Od stycznia 2021 roku obowiązują nowe przepisy Kodeksu cywilnego, które wprowadziły znaczące zmiany dla przedsiębiorców. Niestety nie wszyscy będą mogli skorzystać z nowych możliwości. Kogo i czego dotyczą zmiany? Wyjaśniamy czym jest rękojmia i jakie zmiany nastąpiły.
Kupujący – podział
Od stycznia 2021 roku w polskim prawie wyróżnia się cztery kategorie kupujących:
-
konsumenci – osoby fizyczne;
-
przedsiębiorcy dokonujący zakupów niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą;
-
osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, zarejestrowane w CEIDG i dokonujące zakupu związanego z prowadzoną działalnością, ale nie ma to charakteru zawodowego;
-
przedsiębiorcy, którzy dokonują zakupu związanego z prowadzoną działalnością.
Taki podział na dane kategorie kupujących umożliwił części przedsiębiorców uzyskanie podczas zakupów statusu konsumenta i tym samym możliwości korzystania z praw przysługującym konsumentom. Przekłada się na możliwość uzyskania szerszej ochrony przy rękojmi, odstąpienia od umowy oraz brak w umowach klauzul niedozwolonych (abuzywnych). Przedstawione zmiany będą dotyczyły przedsiębiorców, którzy dokonują zakupów niezwiązanych z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą.
Klauzule abuzywne – niedozwolone
Do stycznia 2021 roku przedsiębiorcy jako strony profesjonalne w obrocie gospodarczym nie były związane przepisami dotyczącymi klauzul niedozwolonych. Wiązało się to ze stanem wiedzy i doświadczeniem w ramach prowadzenia przedsiębiorstwa oraz świadomości podejmowanych decyzji w ramach zawieranych umów.
Od stycznia 2021 roku osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą będą korzystali z możliwości powołania się w umowie na niedozwolone postanowienia umowne. Będzie to skutkowało tym, że taki przedsiębiorca nie będzie związany taką umową (art. 385¹ i art. 385² kc).
Przykład 1.
Przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w odpowiedni sposób oraz nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a jeżeli wada wyszła na jaw później, to nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Taki zapis jest niedozwolony i nie będzie wiązał przedsiębiorcy.
Rękojmia
W nowym reżimie prawnym odnośnie do rękojmi za wady (fizyczne i prawne) osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą będą mogły skorzystać z rękojmi w ramach stwierdzenia wady rzeczy bez konieczności badania rzeczy w czasie zakupu oraz nie będą musieli udowadniać, że dana wada istniała w chwili wydania rzeczy. Natomiast okres rozpatrzenia rękojmi przez sprzedawcę będzie musiał nastąpić w ciągu 14 dni od dnia złożenia reklamacji z tytułu rękojmi.
Przykład 2.
Pani Anna prowadzi działalność gospodarczą zajmującą się sprzedażą sprzętu RTV i AGD. Zakupiła mikrofalówkę oraz sprzęt do parzenia kawy dla pracowników swojej firmy, ale po paru miesiącach użytkowania mikrofalówka się zepsuła. Pani Anna będzie mogła skorzystać ze wszelkich praw, które przysługują konsumentom, ponieważ jej zakup nie miał znaczenia zawodowego.
Działania w ramach rękojmi
W przypadku stwierdzenia wady i złożenia wniosku reklamacyjnego z tytułu rękojmi konsument czy osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą będzie mogła skorzystać z szeregu żądań w ramach wady rzeczy, np.:
-
naprawy rzeczy,
-
wymiany rzeczy na wolną bez wad,
-
obniżenie ceny,
-
odstąpienie od umowy (art. 560–561 kc).
Czas trwania rękojmi
Rękojmia jest to uprawnienie, które przysługuje z mocy prawa i można z niej skorzystać, jeżeli:
-
w przypadku rzeczy – wada zostanie wykryta w ciągu 2 lat od wydania rzeczy;
-
w przypadku nieruchomości – w ciągu 5 lat;
-
w przypadku rzeczy używanych – w ciągu roku (art. 568 § 1–2 kc).
W przypadku, kiedy to sprzedawca umyślnie nie powiadomił kupującego o wadzie rzeczy, to termin do korzystania z rękojmi jest nieokreślony – w każdym momencie od czasu zauważenia wady kupujący może zgłosić się do sprzedawcy i złożyć reklamację z tytułu rękojmi (art. 568 § 6 kc).
Przykład 3.
Pan Jacek zakupił czajnik, który już w trakcie zakupu był uszkodzony i sprzedawca o tym fakcie wiedział, ale nie poinformowała o tym kupującego. Pan Jacek schował zakupiony czajnik do szafy, ponieważ okazało się, że inna osoba wcześniej zakupiła już czajnik, a dwa nie są potrzebne. Po trzech latach czajnik się zepsuł, więc pan Jacek wyjął ten zakupiony 3 lata wcześniej. Kiedy chciał go uruchomić, okazało się, że czajnik nie miał grzałki, a sprzedawca zataił przed nim tę wadę. W takim wypadku bez względu na 2-letni termin przedawniania pan Jacek może zgłosić wadę i żądać np. wymiany czajnika.
Odstąpienie od umowy
W związku z przyznaniem uprawnień konsumentów osobom fizycznym prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą będą oni mogli dokonać odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od zawarcia umowy na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny
