W praktyce często spotyka się przypadki, kiedy osoba prowadząca działalność gospodarczą zatrudnia swojego współmałżonka na podstawie umowy zlecenia. Pojawia się przy tym pewna wątpliwość. Czy współmałżonek będzie podlegał ubezpieczeniom jako zleceniobiorca, czy też jako osoba współpracująca?
Na początku warto wyjaśnić, kim jest osoba współpracująca? Zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o sus uważa się za nią m.in. małżonka, który pozostaje z osobą prowadzącą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym, a także współpracuje przy prowadzeniu tej działalności. Ponadto zgodnie z ust. 2 tego samego artykułu, jeżeli pracownik spełnia kryteria, jakie zostały określone dla osób współpracujących, wówczas podlega ubezpieczeniom społecznym, jak przedsiębiorca. Dotyczy to zatrudnienia współmałżonka na podstawie umowy o pracę lub gdy współpraca odbywa się bezumownie.
Sytuacja wygląda inaczej, gdy współmałżonek zostaje zatrudniony na podstawie umowy zlecenia. Wówczas podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu - jako zleceniobiorca. Ubezpieczenie chorobowe w tym przypadku jest dobrowolne.
Zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom od dnia (oznaczonego na umowie) rozpoczęcia wykonywania zlecenia, do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy. Osoba zatrudniająca współmałżonka powinna więc dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA w terminie 7 dni od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania.
Wysokość obowiązujących składek:
ubezpieczenie emerytalne - 19,52% podstawy wymiaru - składka finansowana w równych częściach zarówno przez zleceniodawcę, jak i zleceniobiorcę (po 9,76%),
ubezpieczenie rentowe - 8% - składka finansowana przez zleceniodawcę (6,5%) oraz zleceniobiorcę (1,5%),
dobrowolne ubezpieczenie chorobowe - 2,45% - składka finansowana w całości przez zleceniobiorcę,
ubezpieczenie wypadkowe - wysokość składki jest zróżnicowana, finansuje ją zleceniodawca,
ubezpieczenie zdrowotne - 9% - składka finansowana przez zleceniobiorcę.
Każda z tych składek jest pobierana, rozliczana i opłacana przez zleceniodawcę.
W przypadku składek na Fundusz Pracy, konieczność ich opłacania jest zależna od tego, czy przy prowadzonej działalności są zatrudnieni zleceniobiorcy, czy także pracownicy etatowi. Jeżeli więc przedsiębiorca zatrudnia chociażby jednego pracownika etatowego, składki na FP za zleceniobiorcę należy opłacać, chyba że suma przychodów zleceniobiorcy ze wszystkich źródeł, objętych ubezpieczeniem emerytalno-rentowym w danym miesiącu, nie przekracza minimalnego wynagrodzenia.
Reasumując, współmałżonek zatrudniony na umowę o pracę lub współpracujący bezumownie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom jako osoba współpracująca. W przypadku, gdy współmałżonek jest zatrudniony na podstawie umowy zlecenia, wówczas podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom jako zleceniobiorca.
