Czynni podatnicy VAT obowiązani są dostosować się do kolejnych zmian w zakresie raportowania podatku VAT. Dwa akty prawne, a mianowicie Ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw z dnia 4 lipca 2019 r. oraz Rozporządzenie Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług wprowadziły przełomowe modyfikacje w postaci likwidacji deklaracji VAT oraz zastąpienia jej zmienionym plikiem JPK. Co jeszcze należy wiedzieć o zmienionym pliku JPK oraz jakie konsekwencje wiążą się z obowiązkiem raportowania danych nowym sposobem? Jak nowa deklaracja wpływa na kontrolę podmiotów świadczących i nabywających określone usługi niematerialne? O tym w poniższym artykule.
Plik JPK jest deklaracją, a nie ewidencją z szerszym zakresem danych
W nowym pliku JPK - JPK_V7 podatnicy są zobowiązani wyodrębnić dostawy określonych towarów np. wyrobów tytoniowych, czy alkoholowych oraz usług transportowych, czy też niematerialnych – ale wyłącznie: doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, szkoleniowych, marketingowych, firm centralnych (head offices), reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych. Raportowanie dostawy wyszczególnionych grup towarowych czy usług to zupełna nowość, stąd też odsyłamy do pełnej treści przywołanego na początku niniejszej publikacji rozporządzenia. Dwunastostronicowy tekst zawiera kompleksowe informacje dotyczące nowego kształtu JPK, który nie jest już tylko ewidencją o charakterze informacyjnym, lecz deklaracją ze wszystkimi tego konsekwencjami – które zostaną omówione w drugiej części niniejszego artykułu.
Podatnicy obowiązani są przekazywać deklarację w formie JPK_v7 od 1 października 2020 roku. Termin ten dotyczy wszystkich, czynnych podatników VAT.
Cel przekazywania dodatkowych danych (w szczególności dot. usług niematerialnych)
Celem rozszerzenia zakresu danych w nowym pliku JPK, pełniącym funkcję zarówno ewidencji, jak i deklaracji, jest przede wszystkim zwiększenie możliwości analitycznych fiskusa, co ułatwia typowanie podmiotów do kontroli. Większa liczba tzw. ukierunkowanych kontroli umożliwi z kolei zwiększenie poboru podatków.
Ze wspomnianymi wyżej usługami niematerialnymi, tj. doradczymi, księgowymi, prawnymi, zarządczymi, szkoleniowymi, marketingowymi, firm centralnych (head offices), reklamowymi, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych wiąże się szereg ograniczeń i obowiązków na gruncie ustaw o podatkach dochodowych. Mowa w tym miejscu w szczególności o:
-
przepisach dot. tzw. podatku u źródła, które obligują do pobierania i uiszczania zryczałtowanego podatku od uzyskanych na terytorium RP przez podmioty niebędące polskimi rezydentami podatkowymi tytułem usług doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze (art. 29 ustawy o PIT i art. 21 ustawy o CIT),
-
przepisach dot. obowiązku wyłączenia z KUP usług doradczych, badania rynku, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze nabywanych od podmiotów powiązanych ponad limit obliczany zgodnie z ustawą o CIT (art. 15e ustawy o CIT),
-
przepisach dot. tzw. usług o niskiej wartości dodanej realizowanych w ramach transakcji kontrolowanych (powiązanych), do których należą m.in. usługi prawne i księgowe, gdzie organ w pewnych okolicznościach uprawniony jest do określenia dochodu (straty) w zakresie wysokości narzutu na kosztach tych usług (art. 11f ustawy o CIT),
-
przepisach dot. ulgi badawczo-rozwojowej (ustawa o PIT i ustawa o CIT).
Nie bez powodu ustawodawca reglamentuje określone kategorie usług niematerialnych, o których świadczeniu chce być informowany comiesięcznie w nowym JPK_V7. Świadczenie tego rodzaju usług wiąże się bardzo często z nadużyciami podatkowymi, które w skrajnych przypadkach nie są wcale wykonywane.
Kontrola podmiotów świadczących i nabywających określone usługi niematerialne ułatwia nie tylko egzekwowanie obowiązków wynikających z ustaw o podatkach dochodowych, lecz także na gruncie ustawy o podatku VAT. Nadużycia związane z usługami niematerialnymi, jeżeli zostaną udowodnione, wiążą się bardzo często z odmową prawa do odliczenia podatku naliczonego (przykład wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 27 lutego 2019 r. sygn. I SA/Gd 32/19).
Błędy w JPK są sankcjonowane z ustawy o VAT i kks
Rozszerzony zakres JPK oraz przypisanie mu roli nie tylko ewidencji, ale też deklaracji powiązane zostało z rozszerzeniem kompetencji do egzekwowania uchybień związanych z jego przekazywaniem.
Termin wejścia przepisów dot. nowego JPK, tj. 1 października 2020 r., wiąże się z równoległym wprowadzeniem sankcji w ustawie o VAT za nierzetelne wypełnianie JPK. Zgodnie z nowo dodanym art. 109 tejże ustawy fiskus może w drodze decyzji nałożyć na podatnika karę w kwocie 500 zł za jeden błąd w JPK, jeżeli wskutek wystosowanego wezwania podatnik w ciągu 14 dni:
-
nie prześle skorygowanej ewidencji w zakresie błędów wskazanych w wezwaniu lub
-
nie złoży wyjaśnień lub
-
prześle korektę/złoży wyjaśnienia po terminie lub
-
w złożonych wyjaśnieniach nie wykaże, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu.
Ustawa zmieniająca, wprowadzająca nowy JPK, dostosowała również Kodeks karny skarbowy. Z uwagi na fakt, że JPK zyskał status deklaracji, uchybienia związane z jego nieterminowym bądź wadliwym przekazywaniem mogą być sankcjonowane także z poziomu kks. Z 1 kwietnia 2020 r. nowe brzmienie art. 56 § 4 kks penalizuje również składanie deklaracji w sposób niezgodny ze wzorem dokumentu elektronicznego.
Usługi niematerialne a nowa struktura JPK - podsumowanie
Zmiany w zakresie pliku JPK ułatwiają fiskusowi m.in. typowanie podmiotów do kontroli, którymi są w szczególności podmioty świadczące określone usługi niematerialne. Problem należytego dokumentowania tego typu usług nie jest problemem nowym, a spory między podatnikami a fiskusem w tym zakresie, często znajdują finał w sądach administracyjnych. Ponadto usługi niematerialne wiążą się często z nadużyciami podatkowymi, a ich „namierzenie” doprowadzi do wzrostu ilości ukierunkowanych kontroli i zwiększenia ich efektywności.
Należy mieć ponadto na uwadze fakt, że JPK zyskał status deklaracji ze wszystkimi związanymi z tym konsekwencjami. Odpowiedzialność za jego nieterminowe lub nierzetelne przygotowywanie jest znacznie szersza. Podatnicy mogą zostać również ukarani za błędy w JPK sankcją w wysokości 500 zł za jeden błąd.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że rola JPK w nowej odsłonie jest zdecydowanie inna niż dotychczas, ponieważ z jednej strony ma on ograniczać ilość dokumentów w obiegu, ale z drugiej strony dostarcza fiskusowi nowych narzędzi niezbędnych do szybkiego i skutecznego kontrolowania podatników.
