0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Zamówienie publiczne - jak unieważnić lub odstąpić od zawartej umowy?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Ustawa Prawo zamówień publicznych szczegółowo reguluje przypadki, gdy możliwe jest odstąpienie lub unieważnienie umowy o zamówienie publiczne. Jakie przesłanki uprawniają zamawiającego do odstąpienia od umowy? W jakich przypadkach można żądać unieważnienia umowy o zamówienie publiczne? Sprawdź w poniższym artykule.

Umowa o zamówienie publiczne - przesłanki odstąpienia

Zamawiający może odstąpić od umowy:

  • w terminie 30 dni od dnia powzięcia wiadomości o zaistnieniu istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy, lub dalsze wykonywanie umowy może zagrozić podstawowemu interesowi bezpieczeństwa państwa bądź bezpieczeństwu publicznemu;
  • jeżeli dokonano zmiany umowy z naruszeniem art. 454 i art. 455 ustawy Prawo zamówień publicznych;
  • jeżeli umowa o zamówienie publiczne została zawarta z wykonawcą, który w chwili jej zawarcia podlegał wykluczeniu na podstawie art. 108 ustawy Prawo zamówień publicznych;
  • jeżeli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, w ramach procedury przewidzianej w art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, że Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom, które ciążą na niej na mocy Traktatów i właściwych dyrektyw, z uwagi na to, że zamawiający udzielił zamówienia z naruszeniem prawa Unii Europejskiej.

Przykład 1.

W trakcie wykonywania umowy o zamówienie publiczne zamawiający dowiedział się, że wobec wykonawcy w chwili zawarcia umowy prawomocnie orzeczono zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne. Zamawiający odstąpił od umowy o zamówienie publiczne, powołując się na przesłankę, że w chwili zawarcia umowy wykonawca podlegał wykluczeniu na podstawie art. 108 ustawy Prawo Zamówień publicznych. W przypadku skorzystania przez zamawiającego z powyższego uprawnienia do odstąpienia od umowy wykonawca może żądać wyłącznie wynagrodzenia należnego z tytułu wykonania części umowy.

W praktyce problemy interpretacyjne sprawia przesłanka odstąpienia w przypadku zaistnienia istotnej zmiany okoliczności. Jak należy rozumieć istotną zmianę okoliczności? Zgodnie z orzecznictwem: „Istotna zmiana okoliczności […] jest wprawdzie zdarzeniem o mniejszym stopniu intensywności niż »nadzwyczajna zmiana stosunków« wymieniona w art. 357[1] KC, tym niemniej sformułowanie »istotna« wskazuje na zmianę znaczącą, a jednocześnie będącą następstwem zdarzeń występujących bardzo rzadko, niezwykłych, w każdym razie nieobjętą zwykłym ryzykiem kontraktowym, z którym powinni się liczyć kontrahenci. Istotna zmiana okoliczności może mieć swoje źródło w zdarzeniach natury faktycznej, jak i prawnej” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z 7 lipca 2011 roku, I ACa 13/11).

W przypadku odstąpienia od umowy z powodu dokonania zmiany umowy niezgodnie z art. 454 i 45 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający jest uprawniony do odstąpienia od umowy w części, której taka zmiana dotyczy.

Umowa o zamówienie publiczne - przesłanie unieważnienia

Umowa podlega unieważnieniu, jeżeli zamawiający:

  • z naruszeniem ustawy udzielił zamówienia, zawarł umowę ramową lub ustanowił dynamiczny system zakupów bez uprzedniego zamieszczenia w Biuletynie Zamówień Publicznych albo przekazania Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej ogłoszenia wszczynającego postępowanie bądź bez wymaganego ogłoszenia zmieniającego ogłoszenie wszczynające postępowanie, jeżeli zmiany miały znaczenie dla sporządzenia wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert;
  • zawarł umowę przed upływem terminu minimalnego od zawiadomienia o wyborze najkorzystniejszej oferty bądź w przypadku wniesienia odwołania – przed ogłoszeniem przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze, jeżeli uniemożliwiło to Krajowej Izbie Odwoławczej uwzględnienie odwołania przed zawarciem umowy;
  • zawarł umowę przed upływem terminu 14 dni od ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy w procedurze udzielenia zamówienia z wolnej ręki;
  • udzielił zamówienia publicznego objętego umową ramową z naruszeniem art. 314 ust. 1 pkt 3, ust. 3 i 4, art. 315 lub art. 422 ust. 2, lub 3 ustawy Prawo zamówień publicznych;
  • udzielił zamówienia objętego dynamicznym systemem zakupów z naruszeniem art. 323, art. 324 lub art. 391 ust. 4, lub 5 ustawy Prawo zamówień publicznych.

Zmieniona umowa o zamówienie publiczne podlega unieważnieniu, jeżeli została dokonana z naruszeniem art. 454 i art. 455 ustawy Prawo zamówień publicznych. W takim przypadku stosuje się postanowienie umowne w brzmieniu obowiązującym przed tą zmianą.

Unieważnienie umowy wywołuje skutek od momentu jej zawarcia jej zawarcia, z zastrzeżeniem przypadku, gdy Krajowa Izba Odwoławcza postanowi unieważnić umowę w zakresie zobowiązań niewykonanych i nałożyć karę finansową w uzasadnionych przypadkach, w szczególności, gdy nie jest możliwy zwrot świadczeń spełnionych na podstawie umowy podlegającej unieważnieniu.

W okresie 4 lat od dnia zawarcia umowy o zamówienie publiczne lub dokonania zmiany takiej umowy Prezes UZP może wystąpić do sądu o unieważnienie:

  • zmiany umowy dokonanej z naruszeniem art. 454 i art. 455 ustawy Prawo zamówień publicznych;
  • umowy o zamówienie publiczne, w przypadku przesłanek unieważnienia umowy opisanych powyżej.

W okresie 4 lat od dnia zawarcia umowy, o unieważnienie umowy może wystąpić także wykonawca, który ma lub miał interes w uzyskaniu danego zamówienia, w przypadku gdy zamawiający z naruszeniem ustawy udzielił zamówienia, zawarł umowę ramową lub ustanowił dynamiczny system zakupów bez uprzedniego zamieszczenia w Biuletynie Zamówień Publicznych albo przekazania Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej ogłoszenia wszczynającego postępowanie bądź bez wymaganego ogłoszenia zmieniającego ogłoszenie wszczynające postępowanie, jeżeli zmiany miały znaczenie dla sporządzenia wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert.

Umowa o zamówienie publiczne a wpływanie na wynik przetargu lub aukcji

Podstawy do unieważnienia umowy o zamówienie publiczne wynikają również z Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym organizator oraz uczestnik aukcji albo przetargu może żądać unieważnienia zawartej umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem bądź dobrymi obyczajami.

Jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek, jej unieważnienia może żądać także ten, na czyj rachunek umowa została zawarta, lub dający zlecenie.

Uprawnienie do żądania unieważnienia umowy z powodu wpływania na wynik aukcji albo przetargu wygasa z upływem miesiąca od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.

W jakich przypadkach możemy mówić o sprzeczności z dobrymi obyczajami? Zgodnie z orzecznictwem sprzeczność z dobrymi obyczajami: „[…] oznacza kwalifikację zachowania się danego podmiotu jako nieodpowiedniego (nagannego) z punktu widzenia norm o charakterze pozaprawnym (etycznych, obyczajowych itp.) przyjętych w danej społeczności czy w obrocie” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi – I Wydział Cywilny z 21 stycznia 2019 roku, I ACa 200/18).

Ocena, czy wpływ na wynik aukcji lub przetargu był sprzeczny z dobrymi obyczajami, powinna uwzględniać takie okoliczności jak:

  • przedmiot aukcji lub przetargu,
  • przedmiot umowy o zamówienie publiczne,
  • wartość transakcji,
  • potencjalną wartość zysków stron,
  • wartość środków zaangażowanych przez zamawiającego i uczestników przetargu/aukcji.

Jako przykład niezgodnego z dobrymi obyczajami wpływania na wynik przetargu/aukcji można wskazać zmowę uczestników przetargu czy złożenie przez uczestnika oferty wyliczonej po cenach poniżej kosztu wytworzenia.

Zamówienie publiczne a odstąpienie od umowy z winy wykonawcy oraz tryb negocjacji bez ogłoszenia

W przypadku gdy w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia na roboty budowlane zamawiający odstąpił od umowy w sprawie zamówienia publicznego z przyczyn leżących po stronie wykonawcy i udzielenie zamówienia jest niezbędne do zakończenia robót budowlanych stanowiących przedmiot wcześniejszego zamówienia, zamawiający może udzielić zamówienia w trybie negocjacji bez ogłoszenia. Odstąpienie od umowy z powyższych przyczyn stanowi więc odrębną przesłankę do skorzystania przez zamawiającego z trybu negocjacji bez ogłoszenia.

Zamawiający zaprasza w takim przypadku, w terminie 3 miesięcy od dnia odstąpienia od umowy w sprawie zamówienia publicznego, do negocjacji przynajmniej tych wykonawców, którzy złożyli oferty we wcześniejszym postępowaniu, z wyjątkiem wykonawcy, z którym została zawarta umowa, od której zamawiający odstąpił.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów