Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę – jakie opcje powinien rozważyć przedsiębiorca?

Przedsiębiorca, aby mógł się przekształcić w spółkę osobową, właściwie ma niewiele opcji, na które pozwala Kodeks spółek handlowych. Może oczywiście zrobić to etapami, by po przekształceniu w spółkę kapitałową mógł dokonać dalszej transformacji prowadzonej działalności gospodarczej. Jak wygląda przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę? Jakie kroki należy wykonać? Odpowiedź poniżej.

Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę

Zgodnie z art. 551 § 5 Kodeksu spółek handlowych (ksh) przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu Ustawy – Prawo przedsiębiorców (przedsiębiorca przekształcany) może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową (spółkę przekształconą; przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową).

Przekształcenie działalności prowadzonej na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w spółkę prawa handlowego powoduje wykreślenie takiej działalności z odpowiedniego rejestru, lecz nie oznacza, że ustaje byt prawny osoby, która zmieniła formę prowadzenia tej działalności. Z kolei zgodnie z art. 584¹ § 3 ksh osoba fizyczna, o której mowa w art. 551 § 5 ksh, odpowiada solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania przedsiębiorcy przekształconego związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powstałe przed dniem przekształcenia, przez okres 3 lat od dnia przekształcenia. Treść przepisu jednoznacznie nie zwalnia osoby fizycznej, która przekształciła prowadzoną działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę prawa handlowego, od odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przed transformacją. Fakt, że odpowiedzialność ta jest solidarna, nie sytuuje tej osoby poza kręgiem zainteresowania wierzycieli, niezależnie od tego, o jakiego rodzaju wierzytelności jest mowa.

Elementy obligatoryjne niezbędne do przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową wskazuje art. 584² ksh, tj.:

1. sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta;
2. złożenie oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy;
3. powołanie członków organów spółki przekształconej;
4. zawarcie umowy spółki albo podpisania statutu spółki przekształconej;
5. dokonanie w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia przedsiębiorcy przekształcanego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Do sporządzenia planu przekształcenia niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego, dlatego też konieczna będzie umówienie wizyty u notariusza.

Plan przekształcenia przedsiębiorcy powinien zawierać co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzający sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy.

Do przygotowanego w ten sposób planu przekształcenia należy dołączyć (art. 584² § 2 ksh):

1. projekt oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy;
2. projekt aktu założycielskiego (statutu);
3. wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) przedsiębiorcy przekształcanego;
4. sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na dzień, o którym mowa w § 1 (określony dzień w miesiącu poprzedzający sporządzenie planu przekształcenia).

Projekt oświadczenia o przekształceniu powinien zawierać:

1. określenie formy prawnej spółki, w jaką zostaje przekształcony przedsiębiorca;
2. wysokość kapitału zakładowego albo kapitału akcyjnego;
3. zakres praw przyznanych osobiście przedsiębiorcy przekształcanemu jako wspólnikowi albo akcjonariuszowi spółki przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane;
4. nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej.

Projekt aktu założycielskiego powinien spełniać wymagania dotyczące przygotowania umowy spółki z o.o., o których mowa w art. 157 ksh (elementy obowiązkowe), takie jak:

1. firmę i siedzibę spółki;
2. przedmiot działalności spółki;
3. wysokość kapitału zakładowego;
4. czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;
5. liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników;
6. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Kolejnym etapem po przygotowaniu planu przekształcenia wraz z wymaganymi załącznikami jest sporządzenie, do sądu rejonowego (wydziału Krajowego Rejestru Sądowego) właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy przekształcanego, wniosku o wyznaczenie biegłego rewidenta, który zbada plan przekształcenia w zakresie jego poprawności i rzetelności. Biegły wyznaczany jest z listy biegłych sądowych prowadzonej przez sąd okręgowy.

Sąd rejestrowy właściwy według siedziby przedsiębiorcy przekształcanego wyznacza na wniosek przedsiębiorcy przekształcanego biegłego rewidenta. W uzasadnionych przypadkach może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych.

Biegły rewident, w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządzi na piśmie szczegółową opinię i złoży ją wraz z planem przekształcenia przedsiębiorcy sądowi rejestrowemu oraz przedsiębiorcy przekształcanemu.

