Księgowe zatrudnione w biurach rachunkowych, gdzie kontakt z klientem niekiedy bywa utrudniony czy też nowe księgowe przejmujące prowadzenie ewidencji księgowych po swoich poprzednikach, często mają do czynienia z ujawnieniem majątku firmowego, który dotychczas nie widniał w ewidencjach księgowych. Co ważne, problem ten dotyczy również przedsiębiorców, którzy samodzielnie prowadzą swoją księgowość, a którzy z reguły z powodu niewiedzy nie wykazali majątku w prowadzonych ewidencjach. Czym jest ujawnienie środka trwałego? Jak należy je rozliczyć na gruncie podatku dochodowego? Czy ujawniony środek trwały podlega wykazaniu w ewidencji środków trwałych? Wyjaśnimy poniżej.
Ujawnienie środka trwałego - kiedy mamy z nim do czynienia?
Jak wynika z art. 22n ust. 4 ustawy o PIT środki trwałe wprowadza się do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Późniejszy termin wprowadzenia uznaje się za ujawnienie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
| Ważne! Zgodnie z definicją przedstawioną przez art. 22a ust. 1 ustawy o PIT za środki trwałe uważa się:
które spełniają wszystkie poniższe warunki:
|
Amortyzacja ujawnionego środka trwałego
Kwestię amortyzacji ujawnionych środków trwałych reguluje art. 22h ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. Zgodnie z jego treścią odpisów amortyzacyjnych od ujawnionych środków trwałych dokonuje począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym wartości zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych.
Dodatkowo należy podkreślić, że art. 22 ust. 8 ustawy o PIT stanowi, iż kosztem firmowym są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych, dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a-22o, z uwzględnieniem art. 23 ustawy o PIT.
| Ważne! Korygowanie odpisów amortyzacyjnych zanim zaszło ujawnienie środka trwałego jest niedozwolone. Podatnik nie może wykazać środka trwałego w ewidencji środków trwałych z datą wsteczną i wstecz doksięgować pominięte odpisy amortyzacyjne. Gdy podatnik postąpi w wyżej wskazany sposób, musi liczyć się z tym, iż odpisy te nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodu, gdyż nie są dokonywane zgodnie z art. 22a-22o ustawy o PIT, o czym stanowi przytoczony wcześniej art. 22 ust. 8 ustawy o PIT. |
Przykład 1.
Podatnik 31 maja 2016 roku przeprowadził inwentaryzację posiadanych w firmie maszyn produkcyjnych. W konsekwencji okazało się, że w ewidencji środków trwałych nie została wykazana maszyna nabyta w oparciu o umowę kupna-sprzedaży z 10 marca 2016 r. o wartości 10 000 zł. Czy w takiej sytuacji może cofnąć się do marca i wykazać środek trwały i tym samym zewidencjonować w KPiR zaległe odpisy amortyzacyjne?
Nie, podatnik nie może zastosować takiego rozwiązania, bowiem w tym przypadku ma miejsce ujawnienie środka trwałego. Przedsiębiorca powinien wykazać w ewidencji środków trwałych ujawniony środek trwały pod datą dokonanej inwentaryzacji tj. 31 maja 2016 r. Wówczas odpisy amortyzacyjne mógłby zacząć ewidencjonować, począwszy od miesiąca następującego po wprowadzeniu go do ewidencji środków trwałych, czyli od czerwca 2016 r.
| Ważne! Ujawniony środek trwały należy wprowadzić do ewidencji środków trwałych w dacie jego ujawnienia. |
Należy tu zwrócić uwagę, że przepisy podatkowe nie mówią o skróceniu okresu amortyzacji o okres powstały między przekazaniem środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania a późniejszym wprowadzeniem ich do ewidencji. Zatem w praktyce amortyzacja zostanie jedynie przesunięta w czasie.
Ujawnienie środka trwałego - ustalenie wartości początkowej
Wartość początkową ujawnionych środków trwałych ustala się co do zasady zgodnie z przepisami art. 22g ustawy o PIT. Bowiem samo ujawnienie środka trwałego nie ma wpływu na sposób wyceny. Stosuje się do nich zasady ogólne. Najczęstsze z nich prezentuje tabela:
| Sposób nabycia | Metoda wyceny |
| Odpłatne nabycie | Cena nabycia |
| Częściowo odpłatne nabycie | Cena nabycia powiększona o wartość przychodu określonego w art. 11 ust. 2b |
| Wytworzenie we własnym zakresie | Koszt wytworzenia |
| Nabycie w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób | Wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości |
Powyższe stanowisko potwierdza interpretacja indywidualna z 2 kwietnia 2010 r. o sygn. IBPBI/2/423-499/10/SD wydana przez Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, który stwierdził: (...) iż fakt ujawnienia składników majątku trwałego w ewidencji nie zmienia zasad ich wyceny, a zatem podstawę dokonania odpisów winna stanowić wartość początkowa ustalona na zasadach wskazanych w art. 16g ustawy o pdop.(...).
Przychód wynikający z ujawnienia środka trwałego
Ujawnienie środka trwałego, co do zasady nie wywołuje powstania przychodu na gruncie podatku dochodowego. Jak wskazał bowiem Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w indywidualnej interpretacji podatkowej o sygn. IBPBI/2/423-49/10/SD wydanej 2 kwietnia 2010 r.: (...) W większości przypadków czynność polegająca na wprowadzeniu środków do ewidencji nie skutkuje powstaniem przychodu. W celu ustalenia czy w związku z ujawnieniem środka trwałego ewentualnie powstał przychód podatkowy niezbędne jest jednoznaczne ustalenie sposobu nabycia składników majątku.
Przychód podatkowy mógłby powstać, gdy w wyniku dokonanej inwentaryzacji zostanie ustalone, iż składnik majątku został nabyty nieodpłatnie, a przychód z tego tytułu nie został rozpoznany, przy czym moment ujawnienia środka trwałego nie zmienia daty powstania tego przychodu. Jeżeli składnik majątku został nabyty nieodpłatnie, przychód winien zatem być odniesiony do okresu w którym został on nabyty. (...).
Ujawnienie środka trwałego - podsumowanie
Ujawnienie środka trwałego to dość częsta sytuacja, dlatego warto być na nią przygotowanym i wiedzieć jak prawidłowo ją rozliczyć, tak by nie narazić się na niemiłe konsekwencje ze strony urzędu skarbowego. Podatnicy powinni ujawniony środek trwały wykazać w ewidencji środków trwałych w dacie jego ujawnienia. Wartość takiego składnika majątku ustala się zgodnie z zasadami ogólnymi uregulowanymi w art. 22 g ustawy o PIT. Odpisy amortyzacyjne od ujawnionych środków trwałych dokonuje się, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym wartości zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych.
Przedsiębiorca pod żadnym pozorem nie powinien dokonywać wstecznych zapisów korygujących w tym zakresie, bowiem wówczas odpisy amortyzacyjne nie będą mogły stanowić kosztu firmowego. Takie postępowanie wykryte podczas kontroli podatkowej będzie wiązało się z obowiązkiem usunięcia odpisów z kosztów podatkowych, wyliczeniem na nowo zobowiązań podatkowych, zapłaty ewentualnych zaległości podatkowych i odsetek.
