Jak rozliczyć podatek za obywatela Ukrainy pracującego w Polsce?

Jak rozliczyć podatek za obywatela Ukrainy pracującego w Polsce?

Obywatele Ukrainy, którzy świadczą pracę w Polsce, zgodnie z prawem podatkowym mogą przyjmować status rezydentów lub nierezydentów, w zależności od miejsca zamieszkania. To jak zostanie rozliczony podatek za obywatela Ukrainy zależy m.in. od tego statusu. Zatrudniony cudzoziemiec może nabyć tzw. certyfikat bezpieczeństwa, który oznacza posiadanie statusu rezydenta na terenie danego kraju. Powyższy certyfikat wydawany jest przez stosowny organ administracji podatkowej, który potwierdza w zaświadczeniu miejsce zamieszkania podatnika bądź jego siedziby w celu ustalenia podlegania przepisom podatkowym danego kraju.

Warto wskazać, że obecnie większość krajów stosuje dwie zasady opodatkowania dochodów, tj. zasadę rezydencji, której podlegają wszystkie dochody podatnika mającego miejsce zamieszkania na terenie danego kraju, bez względu na źródło ich powstania, lub zasadę źródła, zgodnie z którą opodatkowaniu podlegają jedynie dochody powstałe w tym kraju, bez względu na miejsce zamieszkania podatnika.

Status rezydenta podatkowego

Warto podkreślić, że Polska posiada ponad 90 umów zawartych z innymi państwami w celu unikania podwójnego opodatkowania (por. art. 4a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Biorąc pod uwagę powyższe, Polska jest stroną umowy z Ukrainą z dnia 12 stycznia 1993 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 63, poz. 269), zgodnie z którą podatek za obywatela Ukrainy nie musi być rozliczany podwójnie. 

Należy zwrócić uwagę na to, że status rezydenta dla obywatela Ukrainy oznacza podlegania nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Powyższe należy rozumieć w ten sposób, że opodatkowaniu podlegają wszystkie dochody pracownika bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów, a ponadto cudzoziemiec powinien:

• mieć miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, posiadać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

• przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (por. art. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Powyższe potwierdzono w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 stycznia 1999 r., o sygnaturze akt III SA 2836/97, mówiącym, że w przypadku osób fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej opodatkowaniu podlega całość dochodów podatnika bez względu na to, gdzie położone są źródła przychodów.

Warto też wskazać wyrok NSA z 22 marca 2001 r. o sygnaturze akt SA/Sz 2226/99, w którym stwierdzono, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym w kraju podlegają też dochody uzyskane przez osoby tu zamieszkałe, z tytułu zatrudnienia wykonywanego u pracodawców mających siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą.

Należy podkreślić, iż podleganie nieograniczonemu prawu podatkowemu w Polsce jest niezależne od posiadanego obywatelstwa i źródła pochodzenia dochodów czy też miejsca państwa ich uzyskania. Zatem obywatel Ukrainy posiadający status rezydenta podlega takim samym zasadom podatkowym, jak każdy inny pracownik posiadający obywatelstwo polskie czy tzw. polską rezydencję podatkową. W tym przypadku podatek za obywatela Ukrainy powinien być rozliczany na formularzach PIT-28, PIT-36, PIT-37, PIT-38, PIT-39 w zależności od uzyskiwanych dochodów.

 Warto dodać, że pracodawcy mają obowiązek wobec zatrudnionych pracowników z Ukrainy:

• naliczania i pobierania w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy, a także rozliczania się z nich do 20. dnia każdego miesiąca,

• wystawienia PIT-11 lub PIT-40, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym,

• do złożenia do urzędu skarbowego w terminie do końca stycznia następnego roku, rocznej deklaracji PIT-4R, która będzie stanowić zadeklarowane kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy i zaliczek w wysokości należnej za dane miesiące, (niekoniecznie będą to zaliczki faktycznie wpłacone do urzędu skarbowego).

Brak statusu rezydenta podatkowego

Warto wspomnieć, że pracownicy pochodzący z Ukrainy, którzy świadczą pracę w Polsce bez statusu rezydenta, podlegają prawu podatkowemu jedynie w sferze wypracowanych dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych jest to tzw. ograniczony obowiązek podatkowy. Cudzoziemcy nierezydenci najczęściej nie mają stałego miejsca zamieszkania w Polsce, a ich rozliczenie podatkowe powinno dotyczyć dochodów uzyskiwanych na podstawie:

• pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;

• działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;

• działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład;

• położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości lub praw do takiej nieruchomości, w tym ze zbycia jej w całości albo w części lub zbycia jakichkolwiek praw do takiej nieruchomości (por. art. 3 ust. 2 b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

W sytuacji, gdy pracownik z Ukrainy posiada status nierezydenta zgodnie z ustawą podatkową uzyskuje dochód z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy. W tej  sytuacji podatek za obywatela Ukrainy powinien być rozliczony na zasadach ogólnych, według tzw. skali podatkowej. Ponadto powinien on złożyć rozliczenie podatkowe na formularzu PIT-37 w terminie do 30 kwietnia następnego roku. 

Warto pamiętać, że może on też złożyć oświadczenia PIT-12, jeśli nie chce sam wypełniać rozliczenia PIT. Wówczas płatnik składek oblicza roczny podatek od dochodu uzyskanego przez podatnika w PIT-40. Pracodawca powinien przygotować i dostarczyć pracownikowi oraz odpowiedniemu urzędowi skarbowemu informacje o dochodach, pobranych zaliczkach na podatek dochodowy w PIT-11. Jeśli chodzi o cudzoziemca z Ukrainy, nierezydenta, który wykonuje działalność osobiście, w oparciu o umowę o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontrakt menedżerski, ale nie prowadzi działalności gospodarczej, podlega on podatkowi zryczałtowanemu zgodnie z 20% stawką. Wobec powyższego w tej sytuacji podatek za obywatela Ukrainy nierezydenta nie musi być wykazywany poprzez składanie rozliczenia podatkowego na formularzu PIT-37. W tej sytuacji płatnikiem jest pracodawca lub usługodawca.

Warto dodać, że w przypadku pracowników z Ukrainy, którzy mają status nierezydentów, ale posiadają miejsce zamieszkania w jakimkolwiek kraju Unii Europejskiej, mogą rozliczyć swoje dochody inaczej niż z 20% stawką, natomiast zgodnie z tzw. skalą podatkową. W powyższej sytuacji pobrany zryczałtowany podatek powinien zostać wskazany jako zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych, ponadto niezbędne będzie przedłożenie tzw. certyfikatu rezydencji kraju, w którym zostało wskazane miejsce zamieszkania w celach podatkowych. Polska powinna być też stroną umowy z krajem wskazanym w certyfikacie rezydencji, zawartej w celu unikania podwójnego opodatkowania. Wówczas płatnik powinien złożyć w formie papierowej (do końca stycznia następnego roku) lub w formie elektronicznej (do końca lutego następnego roku) informacje na druku IFT-1/IFT-1R o wysokości dochodu uzyskanego przez obywateli Ukrainy, którzy nie mają miejsca zamieszkania w Polsce.

Podatek za obywatela Ukrainy a właściwość Urzędu Skarbowego

Warto przypomnieć, że właściwe urzędy skarbowe do spraw podatków cudzoziemców ustala się, zgodnie z § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych, właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych nierezydentów nieprowadzących działalności gospodarczej. Zatem w przypadku pracowników z Ukrainy, nierezydentów kluczowe przy ustaleniu właściwej siedziby urzędu skarbowego jest:

• miejsce zamieszkania lub adres siedziby płatnika, w przypadku gdy pobór podatku następuje za pośrednictwem płatnika;

• miejsce pobytu podatnika, jeżeli pobór podatku następuje bez pośrednictwa płatnika;

• miejsce świadczenia pracy czy wykonywania czynności, z tytułu których uzyskiwany jest przychód.

Konkludując, podatek za obywatela Ukrainy pracującego w Polsce z uwagi na jego miejsce zamieszkania może zostać odprowadzany w Polsce lub na Ukrainie. Warto pamiętać, że warunek przebywania na terytorium Polski, łącznie przez okres 183 dni w roku, stałe miejsce zamieszkania i posiadanie statusu tzw. rezydenta podatkowego oznacza podleganie nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Zatem obowiązek podatkowy dotyczy wszystkich osiągniętych dochodów, bez względu na źródła ich uzyskania.

W sytuacji, gdy pracownik pochodzący z Ukrainy nie ma w Polsce miejsca zamieszkania, posiada status nierezydenta, wówczas podlega tzw. ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. wyłącznie od dochodów osiągniętych z pracy w Polsce. Zatem podatek za obywatela Ukrainy nierezydenta i rezydenta  jest rozliczany na takich samych zasadach, jak polskich pracowników. Pobieranie zaliczek na podatek odbywa się zgodnie z polską ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych.