Polska gospodarka rozwinęła się w ostatnich latach również dzięki Funduszom Europejskim przyznanych jej przez Unię Europejską. Dofinansowania i dotacje, z których chętnie korzystają przedsiębiorcy, urzędy i administracja publiczna, przyznawane są poszczególnym państwom członkowskim według określonych kryteriów. Nie każdy kraj może liczyć na taką samą wielkość dotacji. Fundusze Europejskie powstały z myślą o tym, aby wyrównywać szanse i doprowadzić do symetrycznego rozwoju wszystkich członków Unii Europejskiej. Na ile dofinansowania przyczyniają się do realizacji polityki spójności UE, powinniśmy ocenić sami. Warto jednak zapoznać się z mechanizmem zarządzania Funduszami Europejskimi, który stosują agendy Unii Europejskiej.
Budżet Unii Europejskiej a Fundusze Europejskie
Budżet Unii Europejskiej powstaje dzięki wpływom z następujących źródeł:
-
z ceł, które nakładane są na towary importowane z krajów nienależącymi do UE,
-
z części dochodów państw UE z tytułu podatku od wartości dodanej według indywidualnie ustalonej procentowej stawki,
-
z funduszy przekazywanych przez państwa członkowskie w związku z wypracowaniem przez nie PNB (Produktu Narodowego Brutto) - każdy członek UE musi zapłacić 0,73 % wartości osiągniętego PNB,
-
z podatków pobieranych od wynagrodzeń pracowników zatrudnionych w instytucjach UE,
-
ze składek płaconych przez kraje nie będące członkami UE, ale uczestniczących w niektórych programach unijnych,
-
z kar nakładanych na przedsiębiorstwa i organizacje europejskie, które nie przestrzegały prawa obowiązującego w UE.
Zebrane środki, znajdujące się w budżecie, UE przeznacza przede wszystkim na realizację polityki spójności, co przekłada się bezpośrednio na podniesienie konkurencyjności całej Wspólnoty Europejskiej. Fundusze Europejskie stanowią znaczną część budżetu UE (44,2 %) i wspomagają rozwój poszczególnych krajów członkowskich.
Które państwa mogą liczyć na Fundusze Europejskie?
Kraje członkowskie w UE są kategoryzowane pod względem poziomu PKB. Na tej podstawie urzędnicy określają państwa, mogące skorzystać z Funduszy Europejskich.
| Ważne! Dane państwo może liczyć na możliwość skorzystania ze wsparcia Funduszy Europejskich, jeżeli PKB przypadające na jednego mieszkańca w określonym regionie będzie mniejsze niż 75 % przeciętnej w UE. |
Wynika z tego, że wystarczy, aby jedno z województw osiągało bardzo niskie PKB, aby kraj uzyskał możliwość skorzystania z dofinansowań, udzielanych przez Unię Europejską. W przypadku niektórych państw członkowskich, w których zaczyna pojawiać się rozwarstwienie społeczne, Unia kieruje Fundusze Europejskie wyłącznie dla danego regionu. Taka sytuacja ma miejsce na przykład w Niemczech.
NUTS a Fundusze Europejskie
Unia Europejska przyjęła swój własny podział terytorialny. Na obszarze UE zostały wydzielone NUTSy (ang. Nomenclature of Units for Territorial Statistics), czyli jednostki administracyjne. Dzięki wprowadzeniu jednolitego podziału, łatwe staje się określenie, które regiony, czyli NUTSy, potrzebują wsparcia. I tam kierowane są poszczególne Fundusze Europejskie.
Na przykładzie Polski można wskazać, że na terytorium naszego kraju zostało wydzielonych pięć rodzajów NUTSów.
-
NUTS 1 to obszary, które grupują kilka województw,
-
NUTS 2 oznaczają województwa,
-
NUTS 3 tworzą podregiony, które składają się z połączonych powiatów,
-
NUTS 4 sto powiaty i miasta, które otrzymały prawa powiatowe,
-
NUTS 5 stanowią gminy.
Na poziomie poszczególnych NUTS’ów porównywane są dane statystyczne poszczególnych regionów. Następnie wyliczane są średnie dla całego obszaru (np. dla Polski). NUTS’y, które będą plasowały się poniżej średniej, będą miały możliwość skorzystania z dofinansowań unijnych.
Fundusze Europejskie dla terenów czerwonych
Unia Europejska na bieżąco śledzi dane o poziomie życia poszczególnych NUTSów. Na podstawie tych informacji przygotowywane są mapy UE, na których kolorem czerwonym zaznacza się obszary, mogące skorzystać z wsparcia i licznych dotacji. Celem takich działań jest osiągnięcie konwergencji, czyli uzyskania symetryczności rozwoju w UE. Obecnie cały obszar Polski znajduje się wśród państw zakreślonych kolorem czerwonym, co oznacza, że możemy korzystać z Funduszy Europejskich.
