Eksport towarów na rzecz osób prywatnych i nie tylko - część 1

Eksport towarów stanowi jedną z gałęzi handlowej polskiej gospodarki, która cały czas zwiększa swoją dynamikę względem krajów trzecich. Polskie firmy eksportują różnego rodzaju towary. Polski produkt jest coraz to lepiej rozpoznawany nie tylko w Europie, ale i w krajach spoza UE. Dotarcie do różnych rynków zbytu znajdujących się w krajach trzecich, powoduje, że polski podatnik dokonuje sprzedaży w ramach eksportu nie tylko dla odbiorów będących firmami. Coraz częściej odbiorcami eksportowanych towarów są też osoby prywatne nieprowadzące działalności gospodarczej. Zatem, w jaki sposób będzie opodatkowany eksport towarów na rzecz osób prywatnych bez działalności? Czy zasady opodatkowania będą zbliżone do tych, jakie obligują firmy?

Kiedy ma miejsce eksport towarów

Eksport towaru stanowi jedną z rodzajów sprzedaży, w której następuje odpłata dostawa towarów, przeniesienie prawa do rozporządzenia towarem i przemieszczenie towarów z terytorium UE lub poza jej obszar.

Prawodawca w ustawie o VAT klasyfikuje eksport, jako dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju (Polski) poza terytorium Unii Europejskiej przez:

1. dostawcę lub na jego rzecz albo

2. nabywcę mającego siedzibę poza Polską lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych

- jeżeli wywóz towarów poza Wspólnotę UE będzie potwierdzona przez właściwy urząd celny.

Warto zwrócić uwagę, że w ramach realizowania eksportu towarów następuje ich transport lub wysyłka poza terytorium UE przez dostawcę, nabywcę lub pośrednika. Dodatkowo eksport musi być potwierdzony przez właściwy urząd celny (urząd Państwa wywozu). Widać wyraźnie też, że prawodawca nie dzieli nabywcę z kraju trzeciego na podmiot prowadzący działalność i osobę fizyczną nieprowadzącą działalność. Zatem jeżeli zostaną spełnione łącznie wszystkie, powyższe warunki, wówczas eksport towarów będzie miał miejsce.

Stawka VAT w eksporcie towarów

Sprzedawca towarów w ramach realizowania eksportu towarów ma prawo pod pewnymi warunkami zastosować stawkę preferencyjna 0% przy sprzedaży dla:

1. firm spoza UE,

2. osób prywatnych nieprowadzących działalności gospodarczej spoza UE.

Eksport towarów na rzecz osób prywatnych a warunki dla zastosowania stawki 0%

Zgodnie z art. 41 ust. 6 ustawy o VAT podatnik dokonujący eksportu towarów ma prawo zastosować stawkę preferencyjną VAT, 0% jeżeli przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej.

Jaki dokument celny uprawnia do zastosowania 0% stawki VAT dla eksportu towarów

Dokumentem potwierdzający wywóz towaru to w myśl art. 41 ust. 6a ustawy o VAT:

1. dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu;

2. dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność;

3. zgłoszenie wywozowe w formie papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez właściwy organ celny.

Zatem, aby sprzedawca mógł zastosować stawkę preferencyjną 0% musi dysponować stosownym dokumentem celnym potwierdzającym wywóz danego towaru. Nie ma przy tym znaczenia czy odbiorcą towarów jest firma z krajów trzecich czy osoba prywatna spoza UE.

Otrzymanie dokumentu celnego w terminie i po terminie złożenia deklaracji VAT

Powyższy przepis formułuje bardzo ważny warunek dla zastosowania stawki 0% a mianowicie podatnik dokonujący eksportu towarów musi dysponować odpowiednim dokumentem celnym, potwierdzającym wywóz danych towarów przed ostatecznym dniem złożenia deklaracji VAT za okres (miesiąc), w którym wystąpił obowiązek podatkowy związany z eksportem towarów. Tak, więc podatnik sprzedający towar w miesiącu 05/2019 r. powinien dysponować dokumentem celnym do dnia 25.06.2019 r.

