Z uwagi na specyfikę spółki cywilnej warto rozważyć, jakie skutki podatkowe wywoła przekazanie środka trwałego należącego do spółki wyłącznie jednemu wspólnikowi. Tę dość ciekawą sytuację przeanalizujemy w oparciu o przepisy ustawy PIT oraz VAT.
Przekazanie środka trwałego w spółce cywilnej na gruncie podatku PIT
Spółka cywilna nie osiąga przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Na podstawie art. 5b ust. 2 ustawy PIT wspólnicy takiej spółki osiągają przychody proporcjonalnie do prawa udziału z zysków. Również w sposób proporcjonalny rozliczane są koszty podatkowe.
Sama spółka cywilna jest umową uregulowaną w Kodeksie cywilnym. To z kolei oznacza, że nie posiada ona osobowości prawnej. W kontekście niniejszych rozważań ważne jest również to, że spółka taka nie dysponuje własnym majątkiem, bowiem majątek spółki cywilnej to majątek wspólników objęty współwłasnością łączną.
Kluczowe jest, aby pamiętać, że współwłasność łączna – w przeciwieństwie do ułamkowej – ma charakter bezudziałowy.
W rezultacie jeżeli spółka cywilna wykorzystuje na potrzeby firmowe dany składnik majątku stanowiący środek trwały, to jest on objęty współwłasnością łączną, co oznacza, że każdy ze wspólników ma do niego pełne prawo.
Jeżeli wspólnicy podejmą decyzję o przekazaniu środka trwałego tylko jednemu ze wspólników, to najpierw musi dojść do przekształcenia współwłasności łącznej we współwłasność ułamkową. Odbywa się to proporcjonalnie do prawa udziału w zyskach spółki i takie wycofanie jest samo w sobie neutralne podatkowo. Tak np. stanowi interpretacja Dyrektora IS w Bydgoszczy z 14 lutego 2017 roku, nr 0461-ITPB1.4511.12.2017.1.AK.
Przykład 1.
Wspólnicy czteroosobowej spółki cywilnej postanowili przekazać środek trwały na potrzeby jednego ze wspólników. Środek trwały został wycofany ze spółki, co spowodowało przekształcenie współwłasności łącznej w udziałową. Po wycofaniu każdy ze wspólników posiada udział w prawie własności wynoszący 25%.
Przekazanie środka trwałego jednemu ze wspólników
Po wycofaniu środka trwałego ze spółki cywilnej do majątków osobistych dochodzi do przekształcenia współwłasności łącznej we współwłasność ułamkową. To powoduje, że następnie można dokonać zniesienia współwłasności na rzecz jednego ze wspólników.
Czynność nieodpłatnego zniesienia współwłasności podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Na mocy art. 7 ust. 6 ustawy SD przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.
Przykład 2.
Niespokrewnieni wspólnicy czteroosobowej spółki cywilnej postanowili przekazać środek trwały na potrzeby jednego z nich. Środek trwały został wycofany ze spółki, co spowodowało przekształcenie współwłasności łącznej w udziałową. Po wycofaniu dokonano nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Wspólnik nabywający wyłączne prawo własności będzie zobligowany do złożenia deklaracji SD-3 oraz zapłaty podatku od 75% wartości rynkowej nabytego środka trwałego.
Ponadto warto wspomnieć, że w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności pomiędzy osobami kwalifikującymi się do I grupy podatkowej zastosowanie będzie mieć zwolnienie z art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy SD – w takim wypadku nie ma obowiązku składania deklaracji podatkowej.
Po uzyskaniu wyłączności w zakresie własności środka trwałego wspólnik może dowolnie gospodarować takim przedmiotem majątkowym. Przykładowo może go potraktować jako środek trwały we własnej jednoosobowej działalności gospodarczej (z zastrzeżeniem regulacji dotyczących ustalania wartości początkowej i amortyzacji tak nabytego ŚT).
Przekazanie środka trwałego jednemu wspólnikowi spółki cywilnej na gruncie podatku VAT
Omawiana kwestia przedstawia się zupełnie inaczej w perspektywie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.
Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy VAT podatnikami tego podatku są również spółki. To oznacza, że – odmiennie niż w przypadku PIT-u – spółka cywilna jest osobnym podatkiem VAT względem swoich wspólników.
W tej sytuacji nie mamy do czynienia z zagadnieniem transparentności podatkowej.
W razie gdy dochodzi do nieodpłatnego wycofania składnika majątku ze spółki cywilnej na potrzeby jednego ze wspólników, należy zastosować regulacje z art. 7 ust. 2 ustawy VAT.
Przepis ten podaje, że opodatkowaniu podlega również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
W konsekwencji przekazanie środka trwałego na cele osobiste wspólnika będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli spółce cywilnej z tytułu nabycia przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Takie wycofanie będzie podlegać opodatkowaniu VAT, jednakże jako czynność nieodpłatna nie jest dokumentowane fakturą. Ponadto, chociaż po stronie spółki cywilnej pojawi się podatek należny, otrzymujący wspólnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego (z uwagi na brak elementu odpłatności).
Na mocy art. 29a ust. 2 ustawy VAT podstawą opodatkowania jest w takim przypadku cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy jej nie ma – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów.
Przykład 3.
Wspólnicy spółki cywilnej zakupili środek trwały w postaci maszyny budowlanej. Od zakupu został odliczony VAT naliczony. Po półtora roku maszyna została nieodpłatnie przekazana wspólnikowi. W takim przypadku spółka cywilna będzie zobowiązana do zapłaty 23% podatku VAT na mocy art. 7 ust. 2 ustawy VAT.
W świetle przedstawionych przepisów można stwierdzić, że przekazanie środka trwałego tylko jednemu wspólnikowi spółki cywilnej jest zagadnieniem wielowątkowym, ponieważ kwestię tę należy rozpatrywać pod kątem aż trzech podatków.
