W toku prowadzenia działalności gospodarczej, występują liczne zdarzenia gospodarcze powodujące zmianę wartości składników majątku. Jedne zdarzenia powodują zmianę wyłącznie wartości początkowej inne zarówno wartości jak i wysokości odpisów amortyzacyjnych. Jeszcze inne skutkują zmianą wartości wyłącznie sum odpisów amortyzacyjnych. Kiedy następuje zmiana wartości początkowej środka trwałego? Dowiedz się!
Odpisy amortyzacyjne kosztem uzyskania przychodu
Zgodnie z art. 22 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej ustawa o PIT) kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a-22o ustawy o PIT, z wyłączeniem odpisów amortyzacyjnych nie stanowiących kosztów.
Podstawowe zasady wynikające z przytoczonych artykułów 22a-22o ustawy o PIT przewidują, że amortyzacji podlegają:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia i środki transportu,
- inne przedmioty
- które:
- stanowią własność lub współwłasność podatnika,
- nabyto lub wytworzono we własnym zakresie,
- są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok,
- będą wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy
Nie od wszystkich składników majątku podatnik dokona odpisów amortyzacyjnych w koszty firmy
Od razu należy podkreślić, że niektóre składniki majątku od momentu przyjęcia do używania nie będą podlegać amortyzacji podatkowej, a są nimi:
- grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami lub lokale mieszkalne, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy, jeżeli podatnik nie podejmie decyzji o ich amortyzowaniu,
- dzieła sztuki i eksponaty muzealne,
- wartość firmy,
- składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia albo zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, w której te składniki były używane) w tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano tej działalności)
- zwane odpowiednio środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi.
Pozostałe ustawowe zasady amortyzacji środków trwałych
Podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku których wartość początkowa nie przekracza 10.000 zł. Wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania a skutkiem tego jest możliwość zaliczenia ich jednorazowo w koszty firmy.
Do dyspozycji małego podatnika są także narzędzia amortyzacji jednorazowej używanych i nowych środków trwałych.
Zmiana wartości początkowej środka trwałego a obowiązki podatnika
Analizując zasady amortyzacji środków trwałych, nabywający je na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej podatnik ma obowiązek:
- dokonać po ich zakupie właściwej klasyfikacji (odnaleźć i przypisać dla niego właściwy numer KŚT),
- ustalić wartość początkową środka trwałego,
- określić możliwą (korzystną) metodę amortyzacji,
- zaewidencjonować w koszty firmy miesięczne odpisy amortyzacyjne.
Z kolei w przypadku wykonania w ramach prowadzonej działalności ulepszenia na nabytym lub wytworzonym środku trwałym w postaci adaptacji, rekonstrukcji, przebudowy, rozbudowy czy modernizacji podatnik ma obowiązek:
- odpowiednio zwiększyć wartość początkową środka trwałego o sumę wykonanych wydatków na ulepszenie,
- dokonywać miesięcznych odpisów amortyzacyjnych o zwiększonej wysokości.
Ponadto w sytuacji trwałej lub czasowej utraty wartości nabytego lub wytworzonego środka trwałego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatnik ma obowiązek:
- odpowiednio zmniejszyć wartość początkową środka trwałego w zależności od przyczyny utraty wartości (uszkodzenie czasowe lub trwałe, zmiana przeznaczenia, brak możliwości naprawy czy odtworzenia niektórych funkcji, inne),
- dokonywać miesięcznych odpisów amortyzacyjnych o zmniejszonej wysokości.
Uwaga na minimalny roczny limit kwoty wydatków warunkujący wystąpienie ulepszenie
Uwzględniając art. 22g ust. 17 ustawy o PIT należy podkreślić, iż środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy:
- suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 10.000 zł oraz
- wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.
Zmiana wartości początkowej środka trwałego a korekta odpisów amortyzacyjnych
Uwzględniając wcześniej wymienione podstawowe zasady amortyzacji, zmiana wartości początkowej środka trwałego wiąże się bezpośrednio ze:
- zmianą wysokości odpisów amortyzacyjnych,
- skróceniem albo wydłużeniem okresu amortyzacji,
- korektą odpisów amortyzacyjnych,
- innymi przypadkami.
Oprócz tego zmianie ulegnie wysokość zaliczek na podatek dochodowy za okresy zmian odpisów amortyzacyjnych. Dlatego warto prześledzić kilka praktycznych przypadków obrazujących w jakich okolicznościach mogą wystąpić omawiane zmiany.
Podstawową zasadą korekty kosztów zgodnie z art 22 ust. 7c ustawy o PIT jest to, że jeżeli pomyłka nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub oczywistą omyłką, wówczas korekty kosztu uzyskania przychodów, w tym odpisu amortyzacyjnego dokonuje się poprzez zmniejszenie lub zwiększenie kosztów uzyskania przychodów poniesionych w okresie rozliczeniowym, w którym została otrzymana faktura korygująca lub, w przypadku braku faktury, inny dokument potwierdzający przyczyny korekty.
Jeżeli podatnik w okresie korekty nie dysponuje kosztami lub ma ich niewystarczającą wysokość, wówczas jest on zobowiązany zwiększyć za dany okres sumę przychodów.
Korekty kosztów uzyskania przychodów nie stosuje się jeżeli korekta ta dotyczy:
- kosztu związanego z zobowiązaniem podatkowym, które uległo przedawnieniu,
- cen transferowych.
Ponadto korekty kosztów w postaci ich zmniejszenia lub zwiększenia podatnik dokonuje w ostatnim okresie rozliczeniowym przed likwidacją pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, zmianą formy opodatkowania lub zmianą zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej jeżeli dana korekta nastąpiła po:
- likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej,
- zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania,
- zmianie zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej.
Końcowo należy też zaznaczyć, że powyższej korekty kosztów stosuje się również w odniesieniu do korekty wartości rynkowej składnika majątku, wynikającej z decyzji organu podatkowego. Następuje to w wypadku, gdy organ podatkowy stwierdzi, że wartość składnika majątku określona przez podatnika odbiega od wysokości przyjętej dla celów opodatkowania podatkiem równoważnym do podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków, ustalonej przez jedno z państw wspólnoty UE, z którego terytorium składnik ten został przeniesiony do Polski.