Podatek VAT (cz. 13) - Szczególne procedury opodatkowania cz. II

W rozdziale XII ustawy o VAT zostały wymienione szczególne procedury opodatkowania. Zasady te mają zastosowanie m.in. w stosunku do drobnych przedsiębiorców i rolników ryczałtowych oraz w przypadku obrotu złotem inwestycyjnym, zwrotu podatku podróżnym, świadczeniu usług elektronicznych na terenie UE osobom niepodlegającym opodatkowaniu, usług międzynarodowego okazjonalnego przewozu osób oraz przeprowadzania wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych.

Złoto inwestycyjne a szczególne procedury opodatkowania

Obrót złotem inwestycyjnym stanowi w kwestii VAT szczególną procedurę opodatkowania zgodnie z obowiązującymi dyrektywami europejskimi. W art. 121 ust. 1 ustawy o VAT pojęcie to zostało dokładnie wyjaśnione - zgodnie z tym zapisem, przez złoto inwestycyjne należy rozumieć:

• złoto w postaci sztabek lub płytek o próbie co najmniej 995 tysięcznych oraz złoto reprezentowane przez papiery wartościowe,
• złote monety spełniające łącznie warunki:
• posiadają próby co najmniej 900 tysięcznych,
• zostały wybite po 1800 roku,
• są lub były obowiązującym środkiem płatniczym w kraju pochodzenia
• są sprzedawane po cenie, która nie przekracza o więcej niż 80% wartości rynkowej złota zawartego w monecie.

Co ważne, tego typu złotych monet nie można traktować jak przedmiotów kolekcjonerskich o wartości numizmatycznej, które zostały opisane w podrozdziale dotyczącym procedury marży.

Dostawa, wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz import takiego złota, zgodnie z art. 122 ust. 1 ustawy o VAT, podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Natomiast podatnik może zrezygnować ze zwolnienia, jeśli:

• wytwarza złoto inwestycyjne lub przetwarza złoto innego rodzaju na złoto inwestycyjne, a dostawa jest dokonywana dla innego podatnika,
• w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa dokonuje dostawy złota w celach przemysłowych, a dostawa dotyczy złota inwestycyjnego w postaci sztabek lub płytek i jest dokonywana przez innego podatnika.

W przypadku złota inwestycyjnego nie należy zapominać o określonym w art. 125 obowiązku prowadzenia ewidencji, która będzie umożliwiać sporządzenie deklaracji podatkowych oraz informacji podsumowujących.

System zwrotu podatku podróżnym

Tax Free, czyli system zwrotu podatku podróżnym, to konstrukcja stworzona w celu uchronienia kupujących w Polsce mieszkańców krajów spoza terytorium Unii Europejskiej. Z uwagi na fakt, że przywożąc towary do swojego kraju są oni zobligowani do odprowadzenia od nich podatku, konieczność opodatkowania ich także w Polsce wiązałaby się z podwójnym opodatkowaniem.

W kwestii systemu zwrotu podatku poprzez podróżnych rozumie się osoby mieszkające poza terytorium Wspólnoty - jest to istotne, ponieważ w tej kwestii nie liczy się obywatelstwo. W art. 126 ust. 2 ustawy o VAT dokładnie wskazano, że miejsce zamieszkania należy ustalać na podstawie paszportu, lub w przypadku jego braku, na podstawie innego dokumentu zawierającego takie dane.

Zwrot podatku VAT podróżnemu nie jest dozwolony w każdej sytuacji - należy co do niego spełnić odpowiednie warunki. Przede wszystkim, zakupiony towar powinien w stanie nieużywanym zostać wywieziony bezpośrednio poza terytorium Unii, w bagażu podręcznym nabywcy. Po drugie - istotne jest, kto był sprzedawcą w transakcji. Zgodnie z art. 127 ust. 1 i ust. 4 ustawy o VAT sprzedawca powinien:

• być podatnikiem VAT,
• prowadzić ewidencję sprzedaży przy wykorzystaniu kas rejestrujących,
• zawrzeć umowę z podmiotem uprawnionym do dokonywania zwrotu,
• poinformować na piśmie urząd skarbowy, że są sprzedawcami
• zawiadomić urząd skarbowy o miejscu, gdzie podróżny dokonujący u nich zakupu towarów może odebrać podatek, oraz z kim mają zawarte umowy o zwrot podatku, i przedłożyć kopie tych umów,
• zapewnić podróżnym informację o możliwości uzyskania zwrotu w czterech językach - niemieckim, angielskim, polskim i rosyjskim,
• oznaczyć w szczególny sposób (uregulowany odrębnym przepisem) punkty sprzedaży znakiem informacyjnym o możliwości dokonywania zakupu, od którego przysługuje zwrot.

Podmioty, które nie są sprzedawcami, także mogą dokonywać zwrotu, jednakże w ich przypadku procedury są znacznie bardziej zaostrzone. 

Aby uzyskać zwrot podatku, podróżny musi - w terminie do ostatniego dnia trzeciego miesiąca po miesiącu, w którym dokonano zakupu - udać się do urzędu celnego z dokumentem wystawionym przez sprzedawcę. Do tego druku powinien być przymocowany paragon z kasy fiskalnej. Dokument zostanie przez urzędnika celnego potwierdzony poprzez przystawienie specjalnego stempla zawierającego numerator.

Podmioty zagraniczne świadczące usługi elektroniczne na terenie UE osobom niepodlegającym opodatkowaniu

Co do zasady, usługi świadczone przez przedsiębiorcę spoza Unii Europejskiej powinny być opodatkowane w miejscu zamieszkania bądź siedziby ich dostawcy. Jednakże w przypadku usług elektronicznych, świadczonych na rzecz unijnych nievatowców, stosowana jest szczególna procedura podlegania pod wspólnotowy podatek od wartości dodanej.

Zgodnie z art. 131 ustawy o VAT, poprzez podmioty zagraniczne w tej szczególnej procedurze opodatkowania należy rozumieć takie osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nieposiadające siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca jej prowadzenia na terytorium Unii Europejskiej, które wykonują czynności podlegające opodatkowaniu VAT na terytorium Wspólnoty, a nie zarejestrowały na jej terytorium swojej działalności, wobec czego nie powstaje wobec nich wymóg identyfikacji na potrzeby VAT na terytorium państwa członkowskiego.

Aby móc skorzystać ze szczególnej procedury opodatkowania, powyższe podmioty powinny świadczyć usługi elektroniczne na rzecz kontrahentów z UE niebędących podatnikami VAT. Zamierzenie skorzystania z takiej możliwości należy zgłosić drogą elektroniczną do organu skarbowego państwa Unii - w przypadku Polski, do naczelnika drugiego urzędu skarbowego. Zgodnie z art. 133 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, przedsiębiorca zagraniczny będzie miał obowiązek składania - także drogą elektroniczną - deklaracji VAT w terminach co kwartał do 20. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. Zgodnie z art. 133 ust. 5 ustawy o VAT, kwoty w deklaracji VAT powinny być wyrażone w euro.

Podmioty, które korzystają z szczególnej procedury rozliczania VAT mają obowiązek prowadzenia w postaci elektronicznej ewidencji transakcji objętych tą procedurą. Zgodnie z art. 134 ust. 3 ewidencja ta musi być przechowywana przez okres 10 lat od zakończenia roku, w którym dokonano świadczenia usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych lub usług elektronicznych.

Międzynarodowy okazjonalny przewóz osób

Kolejna procedura szczególna jest skierowana do mieszkańców Unii Europejskiej, niebędących czynnymi podatnikami VAT, a zajmujących się okazjonalnym przewozem drogowym osób autobusami zarejestrowanymi na terytorium Unii do innego państwa członkowskiego. Polega ona na uproszczeniach stosowanych podczas rejestracji oraz rozliczania się z podatku VAT.

Aby móc skorzystać ze szczególnej procedury, podatnik jest zobowiązany do złożenia do właściwego urzędu skarbowego formularza VAP-R - w Polsce, podobnie jak w przypadku ww. szczególnej procedury w przypadku niektórych usług elektronicznych, jest to Drugi Urząd Skarbowy Warszawa-Śródmieście. Po dopełnieniu formalności podatnik otrzymuje numer identyfikacji podatkowej, z którego należy korzystać podczas rozliczania się z przewozów.

Rozliczeń należy natomiast dokonywać przy pomocy kwartalnych deklaracji, które muszą zawierać:

• numer identyfikacji podatkowej,
• numer rejestracyjny autobusu, liczbę przewożonych osób i wartość usług, świadczonych tym autobusem na terytorium kraju w kwocie netto,
• ogólną wartość świadczonych na terytorium kraju usług bez podatku, będących podstawą opodatkowania,
• stawkę podatku,
• całkowitą kwotę podatku podlegającego wpłacie w urzędzie skarbowym.

Zgodnie z art. 134b ust. 1. Ustawy o VAT, deklaracje należy składać drogą elektroniczną w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. Ponadto kwoty w deklaracji muszą być wyrażone w złotówkach.

Wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne

Szczególna procedura opodatkowania przewidziana dla wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych jest ostatnią, zawartą w dziale XII ustawy o VAT. Aby mogła zostać zastosowana, powinny być spełnione następujące warunki:

• w transakcji uczestniczy trzech różnych podatników VAT, z których każdy jest zarejestrowany w innym kraju członkowskim,
• każdy z podatników jest zarejestrowany na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych,
• dostawa dotyczy tego samego towaru, wydawanego przez pierwszego uczestnika bezpośrednio ostatniemu w kolejności, przy czym transakcja następuje najpierw pomiędzy pierwszym a drugim, a następnie drugim i trzecim uczestnikiem,
• towar jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego lub drugiego w kolejności podatnika lub na ich rzecz,
• transport odbywa się z terytorium jednego państwa członkowskiego do innego, na terytorium Wspólnoty.

Uproszczona procedura oznacza, że obowiązek rozliczenia podatku od towarów i usług będzie spoczywał na finalnym odbiorcy towaru. Drugi w kolejności podatnik nie będzie wobec tego musiał naliczać podatku z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jednakże należy pamiętać, że zwolnienie z obowiązku opodatkowania nie odnosi się do konieczności dopełnienia innych formalności - np. składania informacji na temat dokonanych unijnych transakcji.