Pod koniec listopada 2021 roku weszły w życie dość obszerne zmiany do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej (MPiPS) w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Celem tych modyfikacji była konieczność wdrożenia regulacji prawa Unii Europejskiej (UE) w ramach krajowego systemu prawnego. W niniejszym artykule omawiamy najważniejsze kwestie objęte nowelizacją. W artykule wyjaśniamy jak zmieniły się ogólne przepisy BHP!
Nowela przepisów ogólnych bhp – podstawowe informacje
Wspomniane na wstępie zmiany dotyczą Rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, zwanego dalej „rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp”.
Zmiany w rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp weszły w życie 20 listopada 2021 roku.
Charakterystyka zmian wynikających z noweli rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp
Nowelizacja rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp wynika z konieczności uwzględnienia w krajowym prawie postanowień dyrektywy 2019/1832. Termin wejścia w życie noweli ustalony na 20 listopada 2021 roku jest ostateczną datą w celu dokonania transpozycji wspomnianej dyrektywy. W załącznikach do dyrektywy 2019/1832 zostały zawarte instrukcje dla pracodawców, stanowiące źródło informacji w zakresie doboru środków ochrony indywidualnej, z uwzględnieniem zagrożeń występujących w miejscu pracy oraz rodzaju prowadzonej działalności i gałęzi gospodarki.
Wytyczne ujęte w załącznikach do wspomnianej dyrektywy uwzględniono w nowelizacji do rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp, zachowując jednocześnie dotychczasowy układ rozporządzenia.
Nowela przepisów ogólnych bhp w zakresie załączników
Zmiana podejścia do środków ochrony indywidualnej znajduje najpełniejsze odzwierciedlenie w modyfikacjach dotyczących załączników do rozp. w sprawie przepisów ogólnych bhp. Oznacza to, że w ramach nowelizacji:
- w pełnym zakresie zmieniono załącznik nr 2 do rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp „Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej”. Po noweli zawiera on wytyczne dotyczące doboru środków ochrony indywidualnej określone w dyrektywie 2019/1832;
- w tabeli 3 wskazanego załącznika został zawarty aktualny katalog rodzajów środków ochrony indywidualnej, przy czym katalog ten nie ma charakteru zamkniętego;
- w załączniku nr 3 do rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp, który określa wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych, nowe brzmienie otrzymał § 43 ust. 3. Przepis ten stanowi obecnie, że w zakładzie pracy, w którym odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej stosowane przez pracowników są narażone na zanieczyszczenie substancjami stwarzającymi zagrożenie lub mieszaninami stwarzającymi zagrożenie, należy stosować urządzenia służące do neutralizacji tych substancji lub mieszanin.
Jakie jeszcze zmiany obejmuje nowelizacja?
Pozostałe zmiany w rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp nie mają już takiego ciężaru gatunkowego jak te uprzednio omówione, niemniej warto się z nimi zapoznać.
Oprócz korekt legislacyjnych w załącznikach, w rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp dokonano następujących zmian:
- w § 2 rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp dodano pkt 21, w którym określono definicję pojęcia „substancje stwarzające zagrożenie lub mieszaniny stwarzające zagrożenie”. Przez te substancje i mieszaniny należy rozumieć substancje lub mieszaniny, o których mowa w art. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 roku w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, str. 1);
- w § 38 ust. 3 określającym przypadki, gdy recyrkulacja powietrza nie powinna być stosowana – odnosi się to do pomieszczeń pracy, w których występują szkodliwe czynniki biologiczne, czynniki chemiczne stwarzające zagrożenia określone w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych, materiałów wydzielających nieprzyjemne lub uciążliwe zapachy albo w których jest możliwe nagłe zwiększenie stężenia substancji chemicznych stwarzających zagrożenie, a także w przestrzeniach zagrożonych wybuchem;
- nadano nowe brzmienie § 39a ust. 1, który odnosi się do oceny ryzyka zawodowego. Zgodnie z aktualną treścią tego przepisu pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i mieszanin chemicznych, materiałów zawierających czynniki biologiczne, rakotwórcze lub mutagenne oraz przy zmianie organizacji pracy. W czasie oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac;
- uściślono zapis § 41 ust. 2, określającego wymogi dotyczące instrukcji bhp, jakie pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom. Instrukcje powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem substancji stwarzających zagrożenie lub mieszanin stwarzających zagrożenie powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i mieszanin;
- zmianie uległo brzmienie § 43 ust. 1. Oznacza to, że jeżeli w pomieszczeniu pracy, w którym jest zatrudniona 1 osoba, mogą w sytuacji awaryjnej wystąpić zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników, w szczególności zagrożenia: pożarowe, wybuchowe, porażenia prądem elektrycznym, wydzielanie się gazów lub par substancji sklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie – pracodawca wprowadza obowiązek meldowania się tej osoby w ustalony sposób w z góry ustalonych porach;
- zmieniono § 91 – w nowym brzmieniu przepis ten stanowi, że materiałami niebezpiecznymi w rozumieniu rozporządzenia są w szczególności substancje stwarzające zagrożenie lub mieszaniny stwarzające zagrożenie oraz materiały zawierające szkodliwe czynniki biologiczne zakwalifikowane do 3 lub 4 grupy zagrożenia zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 222(1) § 3 ustawy – Kodeks pracy;
- doprecyzowano treść § 101 ust. 3. Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu wykaz substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, sposób ich rejestrowania oraz szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez te substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne są określone w przepisach wydanych na podstawie art. 222 § 3 ustawy – kp.
Korekty o charakterze redakcyjnym dotyczą § 44 ust. 1 pkt 1, § 46 ust. 3, § 63 ust. 2 oraz § 70 ust. 2 rozp. w sprawie ogólnych przepisów bhp.
Ogólne przepisy bhp – nowela unijna. Podsumowanie
Zmiany w przepisach ogólnych bhp wynikają z konieczności wdrożenia – w ramach krajowego porządku prawnego – postanowień prawa unijnego. W tym przypadku przyjęto przepisy zakładające zwrot w zakresie podejścia do środków ochrony indywidualnej. Istotnymi czynnikami są obecnie zagrożenia istniejące w miejscu pracy, nie zaś rodzaje tych środków ochronnych. W tym celu dokonano gruntownych modyfikacji w załącznikach do omawianego rozporządzenia. Nowelizacja zawiera także szereg innych zmian – przede wszystkim o charakterze precyzującym i aktualizacyjnym.
