Rok 2013 przyniósł zmiany nie tylko dużym przedsiębiorcom ale i małym podatnikom rozliczającym się metodą kasową dla celów podatku VAT. Trzecia ustawa deregulacyjna wprowadziła długo oczekiwane przez podatników zmiany. Dotychczas stosowana w przepisach metoda kasowa była tak naprawdę “para”kasową, ponieważ obowiązek podatkowy, co prawda powstawał teoretycznie w momencie zapłaty (lub zapłaty częściowej) ale jeżeli po 90 dniach zapłaty nie otrzymano, pomimo rozliczania się metodą kasową przedsiębiorca musiał wykazać podatek należny od sprzedaży, nawet w przypadku gdy w rzeczywistości zapłaty nie otrzymał.
Od stycznia 2013 roku przepisy w zakresie małego podatnika rozliczającego się metodą kasową zostały znowelizowane...
Kim jest mały podatnik rozliczający się metodą kasową VAT?
To przedsiębiorca u którego wartość sprzedaży w roku poprzednim lub bieżącym roku podatkowym nie przekroczyła:
- 4.999.000 zł (1.200.000 euro);
- 185.000 zł (45.000 euro); i który zadeklarował na wniosku rejestrującym do VAT (VAT-R) kasową metodę rozliczeń.
Nie każdy mały podatnik rozlicza się zatem metodą kasową.
VAT należny od sprzedaży - kiedy powstanie obowiązek podatkowy?
Podstawową cechą, która wyróżnia małego podatnika rozliczającego się metodą kasową na tle innych przedsiębiorców, jest moment powstawania obowiązku odprowadzenia należnego podatku VAT, który przypada na dzień uregulowania należności za towar bądź usługę. W tej kwestii wszystko zostało po staremu, natomiast zmieniły się uregulowania dotyczące sytuacji, gdy kontrahent nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań - a zawiera je art. 21 ustawy o VAT.
Jeśli takim “niesłownym” kontrahentem jest czynny podatnik VAT, zasada jest prosta - nie ma zapłaty, nie ma obowiązku podatkowego (ust. 1 pkt 1). Nowelizacja zniosła 90 - dniowy termin na rozliczenie się w takiej sytuacji z podatku należnego. Należy jednak uważać ponieważ w przepisach pozostał pewien minus - gdy kontrahent nie jest czynnym podatnikiem VAT, sprzedawcę obowiązuje już okres 180 dni od momentu wydania towaru lub świadczenia usługi, po upływie którego musi rozliczyć się z należnego urzędowi podatku VAT (ust. 2 pkt 1). Oznacza to że w przypadku sprzedaży na rzecz nievatowca zmiany przepisów pozostawiły obowiązek wykazania podatku nawet w przypadku nie uzyskania zapłaty ale wydłużyły dwukrotnie termin tego obowiązku z 90 do 180 dni.
Nie należy zapominać o katalogu czynności, które zawsze są rozliczane na zasadach ogólnych, nawet gdy są wykonywane przez małego podatnika (ust. 6 ww. art).
Co z VAT-em naliczonym od zakupów?
Analogicznie do zasady rozliczania podatku VAT należnego przy sprzedaży na rzecz vatowca, mały podatnik rozlicza się z podatku naliczonego. Odliczenia dokonuje w tym kwartale, w którym uregulował należność za zakupione towary lub usługi. Zasada ta została - zgodnie z nowymi przepisami - poszerzona o możliwość rozliczania VAT-u przy częściowej zapłacie należności. Zgodnie z art. 86 ust. 16 ustawy o VAT w momencie uregulowania części należności mały podatnik ma prawo do rozliczenia części VAT-u, przypadającego na zapłaconą kwotę.
Należy jednak pamiętać, że rozliczenie VAT-u naliczonego nie może się odbyć wcześniej, niż w dniu otrzymania faktury od kontrahenta.
Faktury małego podatnika - już nie MP?
