Skutki likwidacji środka trwałego na gruncie podatkowym

Środki trwałe o wartości powyżej 3 500 zł zgodnie z przepisami podlegają amortyzacji i tym samym zazwyczaj rozłożonemu w czasie ujęciu w kosztach. Odpisy dokonywane są systematycznie w okresie jaki wyznacza stawka amortyzacji. Przy wprowadzeniu środka trwałego do ewidencji trudno z góry przewidzieć faktyczny czas jego przydatności i ewentualne zdarzenia losowe powodujące konieczność skrócenia założonego pierwotnie czasu. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, jakie są skutki likwidacji środka trwałego w firmie.

Likwidacja środka trwałego - ważny powód

Sama likwidacja środka trwałego nie jest rzeczą nadzwyczajną i pojawia się w toku prowadzonej działalności u wielu przedsiębiorców. Jeżeli dany sprzęt, pojazd czy też nieruchomość są likwidowane po całkowitym ich umorzeniu, zdarzenie to nie ma wpływu na wysokość kosztów. Wątpliwe kwestie pojawiają się w przypadku, gdy likwidacja środka trwałego następuje, gdy nie doszło do jego pełnego zamortyzowania. Wtedy istotne jest określenie czy pozostała kwota może zostać ujęta w kosztach.

Ustawodawca określił pewne ograniczenia, które nie pozwolą na ujęcie pozostałej niezamortyzowanej części w kosztach. Jednym z nich jest zapis zawarty w art. 23 ust. 1 pkt. 6 ustawy o PIT, który mówi, że nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju prowadzonej działalności. Zatem jeżeli np. likwidowany jest sprzęt z pralni automatycznej, ze względu na zmianę przez przedsiębiorcę branży na budowlaną, to niezamortyzowana część likwidowanych ruchomości nie będzie podlegać wpisowi do kosztów w KPiR. W tym przypadku zatem ważny jest powód, przez który ma miejsce likwidacja środka trwałego.

Oczywiście przyczyny likwidacji sprzętów mogą być różne. Powodem może być też np. kradzież, szybsze zużycie z powodu używania środka trwałego w trudnych warunkach, czy likwidacja ze względu na nierentowną eksploatację, poprzez którą nieopłacalny jest remont danego sprzętu. W powyższych przypadkach nieumorzona część środka trwałego zostanie ujęta w kosztach, pod warunkiem zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji (np. w przypadku kradzieży potrzebny będzie protokół z policji, który potwierdzi zdarzenie).

Likwidacja samochodu - dodatkowy warunek

Jednym z często występujących przypadków jest likwidacja samochodów. Tutaj ustawodawca zastrzegł, że niezamortyzowana część może zostać ujęta w kosztach jedynie w przypadku gdy pojazd został objęty dobrowolnym ubezpieczeniem (przyjęło się, że chodzi o AC).

Częściowa likwidacja środka trwałego

W ustawie o PIT nie zostało określone takowe pojęcie, ale przypadek ten może wystąpić w prowadzonej działalności. Zdarza się bowiem, że likwidacji podlega jedynie część sprzętu czy nieruchomości, podczas gdy pozostała nadal spełnia warunki do uznania ją za środek trwały (jest kompletna i zdatna do użytku). W takim wypadku należy kontynuować rozpoczętą amortyzację, ale od pomniejszonej wartości początkowej. Zmniejszenia wartości początkowej dokonuje się od miesiąca następującego po tym, w którym nastąpiła częściowa likwidacja.

Co do definicji części peryferyjnej, należy odnieść się do ogólnych zapisów Kodeksu cywilnego. W art. 47 za część składową rzeczy określono wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.

O ile częściowa likwidacja środka trwałego nie jest dokonywana z powodu utraty przydatności gospodarczej na skutek zmiany rodzaju działalności, to nieumorzona część może stanowić koszt podatkowy w firmie.

Skutki likwidacji środka trwałego w celu wytworzenia nowego

Kolejnym przypadkiem, z którym możemy mieć do czynienia, jest likwidacja środka trwałego, na miejsce którego tworzony jest nowy. W przypadku np. wyburzenia jednego środka trwałego by na jego miejsce zbudować nowy, co do zasady pozostała niezamortyzowana część likwidowanego środka trwałego będzie zaliczana do kosztów podatkowych. Warunkiem w tym przypadku jest również brak związku wyburzenia nieruchomości z utratą przydatności gospodarczej na skutek zmiany rodzaju działalności.

Co ważnie, nieumorzona część jest ujmowana jednorazowo w kosztach. Natomiast wydatki związane z rozbiórką obecnej nieruchomości, będą stanowić część składową wartości początkowej nowego środka trwałego. Gdyby miała miejsce sama likwidacja nieruchomości, bez budowy na jej miejscu nowej, wydatki na rozbiórkę/wyburzenie stanowiłyby koszt w dacie ich poniesienia (czyli zapis w kol. 13 KPiR w dacie wystawienia faktury za wykonane usługi).

Data ujęcia niezamortyzowanej części w kosztach

Jeżeli przy likwidacji środka trwałego, jego niezamortyzowana część może zostać ujęta w kosztach, to pojawia się dodatkowe pytanie: pod jaką datą? W tej kwestii wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji indywidualnej z 27 sierpnia 2014 r. (nr sygn. IPPB5/423-594/14-2/PS). Określił, że to faktyczna likwidacja środka trwałego warunkuje ujęcie nieumorzonej części w kosztach.

“W kwestii określenia momentu rozpoznania kosztu uzyskania przychodu w przypadku likwidacji nie w pełni umorzonego środka trwałego należy zauważyć, że w procesie likwidacji środka trwałego należy wyróżnić trzy etapy:

1. moment jego przeznaczenia do likwidacji,

2. moment jego postawienia w stan likwidacji, z którym wiąże się jego wyksięgowanie z ewidencji bilansowej, a ujęcie go w ewidencji pozabilansowej,

3. moment zakończenia likwidacji, czyli jego ostateczne wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż warunkiem zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów nieumorzonej wartości środka trwałego jest jego faktyczna likwidacja. Z czynności tej sporządza się protokół fizycznej likwidacji, który oznacza zakończenie procesu likwidacji środka trwałego.”

W przypadku przedsiębiorcy, który prowadzi księgowość w oparciu o KPiR, zapisu pozostałej nieumorzonej części dokonuje się w kol. 13 (pozostałe wydatki).

Skutki likwidacji środka trwałego mogą być różne, gdyż następują każdorazowo z innych powodów. Pod kątem podatkowym najważniejsze jest jednak określenie, czy pozostała niezamortyzowana część może stanowić koszt firmowy.