W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, który obecnie został przedłużony do 31 marca 2023 roku, wprowadzone zostały zmiany w wysokości podstawy wymiaru zasiłku niektórych grup pracowników między innymi preferencyjny zasiłek chorobowy. Zamiast 80% otrzymują oni 100% podstawy wymiaru. W dodatku wyższe świadczenia obowiązują już od pierwszego dnia choroby, a więc wyższe świadczenie dotyczy także wynagrodzenia chorobowego wypłacanego przez pierwsze 14 lub 33 dni w trakcie roku kalendarzowego. Chcesz wiedzieć więcej? Sprawdź w naszym artykule.
Co to jest zasiłek chorobowy i ile wynosi?
Zasiłek chorobowy jest wypłacany osobie ubezpieczonej (pracownikowi, zleceniobiorcy, osobie prowadzącej działalność gospodarczą), która stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie trwania ubezpieczenia chorobowego. W przypadku pracowników zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego jest obowiązkowe, natomiast w pozostałych przypadkach jest dobrowolne. Ubezpieczony ma prawo do zasiłku chorobowego:
- po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – w przypadku pracowników;
- po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – w przypadku osób, które są ubezpieczone dobrowolnie.
Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku przysługuje:
- absolwentom szkół lub uczelni (także studiów doktoranckich), którzy przystąpią do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu;
- jeżeli niezdolność do pracy spowodowana jest wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
- pracownikom, którzy mają co najmniej 10-letni staż pracy;
- posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
Jest on jednak wyższy (100%), gdy niezdolność do pracy powstała:
- w okresie ciąży;
- wskutek wypadku w drodze lub z pracy oraz wypadku przy pracy;
- wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek tkanek i narządów.
Ten katalog osób, które mogą otrzymywać zasiłek w wysokości 100%, został w 2020 roku poszerzony o pewne grupy pracowników, którzy wykonując swoje obowiązki pracownicze, są szczególnie narażeni na zachorowanie na COVID-19.
Komu przysługuje preferencyjny zasiłek chorobowy w wysokości 100%?
Preferencyjny zasiłek chorobowy, a więc wynoszący nie 80%, a 100% podstawy wymiaru przysługuje ubezpieczonym, którzy odbywają kwarantannę, izolację lub izolację domową, jeżeli wynikają one ze styczności z osobami chorymi na COVID-19 w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych, albo którzy są niezdolni do wykonywania pracy, a niezdolność ta powstała w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych.
Dotyczy to osób ubezpieczonych wykonujących pracę w:
- podmiotach leczniczych;
- jednostkach pomocy społecznej świadczącej usługi całodobowo, noclegowniach albo innych placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom z niepełnosprawnościami lub przewlekle chorym;
- a także wykonujących zadania członka ochotniczej straży pożarnej.
Zasiłek chorobowy dla pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych
Zgodnie z art. 4 g Ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru przysługuje w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii ubezpieczonemu:
- zatrudnionemu w podmiocie leczniczym w trakcie podlegania obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych,
- który pozostawał w styczności z osobami chorymi na COVID-19 w związku z wykonywaniem pracy w podmiocie leczniczym,
- a także w trakcie niezdolności do pracy z powodu COVID-19 powstałej w związku z wykonywaniem pracy w podmiotach leczniczych.
Przykład 1.
Pani Dorota jest zatrudniona w szpitalu na stanowisku pielęgniarki. Jej koleżanka zatrudniona na tym samym oddziale zachorowała na COVID-19. W związku z tym pani Dorota została skierowana na kwarantannę w warunkach domowych od 2 lutego 2021 roku. Czy za okres przebywania na kwarantannie pani Dorocie należy się zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru? Tak, gdyż styczność z osobą chorą miała miejsce w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych w podmiocie leczniczym.
Jeżeli ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek w wysokości niższej niż 100% podstawy wymiaru przed wejściem w życie nowych przepisów, tj. w okresie od 5 września do 28 listopada 2020 roku, należy mu się wyrównanie. Musi jednak wystąpić o to z wnioskiem do pracodawcy lub ZUS-u.
Zasiłek chorobowy w wysokości 100% dla pracowników zatrudnionych w jednostkach pomocy społecznej
Na takich samych zasadach jak w przypadku ubezpieczonych zatrudnionych w podmiotach leczniczych zasiłek chorobowy w wysokości 100% mogą otrzymać osoby zatrudnione w jednostkach pomocy społecznej.
Mówi o tym wprost art. 4 ea wspomnianej ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
Wyższe świadczenia przysługują od 29 listopada 2020 roku i obejmują zarówno wynagrodzenie chorobowe, jak i zasiłek chorobowy, których podstawa wymiaru jest wyższa niż normalnie i wynosi 100%.
Przykład 2.
Pan Józef jest pracownikiem noclegowni i w związku z pełnieniem swoich obowiązków pracowniczych zachorował na COVID-19. Pobierał już w tym roku wynagrodzenie chorobowe przez okres 33 dni. Zwolnienie lekarskie otrzymał w okresie od 10 września 2020 roku do 15 grudnia 2020 roku. Za okres od 10 września 2020 roku do 28 listopada 2020 roku otrzyma zasiłek w wysokości 80% podstawy wymiaru, natomiast od 29 listopada 2020 roku do 15 grudnia 2020 roku w wysokości 100%.
Jak otrzymać preferencyjny zasiłek chorobowy?
Aby otrzymać preferencyjny zasiłek chorobowy w wysokości 100%, potrzebne będą następujące dokumenty:
- zaświadczenie lekarskie (e-ZLA) lub zaświadczenie lekarskie (e-ZLA) w związku z izolacją w izolatorium lub w szpitalu;
- informacja na PUE ZUS o poddaniu ubezpieczonego obowiązkowi kwarantanny lub izolacji w warunkach domowych w związku z COVID-19;
- oświadczenie ubezpieczonego, że niezdolność do pracy jest spowodowana COVID-19 i powstała w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym albo jednostce organizacyjnej pomocy społecznej – w sytuacjach wątpliwych pracodawca może poprosić pracownika o złożenie zaświadczenia od lekarza, który wystawił zaświadczenie o niezdolności do pracy w związku z COVID-19;
- stwierdzenie przez płatnika składek, który jest podmiotem leczniczym albo jednostką organizacyjną pomocy społecznej, że obowiązkowa kwarantanna lub izolacja w warunkach domowych, lub niezdolność do pracy powstała w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym albo jednostce pomocy społecznej.
Jeżeli zasiłek wypłaca ZUS, pracodawca wystawia zaświadczenie płatnika składek Z-3 i przekazuje wraz z oświadczeniem ubezpieczonego do ZUS-u.
Zasiłek chorobowy na preferencyjnych zasadach jest niewątpliwie korzystnym rozwiązaniem dla pracowników, którzy w swojej pracy są szczególnie narażeni na kontakt z chorymi na COVID-19. Do końca obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego mogą oni korzystać z zasiłku na preferencyjnych zasadach. Obecnie stan ten został przedłużony do 31 marca 2023 roku.