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 w sprawie m. in. wystawiania faktur również zostało objęte nowelizacją. Na co w 2013 roku powinien zwrócić uwagę mały podatnik, u którego co do zasady obowiązek podatkowy powstaje w momencie otrzymania zapłaty? Na wymóg umieszczenia frazy “metoda kasowa” w treści faktury, o czym mówi par. 5 ust. 2 pkt 1. Nowy zapis znosi dotychczasową konieczność, aby faktury małego podatnika nosiły nazwę “Faktura VAT-MP”.
Co ważne - zamieszczenie na fakturze frazy “metoda kasowa” jest wymogiem obligatoryjnym, co oznacza, że dotyczy bezwzględnie wszystkich małych podatników, którzy wybrali taką metodę rozliczania podatku od towarów i usług. Natomiast decyzja, czy w nagłówku pozostawić zapis “VAT-MP”, czy też z niego zrezygnować, pozostaje w gestii wystawcy faktury.
A jak rozlicza się kontrahent Małego Podatnika?
Rozliczanie podatku VAT zgodnie z zasadą kasową wpływa nie tylko na wystawiającego taką fakturę małego podatnika, ale również na jego kontrahenta.
Nabycie towarów lub usług od małego podatnika korzystającego z metody kasowej skutkuje tym, że kontrahent ma prawo do odliczenia podatku VAT wyłącznie w okresie, w którym dokona zapłaty za to zobowiązanie. Jednocześnie, istnieje także możliwość częściowego odliczenia podatku, w przypadku, gdy w danym okresie rozliczeniowym uregulowana zostanie tylko część należności.
Przepisy te wydają się być naturalną konsekwencją rzeczy, jednakże w życiu codziennym widać pewną niechęć przedsiębiorców do otrzymywania faktur wystawianych przez sprzedawców rozliczających się metodą kasową. Dzieje się tak głównie ze względu na to, że możliwość odliczenia podatku dostają oni dopiero w momencie uregulowania zobowiązania, a nie tak jak w przypadku sprzedaży udokumentowanej ”zwykłą fakturą” - gdzie możliwość odliczenia powstaje już w momencie jej otrzymania. Zmiany, jakie wprowadziła III ustawa deregulacyjna nakazujące przedsiębiorcom dokonania korekty wydatków sprawiają, że różnice powoli zaczynają się zacierać. Jednak ze względów podatkowych nabywcy wciąż preferują transakcje z podatnikami rozliczającymi się na zasadach ogólnych.
Od kiedy obowiązuje stosowanie nowych przepisów?
Zmiany przepisów podatkowych odnoszących się do małych podatników rozliczających się metodą kasową obowiązują od stycznia 2013 roku i dotyczą zarówno podatników, którzy zadeklarują tę metodę rozliczeń od początku bieżącego roku, jak i tych, którzy już przed 1 stycznia 2013 roku byli zarejestrowani jako stosujący kasową metodę rozliczeń dla celów podatku VAT. Nie ma zatem potrzeby ponownego składania wniosku o przejście na metodę rozliczania VAT w momencie otrzymania/dokonania zapłaty przez aktualnych w roku 2012 małych podatników.
Chociaż w przypadku sprzedaży na rzecz czynnych podatników VAT w 2013 roku doczekaliśmy się metody kasowej zgodnej z jej definicją, to w przypadku sprzedaży na rzecz nievatowców nadal funkcjonuje metoda “para”kasowa. W tej kwestii jedynym plusem jest fakt wydłużenia okresu, po którym sprzedawca w przypadku nieotrzymania należności za wydany towar lub wykonaną usługę będzie zobowiązany wykazać i odprowadzić do urzędu skarbowego VAT należny od dokonanej sprzedaży, z 90 do 180 dni. Może z biegiem lat doczekamy się, że metoda kasowa dla celów podatku od towarów i usług będzie rzeczywiście zależała tylko i wyłącznie od momentu otrzymania zapłaty. Obecnie nie ma jednak innego wyjścia jak dostosowanie działań do obecnego brzmienia przepisów. A na kolejne zmiany pozostaje nam jedynie cierpliwie czekać...