Po przekazaniu opinii przez biegłego rewidenta (pozytywnej, tj. aprobującej plan przekształcenia) przedsiębiorca obowiązany jest ponownie umówić spotkanie u notariusza celem złożenia w formie aktu notarialnego oświadczenie o przekształceniu przedsiębiorcy w spółkę z o.o. Wymogi takiego oświadczenia wskazane zostały w art. 584⁹ ksh; należy w nim określić:

1. typ spółki, w jaki zostaje przekształcony przedsiębiorca;
2. wysokość kapitału zakładowego;
3. zakres praw przyznanych osobiście przedsiębiorcy przekształcanemu jako wspólnikowi albo akcjonariuszowi spółki przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane;
4. nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej.

Ostatnim krokiem jest złożenie odpowiednich wniosków do Krajowego Rejestru Sądowego przez Portal Rejestrów Sądowych poprzez uzupełnienie odpowiednich elektronicznych formularzy.

Jeżeli następnie przedsiębiorca chciałby prowadzić działalność gospodarczą w formie innej spółki kapitałowej czy osobowej, to wówczas Kodeks spółek handlowych przewiduje odrębne tryby do dokonania takiej przekształcenia.

Przekształcenie przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej

W przypadku, gdy przedsiębiorca prowadzi działalność w formie spółki cywilnej z innym przedsiębiorcą, wówczas mogą się przekształcić w spółkę jawną bądź też inną spółkę handlową.

Zgodnie z art. 26 § 4 ksh spółka, o której mowa w art. 860 Kodeksu cywilnego (spółka cywilna), może być przekształcona w spółkę jawną, przy czym umowa spółki jawnej nie może być zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy. Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników. Przepisy § 1–3 stosuje się odpowiednio.

Z chwilą wpisu do rejestru spółka, o której mowa w § 4, staje się spółką jawną. Spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników. Przepisy art. 553 § 2 i 3 ksh stosuje się odpowiednio.

Przed zgłoszeniem, o którym mowa w § 4, wspólnicy dostosują umowę spółki do przepisów o umowie spółki jawnej.

Ww. przepisy znajdują się w rozdziale Kodeksu spółek handlowych poświęconym spółce jawnej.

Jednak należy w tym przypadku mieć na uwadze treść art. 551 § 2 zd. pierwsze ksh, która wskazuje, że spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową inną niż spółka jawna. Przepis ten nie narusza oczywiście art. 26 § 4 ksh, o którym była mowa wyżej.

Do przekształcenia, w trybie wskazanym wyżej, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną spółkę handlową.

Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 29 maja 2014 roku (VI ACa 601/13): „Z uwagi na brak podmiotowości prawnej spółki cywilnej nie jest możliwe do objaśnienia mechanizmu przewidzianego w art. 551 § 2 Kodeksu spółek handlowych (przekształcenie spółki cywilnej w inną spółkę handlową, z wyjątkiem spółki jawnej) stosowanie wprost zasady kontynuacji. Nie można bowiem w tym wypadku przyjmować tożsamości podmiotowej spółki przekształcanej i przekształconej. Z tych względów wskazuje się na zasadę sukcesji uniwersalnej praw składających się na wspólny majątek wspólników i zobowiązań kwalifikowanych jako zobowiązania spółki, jako zasadę bardziej adekwatną, akcentując zarazem, że zarówno w wypadku przekształcenia, o którym mowa w art. 551 § 1 Kodeksu spółek handlowych, jak i przekształcenia z art. 551 § 2 Kodeksu spółek handlowych, stosunki prawne nawiązane przez spółkę przekształcaną nie ustają, ale są kontynuowane w niezmienionym zakresie i treści z udziałem spółki przekształconej. Konsekwencją procesową tego stanu rzeczy jest to, że spółka przekształcana staje się z mocy prawa z dniem wpisu do rejestru stroną postępowań toczących się dotychczas z udziałem wspólników spółki cywilnej. Tak więc z dniem przekształcenia (wpisu spółki przekształconej do rejestru) wspólnicy spółki cywilnej tracą prawo, którego ochrony domagali się w procesie, na rzecz spółki przekształconej, a w konsekwencji także podstawę legitymacji do występowania w procesie”.

Przedsiębiorca, mimo że wprost nie wynika to z Kodeksu spółek handlowych, posiada kilka możliwości na przekształcenie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. W pierwszej kolejności musi on jednak opracować dokładny plan, w którą spółkę prawa handlowego chciałby się przekształcić. Pozwoli to na opracowanie harmonogramu działania, tak aby dopasować go do zakresu prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności.