Popularność wykonywania pracy na odległość, czyli tzw. pracy zdalnej, spowodowana jest dwoma głównymi czynnikami: koniecznością realizacji obowiązków pracowniczych poza siedzibą firmy ze względu na ograniczenia epidemiczne oraz upowszechnieniem się urządzeń teleinformatycznych i łatwością ich aplikacji w warunkach domowych. Dotychczas prawo jedynie w skromnym zakresie regulowało zasady pracy zdalnej, wkrótce jednak się to zmieni, parlament zajmuje się bowiem nowelizacją Kodeksu pracy dotyczącą tych kwestii. W artykule wyjaśniamy jakie zasady BHP przy pracy zdalnej będą obowiązywać.
BHP przy pracy zdalnej – podstawa prawna oraz przepisy podlegające zmianom
Wprowadzenie pracy zdalnej do krajowego porządku prawnego przewiduje projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, zwany dalej nowelizacją. Obecnie nad tą propozycją rządową pracuje sejm. Zasadnicza konstrukcja przepisów nie powinna odbiegać od stanu prawnego opisanego w tym artykule.
Aktem normatywnym podlegającym zmianom w kontekście omawianej tematyki jest oczywiście Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, dalej określana jako kp.
Zakres stosowania przepisów BHP w przypadku pracy zdalnej
W nowelizacji wspomnianego wyżej kodeksu pracy zdalnej został poświęcony odrębny Rozdział II c stanowiący część składową Działu 2. W ramach wskazanego rozdziału uregulowano także kwestie zakresu stosowania przepisów BHP do pracowników zatrudnionych przy pracy zdalnej.
W myśl postanowień art. 67(31) kp pracodawca realizuje w stosunku do pracownika w czasie wykonywania przez niego pracy zdalnej obowiązki w zakresie wynikającym z rodzaju i warunków wykonywanej pracy określone w Dziale X kp, z wyłączeniem obowiązków określonych w:
- art. 208 § 1 kp (obowiązek współpracy pracodawców, gdy w tym samym miejscu pracę wykonują pracownicy zatrudnieni przez różne podmioty);
- art. 209(1) kp (obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz ewakuacji pracowników);
- art. 212 pkt 1 i 4 kp (obowiązki osoby kierującej pracownikami w zakresie organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami BHP oraz dbania o stanowisko pracy i jego otoczenie);
- art. 213 kp (wymagania BHP dotyczące budowy lub przebudowy obiektu, w którym znajdują się pomieszczenia pracy);
- art. 214 kp (obowiązek zapewnienia odpowiednich pomieszczeń pracy oraz utrzymywania obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy oraz terenów i urządzeń z nimi związanych w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy);
- art. 232 kp (zapewnienie niezbędnych ze względów profilaktycznych posiłków i napojów);
- art. 233 kp (obowiązek zapewnienia odpowiednich urządzeń higienicznosanitarnych i środków higieny osobistej).
Czynności niedozwolone przy pracy zdalnej
W zapisach nowelizacji znalazły się także przepisy określające, jakich prac nie wolno powierzać osobom wykonującym pracę zdalną. Zgodnie z art. 67(31) § 4 kp praca zdalna nie obejmuje następujących prac:
- szczególnie niebezpiecznych;
- w których wyniku następuje przekroczenie dopuszczalnych norm czynników fizycznych określonych dla pomieszczeń mieszkalnych;
- z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie, o których mowa w przepisach Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych;
- związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się szkodliwych czynników biologicznych, substancji radioaktywnych oraz innych substancji lub mieszanin wydzielających uciążliwe zapachy;
- powodujących intensywne brudzenie.
Ocena ryzyka zawodowego pracownika wykonującego pracę zdalną
Pracodawca powierzający danej osobie pracę zdalną będzie zobowiązany do dokonania oceny ryzyka zawodowego pod kątem specyfiki pracy wykonywanej w tej formie.
Uwzględniając wyniki oceny ryzyka zawodowego, pracodawca opracowuje informację zawierającą:
- zasady i sposoby właściwej organizacji stanowiska pracy zdalnej, z uwzględnieniem wymagań ergonomii;
- zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej;
- czynności do wykonania po zakończeniu świadczenia pracy zdalnej;
- zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.
Warunki dopuszczenia pracownika do pracy zdalnej
Przed dopuszczeniem do wykonywania pracy zdalnej pracownik ma obowiązek potwierdzenia w oświadczeniu składanym w postaci papierowej lub elektronicznej, że zapoznał się z przygotowaną przez pracodawcę oceną ryzyka zawodowego oraz informacją zawierającą zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej oraz zobowiązuje się do ich przestrzegania.
Postępowanie w razie wypadku przy pracy zdalnej
Nowelizacja przewiduje, że w razie wypadku przy pracy zdalnej należy zastosować określone przepisy Kodeksu pracy dotyczące działań podejmowanych przez pracodawcę w sytuacji zaistnienia wypadku przy pracy – chodzi tutaj w pierwszej kolejności o postępowanie opisane w art. 234 kp.
Art. 234 kp stanowi m.in., że pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. Ponadto pracodawca jest obowiązany:
prowadzić rejestr wypadków przy pracy;
przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.
Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.
Jak wynika z art. 67(31) § 10 kp, oględzin miejsca wypadku dokonuje się po zgłoszeniu wypadku przy pracy zdalnej, w terminie uzgodnionym przez pracownika albo jego domownika – w przypadku, gdy pracownik ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie uzgodnić tego terminu – i członków zespołu powypadkowego.
Zasady BHP przy pracy zdalnej – zmiany w Kodeksie pracy. Podsumowanie
Wykonywanie pracy w formie zdalnej doczeka się w końcu stałej regulacji prawnej w Kodeksie pracy, parlament pracuje bowiem nad rządowym projektem nowelizacji dotyczącej kwestii organizowania zatrudnienia na odległość. W przeciwieństwie do epizodycznych zapisów w ustawie antykryzysowej nowe przepisy zawierają szczegółowe rozwiązania w zakresie praw i obowiązków stron. Specyfika pracy zdalnej wpływa na sposób zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – ogólnie mówiąc, pracodawca będzie zobowiązany stosować do pracownika przepisy Działu X Kodeksu pracy, z pewnymi wyłączeniami. Ponadto pracodawca nie będzie mógł powierzyć pracownikowi zatrudnionemu w ramach pracy zdalnej czynności określonego rodzaju, np. prac szczególnie niebezpiecznych czy związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się szkodliwych czynników biologicznych. Pracodawca będzie także musiał dokonać oceny ryzyka zawodowego występującego przy omawianej pracy i na jej podstawie opracować informację odnoszącą się do właściwego sposobu organizacji tej pracy.
