0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Aparat skarbowy - struktura

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

To, z czego się składa i jak działa aparat skarbowy w Polsce, powinien wiedzieć każdy przedsiębiorca. Struktura tych instytucji przeszła wiele zmian na przestrzeni lat. Właściwy kształt aparat skarbowy mógł uzyskać dopiero na przełomie lat 80. i 90., gdy formował się obecny system instytucjonalny.

Aparat skarbowy dzieli się na:

  • aparat poboru podatków,
  • aparat celny,
  • aparat kontroli skarbowej.

Z kolei nadrzędną instytucją sprawującą kontrolę finansową i podatkową w Polsce jest Ministerstwo Finansów - z ministrem finansów u steru.

Aparat skarbowy - pobór podatków

Część aparatu skarbowego, która odpowiada za pobór podatków, dzieli się na dwa organy organizacyjne: urzędy skarbowe oraz izby skarbowe.

Urzędy skarbowe są najmniejszymi organami rządowej administracji specjalnej i mają zasięg regionalny. Komórkami organizacyjnymi mogą tu być:

  • działem,
  • referatem,
  • stanowiskiem pracy.

Na czele każdego organu tego typu stoi naczelnik urzędu skarbowego. Zadania urzędu skarbowego to:

  • ustalenie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetowych,
  • rejestrowanie podatników oraz przyjmowanie deklaracji podatkowych,
  • wykonywanie kontroli podatkowej,
  • prowadzenie dochodzeń w sprawach karnych skarbowych,
  • orzecznictwo w pierwszej instancji w sprawach karnych skarbowych,
  • wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych oraz kar w zakresie określonym w kodeksie karnym - wykonawczym.

Izby skarbowe to organy wyższego stopnia, obejmujące swoim zasięgiem całe województwa. Na ich czele stoją dyrektorzy. Ich zadaniem jest kontrola nad działalnością urzędów skarbowych, ponadto orzekają w drugiej instancji w sprawach podatkowych należności budżetowych, kar skarbowych oraz egzekucji należności pieniężnych i kar.

Pozostałe czynności, jakie wykonuje każda izba skarbowa, to:

  • bezpośrednia kontrola podatkowa, dewizowa i finansowa przedsiębiorstw państwowych i innej jednostek należących do państwa,
  • koordynacja działalności dyplomowanych biegłych księgowych w przedsiębiorstwach, które są objęte jej nadzorem.

Aparat skarbowy - kontrola skarbowa

Aparat skarbowy składa się także z organów kontroli skarbowej, regulowanych przez Ustawę o kontroli skarbowej z 28 września 1991 roku. Zadania, jakie wykonuje kontrola skarbowa, to:

  • ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa,
  • zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności, jakie stanowią dochód budżetu państwa lub jego funduszy celowych,
  • badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem innych państwowych osób prawnych.

Kontrola skarbowa składa się z:

  • urzędów kontroli podatkowej - najmniejszych jednostek tego aparatu. Funkcjonują w każdym województwie, a kierują nimi dyrektorzy. Ich zadaniami są:

    • kontrola rzetelności deklarowanych przez przedsiębiorców podstaw opodatkowania oraz poprawności obliczania i wpłacania podatków i innych należności pieniężnych budżetu państwa i państwowych funduszy celowych,

    • kontrola celowości i legalności wydatkowania środków budżetowych oraz poprawności obliczania i wykorzystywania dotacji budżetowych,

    • badanie zgodności z prawem wykorzystywania i rozporządzania mieniem państwowym, a w szczególności ujawnianie niedoborów i innych szkód w tym mieniu,

    • wykonywanie nadzoru podatkowego,

    • badanie prawidłowości stosowania cen urzędowych, cen umownych w zakresie objętym ograniczeniami swobodnego kształtowania ich poziomu,

    • badanie obrotu dewizowego.

  • inspektorów skarbowych -  jednoosobowych, samodzielnych i niezależnych organów kontrolnych. Co prawda podlegają bezpośrednio pod kuratelę dyrektora urzędu kontroli skarbowej, jednakże nie są organami niższego stopnia. Inspektorzy skarbowi wszczynają postępowania kontrolne, opierając się na upoważnieniach od dyrektorów urzędów kontroli skarbowej i pisemnym zawiadomieniach, które określają: zakres, czas, miejsce kontroli oraz osoby, które mają ją zrealizować. W uprawnieniach inspektorów skarbowych leży również kontrola danej działalności bez upoważnienia uzyskanego od dyrektora urzędu kontroli skarbowej - o ile takie działanie ma uzasadnienie w okolicznościach. Podczas prowadzonej kontroli inspektorzy poddają badaniu rzetelność i zgodność z prawem prowadzonej księgowości.

  • Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej - organu wyższego rzędu wobec inspektorów. Posiada także prerogatywy wobec urzędów kontroli skarbowej: zajmuje się określaniem ich zadań i organizacją systemu informacji. GIKS ma siedzibę w resorcie finansów i podlega kierownikowi tego resortu. Jego władza rozciąga się na wszystkie mniejsze organy kontrolne.

Aparat skarbowy - Służba Celna

Trzeci obszar aparatu skarbowego w Polsce to Służba Celna, regulowana przez zarządzenie Ministra Finansów (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 13, poz. 72). Służba celna składa się z:

  • izb celnych,
  • urzędów celnych,
  • oddziałów celnych,
  • laboratoriów celnych,
  • organów nadzoru: Departamentu Podatku Akcyzowego i Ekologicznego, Departamentu Kontroli Celno-Akcyzowej i Kontroli Gier oraz Departamentu Polityki Celnej.

Najmniejszymi jednostkami organizacyjnymi Służby Celnej są oddziały celne, których w Polsce jest 159. Funkcjonują przy urzędach celnych oraz na obszarach nadgranicznych. Zajmują się obsługą przejść granicznych i nadzorem nad prawidłowością ustaleń akcyzowych i celnych. Nad prawidłowością ich działania pieczę sprawują urzędy celne, które mają zasięg regionalny.

Izby celne ulokowane są w każdym województwie. Tą nazwą określa się różne jednostki organizacyjne o charakterze państwowym, społecznym, gospodarczym i sądowniczym. Kierują nimi dyrektorzy powoływani przez szefa resortu finansów. Ich funkcje to m.in.:

  • pobór należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów,
  • pobór podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów,
  • pobór podatku akcyzowego,
  • kontrola przestrzegania przepisów prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów,
  • sprawowanie dozoru celnego i kontroli celnej,
  • kontrola legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców,
  • zwalczanie i ściganie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, przestępstw i wykroczeń związanych z przywozem i wywozem towarów oraz ściganie ich sprawców w zakresie określonym innymi ustawami,
  • rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony dóbr kultury, ochrony praw własności intelektualnej, ochrony przyrody, a także przestępstw i wykroczeń związanych z wprowadzaniem na polski obszar celny, a także wyprowadzaniem z polskiego obszaru celnego towarów objętych ograniczeniami lub zakazami, w szczególności takich jak: odpady szkodliwe, substancje chemiczne, materiały jądrowe i promieniotwórcze, środki odurzające i substancje psychotropowe oraz broń, amunicja, materiały wybuchowe i technologie objęte kontrolą międzynarodową,
  • do zadań izb celnych należy też kontrola nad urzędami i oddziałami celnymi.

Przepisy unijne wymusiły powstanie w Polsce sześciu laboratoriów celnych. Ich zadaniem jest wykonywanie badań laboratoryjnych, które stanowią wsparcie kontroli w ramach rozstrzygnięć obejmujących:

  • klasyfikację taryfową towarów,
  • Wspólną Polityką Rolną,
  • sprawowanie kontroli wyrobów akcyzowych,
  • ograniczenia pozataryfowe, szczególnie ze względu na ochronę życia i zdrowia ludzi, ochronę środowiska i bezpieczeństwo państwa.

Zadania kontrolne wykonuje także Departament Kontroli Celno-Akcyzowej i Kontroli Gier, odpowiedzialny między innymi za:

  • prowadzenie i nadzorowanie spraw w zakresie dozoru i kontroli celnej, kontroli akcyzy, szczególnego nadzoru podatkowego, kontroli urządzania i prowadzenia gier i zakładów wzajemnych, kontroli transportu drogowego,
  • nadzór nad realizacją zadań merytorycznych Biura Łącznikowego ds. akcyzy (ELO) w zakresie kontroli podatku akcyzowego.

Departamentu Polityki Celnej odpowiada za:

  • opracowywanie założeń polityki celnej;
  • prowadzenie, nadzorowanie i zapewnienie jednolitości postępowania w sprawach dotyczących przepisów w zakresie przeznaczeń celnych, zgłoszeń celnych, zabezpieczeń i długu celnego, elementów kalkulacyjnych, opłat związanych z przywozem towarów, przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego w administracji, w tym związanych z likwidacją towarów, przepisów dotyczących przestępstw i wykroczeń skarbowych w zakresie zadań Służby Celnej,
  • wdrożenie cła elektronicznego w Służbie Celnej.

Departament Podatku Akcyzowego i Ekologicznego:

  • wykonuje wytyczne polityki podatkowej w obszarze podatku akcyzowego, ekologicznego itp.,
  • monitoruje rynek samochodów osobowych i towarów objętych akcyzą,
  • odpowiada za informowanie państw UE o prowadzonych działaniach w zakresie wyrobów akcyzowych i samej akcyzy,
  • ma nadzór merytoryczny nad wdrożeniem i działaniem systemów IT w zakresie podatku akcyzowego,
  • wykonuje politykę dotyczącą znaków akcyzy.

Ostatnim opisywanym organem jest Szef Służby Celnej, piastujący stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów. To organ kierowniczy wobec Służby Celnej, który odpowiada za sprawne i efektywne realizowanie jej zadań poprzez:

  • sprawowanie nadzoru nad działalnością dyrektorów izb celnych i naczelników urzędów celnych,
  • realizację budżetu państwa w zakresie ustalonym dla Służby Celnej,
  • kształtowanie polityki kadrowej i szkoleniowej w Służbie Celne,
  • współpracę z właściwymi organami innych państw oraz z organizacjami międzynarodowymi.
Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów