Podmioty prowadzące działalność gospodarczą często pobierają pewne kwoty na poczet przyszłej dostawy czy też świadczenia usług. Możemy je określić jako przedpłaty. W związku z tym pojawia się pytanie o moment powstania przychodu w PIT w przypadku tak otrzymanej przedpłaty.
Moment powstania przychodu w PIT
Rozpoczynając od kwestii elementarnych, musimy wskazać, że w przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą przychodem są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane.
Jako przychód należny powinno się zatem traktować kwoty, jakie są należne podatnikowi, czyli takie, których wydania może zażądać od kontrahenta. Za przychód należny podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym może być uznany tylko definitywny, trwały i ostateczny (bezzwrotny) przyrost majątkowy.
W zakresie rozpoznania momentu powstania przychodu musimy sięgnąć do regulacji zawartych w art. 14 ust. 1c ustawy PIT. Przepis ten stanowi, że za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 1, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 1e, 1h–1j i 1n–1p, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:
- Wystawienia faktury albo
- Uregulowania należności.
Analizowany przychód należny powstaje w chwili dokonania (spełnienia) świadczenia, przy czym dla określenia chwili powstania przychodu bez wpływu pozostaje okoliczność, czy zapłata należności za świadczenie została rzeczywiście otrzymana, a jeżeli tak – to czy przed, czy po dokonaniu świadczenia.
Poprzez przychody należne należy rozumieć wszelkiego rodzaju przychody, co do których przysługuje podatnikowi uprawnienie do ich dochodzenia, czyli takie, które wynikają z konkretnego stosunku prawnego. „Należność” odnosi się zarówno do możliwości dochodzenia konkretnego świadczenia, jak i do powinności jego spełnienia. Oznacza to, że powstanie przychodów należnych związane jest z powstaniem wierzytelności. Ponieważ wierzytelność to termin wywodzący się z prawa cywilnego, przychodami należnymi są przychody wymagalne w rozumieniu prawa cywilnego, tj. możliwe do prawnie skutecznego ich dochodzenia.
Jeżeli jednak chodzi o przedpłatę, to należy koniecznie zwrócić uwagę na treść art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy PIT, który to stanowi, że do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.
Powyższa regulacja stanowi zatem odstępstwo od ogólnej reguły ustalania przychodu z działalności gospodarczej, a warunkiem jego zastosowania jest okoliczność, że otrzymane lub należne kwoty mają charakter zaliczek (przedpłat) na poczet świadczeń, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.
W zakresie powyższego przepisu mieści się również analizowana przez nas przedpłata, którą możemy zdefiniować jako określoną sumę pieniędzy stanowiącą część ceny towaru lub usługi, wypłaconą z góry w celu uzyskania gwarancji zakupu lub wykonania usługi w określonym terminie.
Przedpłata jako przychód podlegający opodatkowaniu
Należy jednak zwrócić uwagę, że nie zawsze wcześniejsze otrzymanie należności oznaczać będzie przedpłatę, która nie powoduje powstania przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcy muszą bowiem mieć na uwadze, że o kwalifikacji danej kwoty jako przedpłaty decyduje jej charakter. Jak już zaznaczyliśmy, przysporzenie uważane za przychód podatkowy musi mieć charakter definitywny, podczas gdy przedpłata, zaliczka nie mają takiego charakteru ze względu na każdorazową możliwość ich zwrotu przed terminem wykonania usług, na których poczet zostały wpłacone.
Co do zasady zatem kwoty otrzymanych zaliczek nie stanowią przychodu dla celów podatku dochodowego. Jeżeli jednak otrzymana zapłata ma charakter definitywny i ostateczny, tj. z góry następuje zapłata za zakupiony towar lub wykonanie usługi, to zapłata ta, jako związana z uregulowaniem należności przed wysłaniem towaru lub wykonaniem usługi, nie może być potraktowana jako nieuznana za przychody podatkowe.
Otrzymana zapłata niemająca charakteru przedpłaty stanowi już w momencie jej otrzymania przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Powyższa kwestia powinna wynikać z konkretnej umowy zawartej pomiędzy kontrahentami.
Opcja opodatkowania otrzymanych przedpłat
Warto także dodać, że podatnik może podjąć decyzję o opodatkowaniu otrzymanych przedpłat.
Otóż, jak podaje art. 14 ust. 1j ustawy PIT, w przypadku pobrania wpłat na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, podlegających zarejestrowaniu przy zastosowaniu kasy rejestrującej zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, za datę powstania przychodu podatnik może uznać dzień pobrania wpłaty.
W przypadku wyboru takiego sposobu ustalania daty powstania przychodu podatnik jest obowiązany stosować go przez cały rok podatkowy. Informuje o tym wyborze w zeznaniu PIT-36 lub PIT-36L składanym za rok podatkowy, w którym stosował ten sposób.
Przedstawiony przepis daje zatem przedsiębiorcy możliwość uznania przedpłaty za przychód podatkowy już w momencie jej otrzymania. W tym zakresie konieczne jest spełnienie określonych warunków:
- podatnik dokona wyboru opcji, o czym powiadomi urząd skarbowy w deklaracji PIT-36 lub PIT-36L składanej po zakończeniu roku podatkowego;
- wybraną metodę stosuje przez cały rok podatkowy;
- przedpłaty są ewidencjonowane na kasie fiskalnej.
W tym miejscu warto odnieść się do kwestii istnienia grupy podatników czynnych oraz zwolnionych z VAT. Należy zaznaczyć, że obowiązek ewidencjonowania wpłat na kasie fiskalnej dotyczy każdej sprzedaży dokonywanej na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów). Oznacza to, że również ci przedsiębiorcy, którzy korzystają ze zwolnienia od podatku VAT, muszą rejestrować sprzedaż na kasie fiskalnej.
Przedpłata zasadniczo nie wyznacza momentu uzyskania przychodu w podatku PIT. Jednakże przy założeniu spełnienia określonych warunków podatnicy mają możliwość wyboru opodatkowania takich kwot. Opcja ta obejmuje w równym stopniu podatników zwolnionych i czynnych VAT.