Jeżeli jednak podatnik nie otrzyma w tym terminie dokumentu celnego potwierdzającego wywóz towarów, to nie wykazuje on w tym okresie tego eksportu, czyli w omawianym przykładzie w rozliczeniu za miesiąc 05/2019 r. Natomiast, jeżeli otrzyma on dokument celny do dnia 25.07.2019 r., czyli w terminie złożenia deklaracji za okres 06/2019 r., wówczas wykaże eksport ze stawką 0% VAT.

W sytuacji, gdy nadal nie otrzyma dokumentu celnego, wówczas będzie musiał ująć dany eksport jak zwykłą sprzedaż krajową ze stawką 23% VAT. 

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w przypadku realizacji eksportu na rzecz firm zgłoszenia towaru do wywozu, wykonanie transportu może dokonać:

1. dostawca towarów,

2. podmiot będący odbiorcą towarów,

3. podmiot działający w imieniu lub na rzecz dostawcy towarów,

4. podmiot działający w imieniu lub na rzecz podmiotu będącego odbiorcą towarów.

W praktyce gospodarczej na ogół nie ma problemów z uzyskaniem potwierdzenia wywozu od firmy z krajów trzecich, która nabyła od polskiego podmiotu towar w ramach eksportu nawet jeżeli zgłoszenia dokonuje pośrednik lub inny podmiot działający na rzecz lub w imieniu nabywcy.

W sytuacji, gdy realizowany jest eksport towarów na rzecz osób prywatnych, zgłoszenia towaru do wywozu oraz jego transportu może dokonać:

1. dostawca towarów,

2. osoba prywatne będąca odbiorcą towarów,

3. podmiot działający w imieniu lub na rzecz dostawcy towarów,

4. podmiot działający w imieniu lub na rzecz osoby prywatnej stanowiącej odbiorcę towarów.

Z powyższego można wywnioskować, że sprawami zgłoszenia do urzędu celnego wywozu towarów czy organizacji transportu, gdy występuje eksport towarów na rzecz osób prywatnych mogą zajmować się te same podmioty, co w przypadku eksportu na rzecz firm.

Jeżeli formalności celne scedowane są na pośrednika działającego w imieniu odbiorcy, wówczas sprzedawca najczęściej otrzyma dokument celny potwierdzający wywóz. Natomiast w sytuacji, gdy formalności celnych dokona osoba prywatna, nieprowadząca działalności spoza Wspólnoty UE, sprzedawca może nie otrzymać w ogóle dokumentu celnego potwierdzającego wywóz towarów.

Przykład 1.

Czynny podatnik VAT, korzystający ze zwolnienia z kasy rejestrującej, handlujący garniturami dokonał eksportu towarów w miesiącu 05/2019 r. W tym tez miesiącu wystawił fakturę na rzecz osoby prywatnej z RPA. Sprzedaż została zrealizowana w systemie wysyłkowym. Podatnik otrzymał dokument wywozu dopiero w miesiącu 08/2019 r. W jaki sposób sprzedawca rozliczy dany eksport?

Z uwagi na to, że podatnik nie otrzymał dokumentu celnego potwierdzającego wywóz przed dniem 25.07.2019 r. (przed dniem złożenia deklaracji VAT za miesiąc 06/2019 r.), dlatego w rozliczeniu za miesiąc 07/201 r. jest zobowiązany wykazać dany eksport, jako sprzedaż krajowa ze stawką 23% VAT.

Jednakże, z uwagi na fakt otrzymania dokumentu celnego w miesiącu 08/2019 r. podatnik będzie miał możliwość dokonania w rozliczeniu też za miesiąc 08/2019 r. (na bieżąco):

1. korekty wcześniej ujętego podatku VAT należnego 23% oraz

2. ujęcia dokonanego eksportu towarów ze stawką 0% VAT.

Dalsze kwestie kształtowania się zasad opodatkowania przy eksporcie na rzecz osób prywatnych w drugiej części publikacji.