Została podpisana umowa o dzieło, którą wykonawca wykonał w kwietniu, a wynagrodzenie z jej tytułu będzie wypłacone na koniec czerwca. Od 1 czerwca z tą samą osobą chcemy podpisać umowę zlecenie, wynagrodzenie z jej tytułu będzie płacone do 30. dnia miesiąca i jest oskładkowane składkami społecznymi (bez dobrowolnej chorobowej) i składką zdrowotną. Jak powinno wyglądać rozliczenie składek i podatku od takiego wynagrodzenia? Czy przychody z umowy o dzieło będą podlegały w tym przypadku oskładkowaniu?
Leon, Opole
Umowa o dzieło oraz umowa zlecenia są uregulowane Kodeksem cywilnym. Zgodnie z przepisami przedmiotem umowy o dzieło jest wykonanie zamówionego, oznaczonego dzieła za wynagrodzeniem. Natomiast umowa zlecenia to umowa starannego działania. W jej przypadku to przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności na rzecz zleceniodawcy.
Wynagrodzenie z tytułu zlecenia
Z tytułu umowy zlecenia wynagrodzenie należy się zleceniobiorcy dopiero po wykonaniu czynności wskazanych w przedmiocie umowy, chyba że z ustaleń między stronami lub z przepisów szczególnych wynika co innego. Za takie przepisy uznaje się ustawę o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Akt ten gwarantuje zleceniobiorcy, że wynagrodzenie, jakie otrzymał w przeliczeniu na jedną godzinę pracy, nie będzie niższe niż minimalna stawka godzinowa (w okresie od stycznia do czerwca 2023 r. - 22,80 zł, od lipca do grudnia 2023 r. - 23,50 zł). Omawiana ustawa wprowadza także obowiązek wypłaty minimalnego wynagrodzenia co najmniej raz w miesiącu w przypadku umów zawartych na czas dłuższy niż 1 miesiąc. Czyli przyjmuje się, że w części wynagrodzenia przewyższającej kwotę ustaloną z minimalnej stawki godzinowej może być wypłacone w innym czasie, np. na koniec umowy.
Umowa zlecenie co do zasady stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego. Zleceniobiorca podlega obowiązkowo pod ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, jedynie ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Istnieje jednak sytuacja, gdy zleceniobiorca podlega wyłącznie pod ubezpieczenie zdrowotne – ma to miejsce w przypadku zbiegu tytułów ubezpieczenia. Kolejnym wyjątkiem jest umowa zlecenie zawarta ze studentem/uczniem do 26. roku życia – taka umowa jest całkowicie zwolniona ze składek.
Przykład 1.
Zawarto umowę zlecenie ze studentem, który ma 23 lata. W tej sytuacji taka umowa jest nieoskładkowana i nieopodatkowana. Czyli osoby tej nie zgłasza się do ZUS-u, a jej wynagrodzenie netto wynosi tyle samo, co brutto.
Przykład 2.
Umowa zlecenie została podpisana z osobą, która ma umowę o pracę zawartą na pełny etat u innego pracodawcy. Czyli umowa cywilnoprawna nie została podpisana z własnym pracodawcą zleceniobiorcy ani nie jest wykonywana na jego rzecz. W tej sytuacji mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń i umowa zlecenie stanowi obowiązkowy tytuł tylko do ubezpieczenia zdrowotnego. Oznacza to, że zgłoszenia należy dokonać na druku ZZA. W takim przypadku zleceniobiorca może na własny wniosek przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (obowiązkowe będzie ubezpieczenie wypadkowe). Nie ma on możliwości zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Umowa o dzieło - wynagrodzenie
Umowa o dzieło nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych, ponieważ nie została wymieniona w art. 6 ustawy systemowej. Wyjątek stanowi sytuacja, w której umowa o dzieło zostanie zawarta z pracodawcą, z którym wykonawca dzieła pozostaje w stosunku pracy. Wówczas w podstawie wymiaru obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne pracownika uwzględnia się również przychód z umowy o dzieło. Przychody z umowy o dzieło są sumowane z przychodami ze stosunku pracy i łącznie obciążone obowiązkowymi składkami ZUS.
Przykład 3.
Pan Jan pracuje jako magazynier na podstawie umowy o pracę na pół etatu w firmie xyz. Hobbystycznie zajmuje się wykonywaniem mebli. Firma xyz zaproponowała mu dodatkową umowę o dzieło na wykonanie stołu do sali konferencyjnej. Wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło zostało wypłacone czerwcu.
W czerwcu w podstawie wymiaru obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne pracownika uwzględnia się wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę oraz przychód z umowy o dzieło.
Natomiast jeżeli dana osoba posiada umowę zlecenie, wówczas nie występuje tu stosunek pracy, co oznacza, że obowiązek ubezpieczeń rozpatruje się tylko w odniesieniu do umowy zlecenia. W przypadku wskazanym przez czytelnika, umowa o dzieło została wykonana w kwietniu, a umowę zlecenie nawiązano od 1 czerwca 2023 roku. Zatem w tym przypadku tylko umowa zlecenie stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych oraz zdrowotnego. Nawet jeśli umowa zlecenia i umowa o dzieło byłyby wykonywane przez jakiś czas jednocześnie, i tak nie doszłoby do zbiegu tytułów do ubezpieczeń.
Przykład 4.
Pan Karol od stycznia 2023 roku do końca grudnia 2023 roku ma podpisaną umowę zlecenie w firmie xyz. Hobbystycznie zajmuje się malowaniem obrazów. Firma xyz zaproponowała mu dodatkową umowę o dzieło na wykonanie obrazu, wynagrodzenie z tytułu tej umowy zostało wypłacone czerwcu.
W czerwcu w podstawie wymiaru obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne pracownika uwzględnia się wyłącznie wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia.
Co ważne, wynagrodzenie z umowy zlecenia i o dzieło stanowią przychód z działalności wykonywanej osobiście i są opodatkowane według zasad ogólnych, czyli skali podatkowej. Oczywiście w przypadku umowy zlecenia osoba do 26. roku życia może skorzystać z ulgi i nie płacić podatku.
Przykład 5.
Pan Jan, który ukończył 30 lat, otrzymał w czerwcu wynagrodzenie z umowy zlecenia, wykonywanej 1–30 czerwca, w wysokości 3000 zł. Z tytułu tej umowy został zgłoszony do ubezpieczeń emerytalno-rentowych oraz obowiązkowo do ubezpieczenia zdrowotnego. Nie przystąpił do ubezpieczenia chorobowego. W czerwcu otrzymał wynagrodzenie w kwocie 10 000 zł za wykonanie dzieła (w kwietniu). Z tej umowy nie podlega żadnym ubezpieczeniom.
Rozliczenie umowy zlecenia:
- Podstawa składek społecznych: 3000 zł składka emerytalna (9,76%): 292,80 zł
- składka rentowa (1,5%): 45,00 zł
- razem składki ZUS: 337,80 zł
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 2662,20 zł (3000 zł – 337,80 zł)
- składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%): 239,60 zł
Koszty uzyskania przychodu (20%): 532,44 zł
Podstawa opodatkowania: 2130,00 zł (3000 zł – 337,80 zł – 532,44 zł = 2129,76 zł, w zaokrągleniu 2130 zł)
- naliczony podatek (12%): 2130 zł x 12% = 255,60 zł w zaokrągleniu 256,00 zł
Do wypłaty: 3000 zł – 337,80 zł – 239,60 zł – 256 zł = 2166,60 zł.
Rozliczenie umowy o dzieło:
- koszty uzyskania przychodów: 10 000 zł × 20% = 2000 zł
- podstawa opodatkowania: 10 000 zł – 2000 zł = 8000 zł
- zaliczka na podatek: 8000 zł × 12% = 960 zł
wynagrodzenie do wypłaty: 10 000 zł – 960 zł = 9040 zł.
Przykład 6.
Pani Anna, która ukończyła 22 lata, otrzymała w czerwcu wynagrodzenie z umowy zlecenia, wykonywanej 1–30 czerwca, w wysokości 3000 zł. Z tytułu tej umowy została zgłoszona do ubezpieczeń emerytalno-rentowych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego, nie przystąpiła do ubezpieczenia chorobowego. W czerwcu otrzymała wynagrodzenie w kwocie 10 000 zł za wykonanie dzieła (w kwietniu).
Rozliczenie umowy zlecenia:
Podatek do urzędu skarbowego: 0 zł
Do wypłaty: 3000 – 337,80 zł – 239,60 zł = 2422,60 zł.
Rozliczenie umowy o dzieło:
- koszty uzyskania przychodów: 10 000 zł × 20% = 2000 zł
- podstawa opodatkowania: 10 000 zł – 2000 zł = 8000 zł
- zaliczka na podatek: 8000 zł × 12% = 960 zł
- wynagrodzenie do wypłaty: 10 000 zł – 960 zł = 9040 zł.
W przypadku umowy zlecenia nie powstaje stosunek pracy, dlatego umowa o dzieło w połączeniu z umową zleceniem nie stanowi podstawy do oskładkowania. Sytuacja będzie inna, jeśli umowa zlecenie zostanie zastąpiona umową o pracę.
