Pracownik niezdolny do pracy z przyczyn zdrowotnych ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, a następnie do zasiłku chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy z powodu choroby trwa nadal. Do ustalenia podstawy jego wymiaru przyjmuje się co do zasady 12-miesięczny okres pobierania należności pracowniczych. Może też dojść do sytuacji, w której pracownik ponownie zachorował. Jaki jest wpływ przerwy w zatrudnieniu na obliczenie wymiaru zasiłku chorobowego – piszemy na ten temat w niniejszym artykule.
Prawo do zasiłku chorobowego – podstawa prawna
Uprawnienia pracownicze w zakresie zasiłku chorobowego zostały określone w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1732, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą zasiłkową”.
Do okresu zasiłkowego, wynoszącego odpowiednio: 182 lub 270 dni, wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności jej wykonywania. Do wskazanego okresu wlicza się także okresy poprzedniej niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje przez cały okres niezdolności do pracy, jeżeli jest ona skutkiem umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez ubezpieczonego.
Ustalanie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – najważniejsze informacje
Zgodnie z art. 36 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone:
- za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy lub
- za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u pracodawcy w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy.
Jeżeli w ciągu 12 miesięcy lub okresie krótszym, który został przyjęty do ustalania wysokości przeciętnego wynagrodzenia, pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, to z podstawy wymiaru zasiłku wyłącza się pensje należne za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy. W przypadku natomiast wynagrodzenia z miesięcy, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy, przyjmuje się tę należność do podstawy wymiaru po uzupełnieniu do kwoty, jaką pracownik otrzymałby, gdyby przepracował cały miesiąc.
W razie gdy w każdym miesiącu wymaganego okresu pracownik z przyczyn usprawiedliwionych przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy, do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie za wszystkie miesiące po uzupełnieniu według zasad opisanych w art. 37 ust. 2 ustawy chorobowej. Oznacza to, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego w tych okolicznościach stanowi:
- wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości;
- wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik powinien był przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował chociaż 1 dzień;
- kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy, jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.
W przypadku zmiany wymiaru czasu pracy podstawę zakresu zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie określone dla nowego wymiaru, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy lub w kolejnych miesiącach poprzedzających miesiąc powstania takiej niezdolności, za które ustala się podstawę wymiaru zasiłku.
Przerwa między okresami pobierania zasiłku chorobowego a konieczność ustalenia jego nowej podstawy
Ustawa zasiłkowa reguluje także zasady postępowania w razie zaistnienia przerwy między okresami pobierania zasiłku chorobowego. Czas trwania tej przerwy wpływa na to, czy podstawa wspomnianego zasiłku musi być ustalana na nowo, czy też nie.
Oznacza to zatem, że obecnie przeliczanie na nowo podstawy wymiaru zasiłku chorobowego następuje z większą częstotliwością, niż miało to miejsce w poprzednim stanie prawnym (do końca 2021 roku ustalanie nowej podstawy zasiłku nie było wymagane, jeżeli przerwa między pobieraniem świadczeń była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe).
Przykład 1.
Jestem zatrudniona w firmie od kilku lat. W połowie stycznia 2024 roku zachorowałam. Następnie wróciłam do pracy, po czym – na początku kwietnia bieżącego roku – ponownie byłam niezdolna do pracy z przyczyn zdrowotnych. Czy należy przeliczyć mi podstawę zasiłku?
W odniesieniu do drugiej choroby podstawę wymiaru zasiłku należy ustalić ponownie, bowiem przerwa między okresami pobierania świadczeń chorobowych przekroczyła 1 miesiąc kalendarzowy.
Przykład 2.
Zachorowałam w lutym bieżącego roku i otrzymałam kilkudniowe zwolnienie lekarskie. Wróciłam do pracy w trzeciej dekadzie lutego, następnie zaś ponownie stałam się niezdolna do pracy w drugiej połowie marca. Czy pracodawca powinien przeliczyć podstawę należnego mi zasiłku chorobowego?
W takich okolicznościach nie ma potrzeby ponownego obliczania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, gdyż przerwa między okresami jego pobierania nie przekroczyła miesiąca kalendarzowego.
Wpływ przerwy w zatrudnieniu na obliczenie wymiaru zasiłku chorobowego – podsumowanie
Obecnie obowiązujące przepisy ustawy zasiłkowej – po nowelizacji – przewidują krótszy okres między jedną a drugą niezdolnością do pracy osoby zatrudnionej, kiedy nie jest konieczne ponowne przeliczanie podstawy zasiłku chorobowego. W aktualnym stanie prawnym podstawy tej nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy lub przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy. W przypadku gdy pomiędzy zwolnieniami nie było przerwy obejmującej pełny miesiąc kalendarzowy, stosuje się dotychczasową podstawę wymiaru zasiłku chorobowego.
