Prawo do urlopu jest jednym z podstawowych uprawnień pracowniczych. Oczywiste jest, że musi się ono pojawić przy każdej umowie o pracę. Czy urlop przysługuje jednak w ramach zatrudnienia na podstawie umowy B2B? Czy można go wprowadzić do takiego kontraktu? W artykule wyjaśniamy czy możliwy jest urlop na umowie B2B.
Prawo do urlopu
Podstawowym celem każdego urlopu wypoczynkowego jest umożliwienie regeneracji organizmu pracownikowi. W związku z tym taki urlop powinien być w pierwszej kolejności wykorzystany w naturze, a nie w formie zamiennika pieniężnego. Oczywiście, jeśli zdarzy się, że pracownik nie jest już w stanie skorzystać z przysługującego mu urlopu w danym roku kalendarzowym, powinien otrzymać za to ekwiwalent pieniężny.
Urlop wypoczynkowy należy się każdej osobie pozostającej w stosunku pracy, a więc zatrudnionej na podstawie umowy o pracę (bez względu na czas jej trwania i rodzaj), powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Zatrudniony nie może zrzec się przysługującego mu urlopu – ani dobrowolnie, ani na polecenie przełożonego, gdyż stanowiłoby to poważne naruszenie prawa pracy.
„Korzystanie przez pracownika z prawa do urlopu w sytuacji, gdy z powodu długotrwałej nieobecności w pracy nie został objęty planem urlopów, nie może nastąpić w dowolnym czasie, bez zgody pracodawcy”.
Urlop na umowie B2B
Umowa B2B jest tak naprawdę kontraktem opartym o współpracę pomiędzy jego stronami i nigdy nie może stanowić podstawy nawiązania stosunku pracy. Oczywiście tytuł takiej umowy nie przesądza o tym, że mamy do czynienia z umową B2B, a nie umową o pracę – najistotniejsza jest bowiem treść takiego zobowiązania. Jeżeli zatrudniona osoba będzie wykonywała swoje obowiązki w określonym odgórnie miejscu i czasie oraz będzie pozostawała do dyspozycji drugiej strony umowy, to wówczas mamy do czynienia z umową o pracę, a nie kontraktem B2B.
Urlopy w umowach B2B nie są obowiązkowe, tak naprawdę nie istnieje żaden przepis, który regulowałby treść owych zobowiązań. W praktyce stanowią one zlepek przepisów odnoszących się do różnych umów nazwanych (np. umowy agencyjnej, o dzieło, zlecenia). Dodatkowo strony takiego zobowiązania mogą samodzielnie wpisać do omawianego zobowiązania dowolnie wybrane przez siebie postanowienia, o ile oczywiście będą one zgodne z prawem i nie naruszą zasad współżycia społecznego, tj. jedna strona zobowiązania nie będzie górowała nad drugą.
Swoboda w kształtowaniu treści umowy B2B pozwala na wprowadzenie do niej zapisów regulujących kwestię urlopów wypoczynkowych, ale także innych dni wolnych od pracy, które mogą przysługiwać zatrudnionej osobie. Z drugiej strony zatrudniający nie ma obowiązku stosować tego rodzaju rozwiązań i zwyczajnie prawo do żadnego urlopu nie zostanie wpisane do kontraktu B2B. W takim przypadku zatrudnionemu nie przysługują żadne roszczenia, chyba że wykaże, że w rzeczywistości mieliśmy do czynienia z umową o pracę, a nie umową B2B.
Przykład 1.
Pan Marek został zatrudniony na podstawie umowy B2B w dużej firmie. Początkowo miał dużą swobodę i sam ustalał sobie grafik pracy na podstawie zadań zlecanych przez kierownika. W jego umowie nie zostało wpisane prawo do urlopu wypoczynkowego, ale pan Marek układa sobie tak grafik pracy, że mógł korzystać z wolnego przez kilka dni w miesiącu. Po upływie 6 miesięcy w firmie zmieniło się kierownictwo i od tej pory pan Marek miał wykonywać zadania w konkretnym przedziale czasowym, choć pozwolono mu to robić częściowo zdalnie z domu. Skutkiem takich zmian było to, że mężczyzna pozostawał w pracy prawie codziennie, wyłączając niedziele, przez min. 8 godzin na dobę. Umowa B2B nie uległa w tym czasie żadnej zmianie, zatrudniony nie otrzymał też prawa do żadnych dni wolnych od pracy. W tej sytuacji możemy sądzić, że od 6 miesiąca zatrudnienia doszło do powstania stosunku pracy, ponieważ pan Marek wykonywał swoje obowiązki w miejscu i czasie odgórnie wyznaczonym przez pracodawcę. Mężczyzna ma prawo żądać uznania swojej umowy za umowę o pracę, a co za tym idzie uznania jego praw pracowniczych. Jeśli pan Marek uzyska sądowe stwierdzenie, że w jego przypadku doszło do powstania stosunku pracy, będzie mógł żądać zaległego urlopu wypoczynkowego, ewentualnie ekwiwalentu pieniężnego za taki urlop.
Jak wpisać urlop do umowy B2B?
Stosowanie urlopów w umowach B2B nie jest rzadkością. Zatrudniający godzą się na takie rozwiązanie, aby nie stracić dobrego pracownika. Niestety prawo do urlopu nie zawsze będzie oznaczało jego pełną odpłatność, tak jak ma to miejsce w ramach stosunku pracy. Przyznanie jakiegokolwiek urlopu zależy od wspólnych ustaleń zatrudniającego i zatrudnionego, dotyczy to także kwestii odpłatności dni wolnych od pracy. Jeśli w umowie B2B zostanie wskazany zapis, że urlop przysługuje, ale jest bezpłatny, to zatrudniony będzie cieszył się dniami wolnymi od pracy, ale zrobi to całkowicie za darmo. W tym przypadku wpisanie prawa do urlopu bez wynagrodzenia do kontraktu B2B nie uprawnia zatrudnionego do występowania z żadnymi roszczeniami wobec zatrudniającego.
Przykład 2.
Pani Marcelina jest zatrudniona na podstawie umowy B2B. W kontrakcie został umieszczony zapis, że przysługuje jej prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 25 dni w ciągu całego roku kalendarzowego. Umowa nie zawiera żadnych zapisów odnoszących się do kwestii odpłatności takiego urlopu, choć podczas rozmowy kwalifikacyjnej kobieta usłyszała, że za urlop otrzyma stosowne wynagrodzenie. Po wykorzystaniu połowy swojego urlopu pani Marcelina nie otrzymała jednak żadnego wynagrodzenia – jej pensja została pomniejszona o odpowiednią liczbę dni wolnych od pracy. Otrzymała wyjaśnienie od zatrudniającego, że urlopy w firmie dla osób zatrudnionych na kontraktach B2B są całkowicie bezpłatne. Pani Marcelina nie ma żadnych roszczeń wobec zatrudniającego z tego tytułu – w umowie brak było bowiem zapisu o jakiejkolwiek odpłatności urlopu wypoczynkowego.
Aby zatrudniony na podstawie umowy B2B mógł cieszyć się z odpłatnego urlopu wypoczynkowego, musi zadbać o to, by w jego kontrakcie znalazł się konkretny zapis regulujący tę kwestię. Odpłatność dni wolnych od pracy musi być bardzo precyzyjna i wskazywać na kwotę należną za urlop lub sposób jej obliczania. Bez takiego postanowienia umownego odpłatny urlop na umowie B2B nie przysługuje.
Inne urlopy w umowie B2B
Osoby pozostające w stosunku pracy mają prawo nie tylko do odpłatnych urlopów wypoczynkowych, ale także innych dni wolnych od wykonywania obowiązków firmowych. Mowa tu oczywiście o urlopach związanych z rodzicielstwem (wychowawczym, macierzyńskim, ojcowskim, na opiekę nad dzieckiem), a także urlopach chorobowych, na dokształcanie i poszukiwanie pracy. W przypadku umów B2B w tym zakresie panuje taka sama zasada, jak względem urlopów wypoczynkowych – jeśli strony zobowiązania uzgodnią wspólnie, że zatrudniony może korzystać z takich urlopów, to będzie miał do tego pełne prawo (dotyczy to także kwestii odpłatności dni wolnych od pracy).
Czy urlopy, które zostały przyznane w umowie B2B, mogą zostać po pewnym czasie zabrane? Takie działanie jest możliwe, aczkolwiek wymaga aneksowania zawartego kontraktu, a więc pełnej zgody obu stron zobowiązania. Samodzielna decyzja jednej ze stron o wyłączeniu przyznanego umową urlopu jest więc bezskuteczna i nie ma żadnej mocy prawnej. W takim przypadku zatrudniony, który nie otrzymał umówionego urlopu, może wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym wobec zatrudniającego. Przyczyna zabrania urlopu jest tutaj bez znaczenia.
Przykład 3.
Pan Jan pracuje od kilku lat na podstawie umowy B2B. W jego kontrakcie widnieje zapis o przysługującym mu corocznym odpłatnym urlopie wypoczynkowym w wymiarze 18 dni. Do 2023 roku mężczyzna nie miał problemu z odebraniem dni wolnych od pracy, otrzymywał też za nie stosowne wynagrodzenie. W połowie 2023 roku wykorzystał 10 dni przysługującego mu urlopu, jednak nie otrzymał za niego żadnych pieniędzy. Zatrudniający stwierdził, że ze względu na inflację w kraju oraz spadek dochodów w firmie pan Jan nie będzie mógł korzystać z odpłatnego urlopu do odwołania – pracodawca przesłał mu jednocześnie oficjalne pismo w tej sprawie, które zostało doręczone listem poleconym. W tym przypadku decyzja zatrudniającego nie ma żadnych podstaw prawnych i jest nieważna. Zastosowanie znajdą zapisy umowy B2B, które pozwalają panu Janowi korzystać z odpłatnego urlopu wypoczynkowego. Jeśli zatrudniony nie otrzyma wynagrodzenia za swój urlop, będzie mógł wystąpić z roszczeniem o zapłatę na drogę sądową, uwzględniając w tym także odsetki od nieterminowej płatności.
Podsumowanie
Urlop na umowie B2B może powstać tylko wtedy, gdy odpowiedni zapis regulujący tę kwestię znajdzie się w treści zawartego zobowiązania. Dotyczy to także konkretnego rodzaju przyznanego urlopu oraz jego ewentualnej odpłatności. Obecne przepisy nie przewidują obowiązku stosowania żadnych urlopów w umowach B2B, zależy to więc od woli stron tego kontraktu. Jeśli urlop zostanie już wpisany do umowy B2B, to jego uchylenie lub zmiana będzie wymagała zawarcia odpowiedniego aneksu, który musi zostać przyjęty przez obie strony zobowiązania.
