Ze względu na trudną sytuację ekonomiczną przedsiębiorca może podjąć kroki mające na celu zawieszenie działalności gospodarczej. Jednocześnie celem zapewnienia sobie środków finansowych może zdecydować się na rozpoczęcia pracy zarobkowej za granicą. W związku z tym zastanowimy się, w jaki sposób zawieszenie działalności i wyjazd zarobkowy za granicę powinien być rozliczony na gruncie podatku PIT.
Zawieszenie działalności gospodarczej a dopuszczalność podjęcia pracy zarobkowej
Po pierwsze wskażmy, że zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni.
W myśl natomiast art. 25 ust. 1 ww. ustawy w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Powyższy przepis wskazuje zatem, że zawieszenie działalności wyklucza jest uzyskiwanie bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Należy przy tym wskazać, że zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy PIT źródłem przychodu jest:
- stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta (pkt 1);
- pozarolnicza działalność gospodarcza (pkt 3).
Jak zatem widać, ustawa PIT odróżnia ww. źródła przychodów, co prowadzi do wniosku, że zawieszenie działalności gospodarczej nie wyklucza możliwości uzyskiwania przychodów ze stosunku pracy, w tym pracy zarobkowej poza granicami kraju.
Zawieszenie działalności gospodarczej i praca zarobkowa a deklaracja PIT
Zanim przejdziemy do kwestii omówienia zagadnienia składania deklaracji podatkowej, odnieśmy się do tematyki zaliczek na podatek. W kontekście przedstawionego problemu trzeba bowiem zwrócić uwagę na dwa przepisy.
Po pierwsze zgodnie z art. 44 ust. 7 ustawy PIT polscy rezydenci podatkowi czasowo przebywający za granicą, którzy osiągają dochody ze źródeł przychodów położonych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, są obowiązani w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wrócili do kraju, wpłacić zaliczkę na podatek dochodowy. Jeżeli termin płatności przypada po zakończeniu roku podatkowego, należny podatek jest płatny przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania.
Po drugie, jak stanowi art. 44 ust. 10 ustawy PIT podatnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, który na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, jest zwolniony, w zakresie tej działalności, z obowiązku opłacania zaliczki na podatek za okres objęty zawieszeniem.
Przykład 1.
Podatnik prowadzący działalność gospodarczą zawiesił jej wykonywanie z dniem 1 czerwca i wyjechał za granicę do pracy zarobkowej, z której powrócił 31 sierpnia, a 1 września wznowił działalność gospodarczą. W tym wypadku jest zobowiązany do opłacenia zaliczek na podatek:
- z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej za miesiące od stycznia do maja oraz od września do grudnia;
- z tytułu działalności zarobkowej za granicą w terminie do 20 września.
Natomiast w kontekście obowiązku składania deklaracji rocznej należy wskazać, że zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy PIT podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie według ustalonego wzoru o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.
Warto podkreślić, że w zakresie obowiązku składania deklaracji rocznej nie ma analogicznego przepisu, jak w przypadku zaliczek w okresie zawieszenia.
W tym zakresie warto wskazać na treść wyroku WSA w Łodzi z 28 września 2015 roku (I SA/Łd 805/15), gdzie sąd wskazał, że zawieszenie działalności gospodarczej nie zwalnia podatnika z obowiązku prowadzenia ewidencji i rejestrów.
Zwolnienie z opłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych w okresie zawieszenia działalności gospodarczej (art. 44 ust. 10 ustawy PIT) nie jest tożsame ze zwolnieniem z obowiązku dokonania rocznego rozliczenia. Podatnicy, którzy zawiesili działalność, mają obowiązek złożenia zeznania rocznego, a także ewentualnej zapłaty podatku dochodowego. Za każdy rok, w którym działalność była zawieszona, należy również dokonywać rozliczenia rocznego i wykazywać rozliczanie działalności, nawet jeśli zawieszenie działalności obejmowałoby okres całego roku i nie wystąpiłyby u podatnika żadne przychody.
Wobec powyższego w świetle przytoczonych przepisów należy stwierdzić, że podatnik w okresie zawieszenia działalności gospodarczej jest obowiązany do złożenia zeznań podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) na formularzu przeznaczonym dla podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą bez względu na fakt, iż nie osiąga żadnych przychodów i nie ponosi kosztów.
Równocześnie podatnik uzyskujący przychody z zagranicy ma obowiązek złożenia zeznania rocznego w zakresie osiągniętych przychodów ze stosunku pracy, w tym również w przypadku, gdy taka praca jest wykonywana za granicą.
Przykład 2.
Podatnik zawiesił działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym 30 grudnia 2021 roku. W 2022 roku przez pół roku pracował zarobkowo w Norwegii. W konsekwencji podatnik powinien złożyć zerowy PIT-36L za 2022 rok oraz PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG z tytułu pracy zarobkowej wykonywanej w 2022 roku.
W przypadku, gdyby w powyższym przykładzie podatnik był opodatkowany na zasadach ogólnych, to składałby wyłącznie jedno zeznanie PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG.
Zawieszenie działalności gospodarczej i praca zarobkowa - właściwość urzędu skarbowego
W myśl art. 45 ust. 1b ustawy PIT urzędem skarbowym jest urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego, a gdy zamieszkanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustało przed tym dniem – według ostatniego miejsca zamieszkania na jej terytorium.
Natomiast w myśl § 11 rozporządzenia w sprawie właściwości organów podatkowych organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach należnego za dany rok podatkowy podatku dochodowego od osób fizycznych dla podatników, którzy zmienili miejsce zamieszkania lub pobytu, wskutek czego właściwy stał się organ podatkowy inny niż dotychczasowy – jest organ podatkowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu w ostatnim dniu roku podatkowego, a gdy zamieszkanie lub pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustał przed tym dniem – według ostatniego miejsca zamieszkania lub pobytu na jej terytorium.
Taka treść przepisów oznacza, że właściwość urzędu skarbowego w zakresie składania deklaracji rocznej należy ustalić ze względu na miejsce zamieszkania na 31 grudnia danego roku podatkowego.
Mając powyższe na uwadze, warto zatem zaznaczyć, że zawieszenie działalności gospodarczej nie stanowi przesłanki wykluczającej uzyskiwanie przychodów z zagranicznej pracy najemnej. Tak uzyskany dochód podlega rozliczeniu na zasadach ogólnych.
