VAT jest podatkiem od towarów i usług. W przypadku, gdy przedsiębiorca dobrowolnie zarejestruje się jako płatnik VAT, ma obowiązek wystawiać faktury na kwotę netto, zwiększając je o kwotę podatku VAT. Przedsiębiorca musi wówczas pilnować, aby stawka VAT była prawidłowo ustalona.
Stawka VAT - rodzaje
W Polsce podstawową stawką VAT jest 23%, jeżeli jednak przedsiębiorca przypuszcza, iż sprzedawane towary lub usługi są opodatkowane inną stawką niż podstawowa, powinien sprawdzić, czy w danym przypadku ma zastosowanie obniżona stawka podatku VAT.
Podatnik w celu ustalenia właściwej stawki VAT powinien się oprzeć na ustawie o podatku VAT oraz rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania stawek obniżonych.
W Polsce, oprócz podstawowej stawki VAT, wyróżniamy następujące stawki podatku:
- 8% - stawka obniżona, stosuje się ją między innymi przy sprzedaży robót budowlanych, leków i produktów farmaceutycznych, gazet i czasopism, a także przy niektórych usługach gastronomicznych;
- 5%- stawka obniżona, objęte są nią m.in. produkty spożywcze, rolne oraz książki;
- 0% - ta stawka VAT jest przeznaczona przede wszystkim dla transakcji zagranicznych z innymi firmami z Unii Europejskiej (między innymi stosuje się ją przy eksporcie towarów oraz wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów).
Dodatkowo poza powyższymi stawkami dla określonych transakcji stosuje się dwa inne rodzaje oznaczeń. Są to:
- ZW (zwolnienie z VAT) oraz
- NP (nie podlega opodatkowaniu).
Stawka VAT 0% - znaczenie ZW a NP
Podatnicy mają możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku VAT. Zwolnienie to może być podmiotowe bądź przedmiotowe. Ze zwolnienia podmiotowego będą korzystać przedsiębiorcy, których limit obrotów nie przekroczył w poprzednim roku obrotowym kwoty 200 000 zł. Zwolnieniu przedmiotowym podlegają podatnicy, którzy wykonują specyficzne czynności, m. in. lekarze.
Natomiast oznaczenie NP przedsiębiorcy stosują w sytuacji sprzedaży usług poza Polskę. W takim przypadku obowiązkiem kupującego jest naliczenie i zapłata podatku.
Często zdarza się, że przedsiębiorcy na fakturze sprzedaży zamiast oznaczenia ZW ustalają stawkę VAT jako 0%. Pomimo tego, że przy sprzedaży zwolnionej oraz ze stawką 0% nie widnieje kwota VAT, to przy sprzedaży ze stawką VAT 0% przedsiębiorca ma możliwość odliczenia VAT od wydatków, które dotyczą tej sprzedaży. Z kolei w przypadku stawki ZW przedsiębiorca nie ma możliwości odliczenia VAT od kosztów, które odnoszą się do sprzedaży zwolnionej.
Jeśli przedsiębiorca błędnie ustalił stawkę VAT na 0% zamiast oznaczyć daną sprzedaż jako ZW, musi dokonać korekty deklaracji VAT za okres, w którym wykazał ten podatek do odliczenia.
Jak ustalić właściwą stawkę VAT?
Może zdarzyć się, że mimo usilnych starań przedsiębiorca będzie miał wątpliwości w zakresie właściwej stawki VAT. W tym zakresie podatnik ma możliwość z Wiążącej Informacji Stawkowej.
Wiążąca Informacja Stawkowa (WIS) jest gwarancją dla podatników w zakresie zastosowania danej stawki VAT w zakresie świadczonych usług czy też dostawy danych towarów. Decyzję w zakresie WIS wydaje Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej na wniosek podatnika, przy czym należy mieć na uwadze, że decyzja ta nie jest wiążąca wyłącznie dla wnioskodawcy lecz dla wszystkich podatników, których stan faktyczny jest zgodny ze stanem faktycznym przedstawionym w danej decyzji.
Jeśli jednak podatnik w dotychczas wydanych decyzjach nie znajdzie pokrycia dla własnej sytuacji, może on samodzielnie wystąpić z wnioskiem. Składany wniosek w zakresie WIS musi zawierać następujące informacje:
- opis towaru bądź usługi, której ma dotyczyć decyzja;
- klasyfikację towaru według działu, pozycji, podpozycji lub kodu Nomenklatury Scalonej (CN), albo tej usługi według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji PKWiU niezbędnej do:
- określenia stawki właściwej dla tego towaru lub usługi;
- sklasyfikowania towaru lub usługi na potrzeby stosowania przepisów ustawy o VAT oraz przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie, innych niż dotyczące określenia stawki podatku (jeśli podatnik zażądał takiego działania na składanym wniosku);
- stawkę podatku właściwą dla tego towaru albo dla tej usługi.
- podatnik sporządzony wniosek zawierające powyżej elementy składa wniosek w Krajowej Informacji Skarbowej. Złożenie wniosku o wydanie WIS jest odpłatne, podatnik ma wówczas obowiązek dokonać wpłaty w kwocie 40 zł nie później niż w dniu złożenia wniosku.
Błędna stawka VAT - jakie skutki wynikają z zastosowania błędnej stawki?
Zdarza się, iż przedsiębiorca, w wyniku pomyłki bądź niewiedzy, błędnie określi stawkę VAT sprzedawanego towaru lub usługi. Jeżeli:
stawka VAT została zawyżona - na przykład przedsiębiorca pomylił się i zamiast wpisać stawkę VAT 8%, ustalił stawkę 23%. Towar lub usługa została sprzedana w wyższej cenie, a do urzędu skarbowego został odprowadzony wyższy podatek (od stawki VAT 23% zamiast 8%). Sprzedawca może, ale nie musi, wystawić fakturę korygującą z niższą stawką. Aby odzyskać nadpłaconą kwotę, oprócz wystawienia faktury korygującej, zobowiązany jest do złożenia korekty deklaracji VAT;
stawka VAT została zaniżona - na przykład przedsiębiorca w wyniku niewiedzy przy wystawianiu faktury sprzedaży na towar ustalił stawkę VAT 8% zamiast 23%. W związku z tym, że zobowiązanie podatkowe z tytułu VAT zostało zaniżone, niezbędne jest jak najszybsze wystawienie faktury korygującej uwzględniającej właściwą stawkę VAT. Jeżeli deklaracja VAT została już wysłana, należy sporządzić korektę deklaracji za ten okres. Wtedy również należy dopłacić VAT z ewentualnymi odsetkami. Jeśli taka sytuacja zostałaby wykryta w trakcie kontroli, trzeba dodatkowo liczyć się z rozpoczęciem postępowania karnoskarbowego.
