Wolny zawód bywa kojarzony z działalnością na własną rękę, wiąże się z dużą wolnością, ale i samodzielnością. Czy istnieje katalog wolnych zawodów? Czy istnieje spójna definicja, która jasno precyzuje, z czym należy utożsamiać ten rodzaj działalności? I w końcu, czy wolne zawody wiążą się z koniecznością opłacania składek ZUS?
Wolne zawody – definicja ustawowa
Nie ma ściśle określonej definicji, jeśli chodzi o wolne zawody. W Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 8 można znaleźć informacje, kim jest artysta czytamy tam, że za artystę uważa się osobę wykonującą zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów. Natomiast w Ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne definicja wolnego zawodu jest już bardziej obszerna. Możemy znaleźć tam informacje, że wolny zawód to pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez:
-
lekarzy;
-
lekarzy stomatologów;
-
lekarzy weterynarii;
-
techników dentystycznych;
-
felczerów;
-
położne;
-
pielęgniarki;
-
tłumaczy oraz nauczycieli.
Co ważne, osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zleceń, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.
Lista wolnych zawodów
Jak już wspomniano, nie ma jednej, ściśle określonej definicji wolnych zawodów. Ustawa Kodeks spółek handlowych wskazuje ich katalog. Można tam znaleźć następującą listę profesji uznawanych za wolny zawód:
-
adwokat;
-
aptekarz;
-
architekt;
-
inżynier budownictwa;
-
biegły rewident;
-
broker ubezpieczeniowy;
-
doradca podatkowy;
-
makler papierów wartościowych;
-
doradca inwestycyjny;
-
księgowy;
-
lekarz;
-
lekarz dentysta;
-
lekarz weterynarii;
-
notariusz;
-
pielęgniarka;
-
położna;
-
radca prawny;
-
rzecznik patentowy;
-
rzeczoznawca majątkowy;
-
tłumacz przysięgły.
Wolny zawód – czy trzeba płacić ZUS?
Osoba wykonująca wolny zawód nie jest w żaden sposób związana stosunkiem pracy. Na ogół osoby wykonujące wolne zawody są samozatrudnione. Co to oznacza? A mianowicie to, że osoby te opłacają składki ZUS tak jak każdy inny przedsiębiorca. Przypomnieć należy, że każdy przedsiębiorca ma prawo do dwuletniej preferencji oraz zwykłego ZUS. Warto nadmienić, że osoby wykonujące wolne zawody nie mają możliwości korzystania z tzw. małego ZUS, czyli ustalonego na podstawie przychodu, przy spełnieniu odpowiednich warunków mogą jednak korzystać z tzw. ulgi na start, przepisy nie wyłączają bowiem tej grupy z korzystania z niej.
Wolny zawód – czy zawsze wyklucza ZUS od przychodu?
Zgodnie z art. 18c ust. 11 pkt Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prawa do stosowania najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie mają osoby, które wykonywały działalność w zakresie wolnego zawodu. ZUS zajął jednak ciekawe stanowisko w sprawie przedsiębiorcy, który postanowił skorzystać z nowego „małego ZUS”. Spełniał on bowiem wszystkie warunki przewidziane przez ustawę, a jedyne wątpliwości dotyczyły tego, że jako tłumacz wykonuje wolny zawód, co wyklucza go z korzystania z tego uprawnienia. ZUS wydał jednak decyzję, WPI/200000/43/15/2019, i uznał, że świadczący usługi tłumaczeniowe na podstawie wpisu do CEIDG prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i ma możliwość ustalenia podstawy wymiaru składek społecznych od przychodu, czyli skorzystania z tzw. małego ZUS. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał w międzyczasie podobne decyzje w przypadku zawodów takich jak radca prawny, architekt czy korepetytor.
Wolny zawód nie ma ścisłej definicji, co do zasady jednak jest to pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana osobiście. Wykonywanie wolnego zawodu wiąże się ze sporą odpowiedzialnością, ponieważ praca ta powinna być realizowana samodzielnie, co znów wiąże się co prawda ze sporą swobodą, ale i koniecznością przeprowadzania zleceń na wysokim poziomie. Praca na własny rachunek to przede wszystkim ciągła konfrontacja z konkurencją i choć wiąże się z dużym stresem i rosnącymi kosztami, szacuje się, że liczba wolnych strzelców będzie rosła. Sprzyja temu przede wszystkim sytuacja rynkowa.
