Mój dłużnik ma do zapłaty 180 tys. zł za faktury. Dowiedziałem się, że kilka dni temu zamienił się z bratem - swoją działkę z jednorodzinnym domem pod Warszawą zamienił na małą kawalerkę w Piotrkowie Trybunalskim. Czy jest szansa, że odzyskam jeszcze pieniądze, skoro mój dłużnik wyzbywa się majątku?
Bogdan, Warszawa
Myśl o utracie znacznej kwoty majątku może skierować dłużnika do tzw. działań z pokrzywdzeniem wierzyciela. Niektóre składniki majątku, do których należy m.in. dom, pozwoliłby na spłatę zadłużenia.
Świadomość pokrzywdzenia wierzyciela wydaje się być do udowodnienia, jeśli dłużnik posiada wiedzę, że taki dług w ogóle istnieje. Nieracjonalna ekonomicznie czynność prawna znajduje uzasadnienie w umowie zamiany nieruchomości o niewspółmiernej wartości, bez dopłaty.
Możliwość odzyskania wierzytelności, gdy dłużnik wyzbywa się majątku
Jeżeli roszczenie nie jest przedawnione, zdarza się, że dłużnicy próbują chronić swój majątek i dokonują pewnych czynności dla pozoru, m.in. czynności z pokrzywdzeniem wierzyciela. Jeżeli okazałoby się, że dłużnik stał się w związku z tą czynnością niewypłacalny, rozwiązaniem dla Pana jako wierzyciela w takiej sytuacji jest możliwość skierowania tzw. skargi pauliańskiej do majątku osoby trzeciej, która go zyskała, a wiedziała o nielojalnym działaniu dłużnika wobec wierzyciela, przy zachowaniu należytej staranności.
Skarga paulińska
Skarga pauliańska zwana inaczej Actio Pauliana to według Kodeksu cywilnego instytucja chroniąca wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika. Skarga kierowana jest na drodze powództwa sądowego lub zarzutu do osoby, która uzyskała korzyść majątkową. W tym przypadku skierowana będzie do brata dłużnika.
Sąd w postępowaniu będzie oceniał okoliczności sprawy i należy uprawdopodobnić zaistnienie przesłanki do skargi. Można żądać również uznania czynności zamiany jako krzywdzącej wierzyciela za bezskuteczną, w przypadku jeśli była ona nieodpłatna. Jeżeli dłużnik dokonuje bowiem czynności darowizny w stanie niewypłacalności (bo zmiana nie opierała się na tych samych wartościach), Kodeks cywilny ustanawia domniemanie prawne, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Ponadto, domniemuje się, że osoby bliskie mogły wiedzieć o sytuacji materialnej dłużnika.
Bezskuteczność oznacza, że dokonana czynność prawna miała wadę i nie wywoła tym samym planowanych skutków prawnych. W tym przypadku - nieruchomości nie zostaną zamienione.
Z powodu pewnych nieprawidłowości, jakie zaszły przy dokonywaniu czynności prawnej, np. czynność dla pozoru (strony umawiają się, że do zamiany w rzeczywistości nie dojdzie, dłużnik nadal będzie mieszkał w swoim domu, ale formalnie jego właścicielem będzie syn brata, na co wszyscy się godzą), stan prawny będzie taki, jak przed dokonaniem tej czynności. Sąd w postępowaniu wydaje orzeczenie o charakterze konstytutywnym, czyli wskazuje nowy, ale właściwy stan prawny. Należy pamiętać o terminie na złożenie skargi pauliańskiej wobec czynności z pokrzywdzeniem wierzyciela, który upływa po okresie 5 lat od daty tej czynności - w tym przypadku od daty zamiany nieruchomości. Wniosek o poszukiwanie majątku dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym jest kolejną możliwością odzyskania długu.
