Nasze dzisiejsze rozważania skoncentrujemy na spółce jawnej i ewentualnych skutkach podatkowych wycofania nieruchomości należącej do spółki do majątku prywatnego jednego ze wspólników. Rozpatrzymy, czy wycofanie nieruchomości ze spółki jawnej generuje zobowiązania podatkowe dla wspólnika otrzymującego, dla pozostałych wspólników oraz dla samej spółki.
Status prawnopodatkowy spółki jawnej
Tytułem wstępu wyjaśnijmy, w jaki sposób dochodzi do rozliczenia podatku w ramach spółki jawnej.
Stosownie do art. 8 § 1 Kodeksu spółek handlowych spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 8 § 2 ustawy).
Zgodnie z definicją zawartą w art. 22 § 1 ksh spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.
Spółka jawna może zatem posiadać własny majątek, który jest odrębny od majątków osobistych jej wspólników. Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.
Stosownie do art. 51 ksh każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu.
Ze względu na to, że spółka jawna jest osobową spółką prawa handlowego i tym samym nie posiada osobowości prawnej (z punktu widzenia prawa podatkowego), podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych są poszczególni wspólnicy tej spółki. Reguła ta została potwierdzona w treści art. 5b ust. 2 ustawy o PIT.
W konsekwencji rozliczenia podatku dochodowego dokonują poszczególni wspólnicy spółki jawnej proporcjonalnie do prawa udziału w zyskach.
Wycofanie nieruchomości ze spółki jawnej
Przedmiotem opodatkowania w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej są czynności odpłatnego zbycia składników majątku spółki jawnej. Trzeba jednak zaznaczyć, że w przypadku wycofania nieruchomości z majątku spółki do majątku prywatnego wspólników nie dochodzi do czynności odpłatnej.
Pamiętajmy, że opodatkowaniu podatkiem PIT podlegają wszelkie uzyskane przez podatnika w danym roku korzyści majątkowe. Poprzez taką korzyść majątkową rozumieć należy przede wszystkim przysporzenie majątkowe w postaci zwiększenia aktywów podatnika.
Warto również wskazać, że przepisy ustawy o PIT odnoszą się do kwestii przychodów z nieodpłatnych świadczeń. Takie świadczenia powstają również w przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą, ponieważ, jak podaje art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT, za przychód z tego źródła uważa się wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem ust. 2g i art. 21 ust. 1 pkt 125 i 125a.
Nieodpłatnym świadczeniem jest zatem uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu. Nieodpłatne świadczenie ma miejsce, gdy świadczeniu jednego z podmiotów nie towarzyszy świadczenie drugostronne, co w konsekwencji wyraża się w zaistnieniu stanu, w którym po stronie przyjmującego dochodzi do zwiększenia aktywów bądź zmniejszenia pasywów.
Przysporzenie w majątku podatnika musi mieć dla niego pewną wartość, którą można wyrazić w wymiarze finansowym. Chodzi o to, by świadczenie otrzymane bez wynagrodzenia było dla otrzymującego wartościowe. Świadczenie nieodpłatne będące przychodem podatkowym powinno wynikać z dwustronnego stosunku, tzn. powinien istnieć możliwy do identyfikacji podmiot świadczący oraz podmiot otrzymujący.
To oznacza, że wspólnik otrzymujący nieruchomość powinien rozpoznać przychód z nieodpłatnych świadczeń, jeżeli otrzymałby nieruchomość o wyższej wartości niż jego udział w spółce. W takim przypadku występuje przesłanka nieekwiwalentności, co generuje przychód podatkowy.
W takim wypadku przychodem jest nadwyżka wartości nieruchomości ponad jego udział. Tak też wypowiedział się WSA w Gliwicach w wyroku z 29 czerwca 2017 roku (sygn. akt. I SA/Gl 296/15).
Natomiast nie powstanie przychód dla wspólnika, jeżeli wartość nieruchomości będzie miała wartość odpowiadającą (nieprzekraczającą) jego udziałowi w spółce jawnej.
W konsekwencji nieodpłatne przekazanie środków trwałych spółki jawnej na potrzeby własne wspólników do ich majątków prywatnych nie może być potraktowane jako przychód z odpłatnego zbycia tych składników, ponieważ własność nieruchomości będzie przekazana nieodpłatnie (w drodze umowy nienazwanej).
W interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 czerwca 2018 roku (sygn. 0115-KDIT3.4011.228.2018.1.DB) wskazano, że czynność wycofania nieruchomości z majątku spółki nie wiąże się z odpłatnym zbyciem środka trwałego, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, po stronie wspólnika spółki jawnej, nie dojdzie do powstania przychodu podlegającemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Należy jednak zauważyć, że ewentualny dochód może powstać w momencie dokonania odpłatnego zbycia ww. nieruchomości.
Przekazanie nieruchomości jednemu wspólnikowi a PIT
W świetle art. 8 ust. 1 ustawy o PIT przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.
W kontekście powyższego przepisu należy zatem zastanowić się, czy w sytuacji, w której nieruchomość przekazywana jest do majątku wyłącznie jednego wspólnika, u pozostałych wspólników należałoby rozpoznać przychód podatkowy.
Dyrektor KIS w interpretacji z 22 lipca 2019 roku (nr 0115-KDIT3.4011.204.2019.2.JŁ), wskazał, że nieodpłatne przekazanie wspólnikom spółki innym niż wnioskodawca nieruchomości w wyniku wycofania ich ze spółki nie spowoduje powstania przychodu i zobowiązania podatkowego po stronie wnioskodawcy.
To zatem oznacza, że pozostali wspólnicy nie mają obowiązku rozpoznania z tego tytułu przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej. Takie wycofanie nieruchomości ze spółki jawnej jest dla pozostałych wspólników neutralne podatkowo.
W kontekście przedstawionych argumentów można zatem postawić tezę, zgodnie z którą przekazanie jednemu wspólnikowi spółki jawnej nieruchomości będzie zdarzeniem neutralnym podatkowo pod względem podatku PIT zarówno dla samego podatnika, jak i dla pozostałych wspólników.
