Odstąpienie od umowy w ciągu 14 dni jest prawem konsumentów, którzy zakupili towar na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, na przykład przez internet. Ustawa o prawach konsumenta daje możliwość rezygnacji z zakupu bez podania przyczyny zwrotu. Sprzedawca ma obowiązek zwracany towar przyjąć oraz zwrócić koszty przesyłki. A kto ponosi koszty zwrotu towaru, jeśli przesyłka była darmowa lub konsument zakupił trzy towary, a oddaje jeden? W poniższym artykule omawiamy koszty zwrotu towaru oraz koszty wysyłki w poszczególnych przypadkach.
Odstąpienie od umowy w ustawie konsumenckiej
Odstąpienie od umowy zawartej na odległość oraz koszty zwrotu towaru uregulowane są ustawą o prawach konsumenta w rozdziale trzecim oraz czwartym. Przepisy ustawy stanowią, że konsumentowi, który zawarł umowę na odległość (np. zakupił towar online) przysługuje prawo do zwrotu przesyłki w ciągu 14 dni. Sprzedawca ma obowiązek taki towar przyjąć oraz zwrócić koszty przesyłki poniesione wcześniej przez konsumenta, jeśli kupujący wybrał najtańszy możliwy sposób dostarczenia towaru. Jeśli kupujący wybrał inny sposób dostarczenia towaru niż najtańszy oferowany przez sprzedawcę, to przedsiębiorca zwraca koszty doręczenia mu zamówionego towaru – do wysokości odpowiadającej najtańszej opcji przesyłki dostępnej w danej ofercie.
Przykład 1.
Pani Ewa zamówiła online pościel. Oferowane przez sprzedawcę formy dostarczenia to: kurier za 15 zł i Poczta Polska za 10 zł. Pani Ewa jako sposób dostarczenia wybrała kuriera. Pościel jednak nie odpowiadała pani Ewie, dlatego zwróciła towar w ciągu 14 dni. Jakie koszty zwrotu ponosi sprzedawca?
Sprzedawca musi zwrócić pani Ewie kwotę, jaką zapłaciła za pościel oraz 10 zł za przesyłkę, ponieważ jest to najtańsza opcja przesyłki oferowana przez sprzedawcę.
Przy zwrocie towaru konsument natomiast musi ponieść koszty wysyłki towaru do sprzedawcy.
Art. 12 ust. 1 pkt 10 ustawy brzmi: sprzedawca musi poinformować konsumenta o kosztach zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienia od umowy, które ponosi konsument; w odniesieniu do umów zawieranych na odległość – kosztach zwrotu rzeczy, jeżeli ze względu na swój charakter rzeczy te nie mogą zostać w zwykłym trybie odesłane pocztą.
Zgodnie z art. 23 ustawy - konsument ponosi koszty wysyłki towaru do sprzedawcy tylko wtedy, gdy sprzedawca poinformował o konieczności poniesienia tych kosztów przez kupującego. Jeśli sprzedawca nie udzielił tej informacji, to koszty zwrotu przesyłki ciążą na sprzedawcy.
Informacje o kosztach wysyłki towaru przedsiębiorca może umieścić np. w formularzu odstąpienia od umowy lub w regulaminie.
Konsument ponosi tylko bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy (np. koszty opakowania, opłatę pocztową za odesłanie przesyłki), chyba że przedsiębiorca zgodził się je ponieść lub nie poinformował konsumenta o konieczności poniesienia tych kosztów.
Informacja o kosztach powinna być przekazana w sposób jasny i zrozumiały już na etapie składania propozycji zawarcia umowy. Przekazanie tych informacji po złożeniu przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu nie spełnia tego wymogu.
Przykład 2.
Pani Oliwia kupiła w sklepie internetowym zestaw kosmetyków. Oferowane przez sprzedawcę formy dostarczenia to: kurier za 15 zł i Poczta Polska za 10 zł. Pani Oliwia jako sposób dostarczenia wybrała pocztę. W regulaminie sprzedawca zawarł informację, że w przypadku odstąpienia od umowy konsument ponosi bezpośrednie koszty wysyłki towaru do sprzedawcy.
Konsumentka zdecydowała się odstąpić od umowy oraz zwrócić towar. Kto ponosi koszty przesyłki (ze sklepu do klienta) zamówionego towaru oraz koszty wysyłki zwracanego towaru do sprzedawcy?
Koszty przesyłki towaru ze sklepu do klienta ponosi sprzedawca, który powinien oddać pani Oliwii sumę, którą zapłaciła za kosmetyki oraz 10 zł za koszty przesyłki. Natomiast pani Oliwia powinna ponieść koszty wysyłki towaru do sprzedawcy.
Przykład 3.
Pani Dorota kupiła online sukienkę. Oferowane przez sprzedawcę formy dostarczenia to: kurier za 15 zł i Poczta Polska za 10 zł. Pani Dorota jako sposób dostarczenia wybrała pocztę. Sprzedawca nigdzie nie zawarł informacji, że w przypadku odstąpienia od umowy konsument ponosi bezpośrednie koszty wysyłki.
Pani Dorota zdecydowała się odstąpić od umowy zawartej na odległość i zwrócić towar. Kto ponosi koszty przesyłki ze sklepu do klienta oraz zwrotu towaru do sklepu?
Koszty zwrotu towaru ponosi sprzedawca, który powinien oddać pani Dorocie kwotę, jaką zapłaciła za sukienkę oraz 10 zł za koszty przesyłki ze sklepu do pani Doroty. Również to sprzedawca ponosi koszty wysyłki towaru z powrotem do niego, ponieważ nie poinformował konsumentów o konieczności poniesienia przez nich kosztów odesłania towaru do sprzedawcy.
Koszty zwrotu przy darmowej dostawie
W przypadku darmowej dostawy konsument nie ponosi kosztów przesyłki zamówionego towaru. Oznacza to, że w przypadku odstąpienia od umowy sprzedawca jest zobowiązany jedynie do zwrotu ceny, jaką konsument zapłacił za towar, czyli nie może potrącić kosztów przesyłki.
Niedozwolony jest zapis “W przypadku, gdy zwracany towar został wysłany na nasz koszt (przesyłka gratis lub inna promocja), kwota podlegająca zwrotowi zostanie pomniejszona o koszty wysyłki” - takie zastrzeżenie zostało uznane przez UOKiK za klauzulę niedozwoloną.
Dodatkowo oferowaną przez sprzedawcę gratisową dostawę należy traktować jako najtańszy zwykły sposób dostarczenia rzeczy. Oznacza to, że gdy przedsiębiorca oferuje dostawę gratis, a konsument wybiera inny, droższy sposób dostawy, to w przypadku odstąpienia od umowy sprzedawca nie ma obowiązku zwracać kosztów dostawy.
Przykład 4.
Pani Dominika zamówiła w sklepie internetowym materiały biurowe za 200 zł. Oferowane przez sprzedawcę formy dostarczenia to: kurier za 15 zł, Poczta Polska za 10 zł oraz darmowa dostawa (z racji dużego zamówienia). Pani Dominika jako sposób dostarczenia wybrała pocztę z opłatą 10 zł. Zdecydowała się odstąpić od umowy zawartej na odległość i zwrócić towar. Kto ponosi koszty przesyłki oraz zwrotu towaru?
Sprzedawca zwraca p. Dominice kwotę, jaką zapłaciła za materiały biurowe, czyli 200 zł. Natomiast sprzedawca nie ma obowiązku zwracać kosztów przesyłki, ponieważ p. Dominika wybrała inny niż najtańszy możliwy sposób dostarczenia przesyłki - w tym przypadku dostawa za 0 zł.
Natomiast jeśli chodzi o koszty wysyłki zwracanego towaru do sprzedawcy, to zastosowanie mają przepisy opisane w przykładach drugim i trzecim - czyli jeśli przedsiębiorca poinformował o konieczności poniesienia kosztów wysyłki zwracanego towaru - ponosi je konsument. Natomiast jeśli sprzedający nie poinformował o takim obowiązku - to na sprzedawcy spoczywa ciężar poniesienia kosztów wysyłki zwracanego towaru.
Koszty zwrotu, gdy konsument oddaje jedną rzecz z pakietu
Czasami zdarzają się sytuacje, gdy konsument zakupi kilka produktów na odległość, a decyduje się oddać tylko jeden. Nie ma jednoznacznej interpretacji, jak w tej sytuacji powinny wyglądać koszty zwrotu towaru.
W praktyce handlowej najlepsze jest rozwiązanie (i zgodne z prawem), które uzależnia koszty zwrotu towaru od sposobu ustalenia ceny przesyłki przez sprzedawcę. Jeśli sprzedawca ustala cenę przesyłki od towaru, zwraca część proporcjonalną, jeśli cena jest taka sama dla różnej liczby towarów - nie ma obowiązku zwracać kosztów przesyłki.
Przykład 5.
Pani Emilia kupiła on-line teczki i segregatory. Oferowane przez sprzedawcę formy dostarczenia to: kurier za 15 zł, Poczta Polska za 10 zł - i jest to opłata stała przesyłki, niezależnie od liczby zamówionych towarów. Pani Emilia jako sposób dostarczenia wybrała pocztę z opłatą 10 zł. Zdecydowała się oddać segregatory, zostawiając teczki dla siebie. Jakie koszty przesyłki zwracanego towaru ponosi sprzedawca?
W powyższej sytuacji, sprzedawca nie ma obowiązku zwracać pani Emilii kosztów przesyłki zwracanego towaru, ponieważ jest on taki sam dla jednego czy dla kilku towarów. Jeden z produktów pani Emilia zatrzymała - czyli “odstąpiła od umowy połowicznie”.
Jeśli sprzedawca za dostarczenie jednego przedmiotu pobiera opłatę np. 5 zł, a za dostarczenie dwóch przedmiotów pobiera np. 10 zł (czyli konsument zapłacił za dostarczenie przedmiotu 10 zł), - sprzedawca powinien zwrócić konsumentowi 5 zł.
Jeśli sprzedawca za dostarczenie jednego przedmiotu pobiera opłatę 10 zł, a za dostarczenie dwóch przedmiotów pobiera 5 zł (czyli konsument zapłacił za dostarczenie przedmiotu 5 zł), nie jest on zobowiązany do zwrotu konsumentowi jakichkolwiek kosztów.
Możemy jeszcze wyróżnić sytuację, gdy konsument zakupił kilka produktów, aby uzyskać darmową dostawę, a następnie zwraca tylko jeden z towarów lub zostawia dla siebie jeden, a pozostałe zwraca. Co do tej kwestii nie ma jednoznacznych przepisów ani orzeczeń sądów czy UOKiK.
W powyższym przypadku konsument fizycznie nie poniósł kosztów dostawy, jednak gdyby zamówił tylko jeden towar, to takie koszty by poniósł.
Odstąpienie od umowy przed dostarczeniem towaru
Konsument może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy również przed otrzymaniem towaru. W takiej jednak sytuacji przedsiębiorca - jeżeli wysłał już zamówiony przez klienta produkt - ma możliwość obciążenia go kosztami, które konsument zobowiązany byłby ponieść, w sytuacji odstąpienia od umowy po odbiorze towaru (odstąpienie od umowy), czyli na przykład kosztami wysyłki towaru do sprzedawcy.
Przykład 6.
Pani Magdalena zamówiła w sklepie internetowym krzesła. Oferowane przez sprzedawcę formy dostarczenia to: kurier za 15 zł, Poczta Polska za 10 zł. Pani Magda wybrała dostarczenie towaru pocztą oraz zapłatę za pobraniem. Gdy listonosz doręczył jej towar, zdecydowała się nie zapłacić i oddać towar sprzedawcy, czyli odstąpiła od umowy przed jego otrzymaniem. Kto ponosi koszty wysyłki towaru, czyli odesłania rzeczy do sklepu?
Koszty wysyłki towaru ponosi pani Magda.
