Raportowanie schematów podatkowych sprawia nadal podatnikom wiele problemów. Nadal w wielu przypadkach nie wiedzą, czy mają taki obowiązek. W związku, z tym często raportują schemat już po ustawowym terminie. Kto musi raportować schematy podatkowe? Czy przy niedopełnieniu obowiązku będzie skuteczny czynny żal? Sprawdziliśmy!
Czym są schematy podatkowe?
Przepisy o MDR weszły w życie 1 stycznia 2019 roku. Mają więc one zastosowanie do schematów podatkowych, dla których jedno ze zdarzeń, które skutkuje obowiązkiem przekazania informacji, wystąpiło w tym dniu lub później.
Podatnik musi raportować uzgodnienie, jeśli spełnia ono definicję schematu podatkowego, a w przypadku schematów innych niż schematy podatkowe transgraniczne, również kryterium kwalifikowanego korzystającego.
Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą Ordynacja podatkowa rozróżniamy trzy rodzaje schematów, które podlegają obowiązkowi przekazywania informacji:
- schemat podatkowy,
- schemat podatkowy standaryzowany,
- schemat podatkowy transgraniczny.
Przez schemat podatkowy rozumie się uzgodnienie, które:
- spełnia kryterium głównej korzyści oraz ma ogólną cechę rozpoznawczą,
- ma szczególną cechę rozpoznawczą lub
- ma inną szczególną cechę rozpoznawczą.
Aby mówić o schemacie podatkowym, musi zaistnieć więc jedna z poniższych sytuacji.
W pierwszej z nich uzgodnienie spełnia kryterium głównej korzyści oraz ma ogólną cechę rozpoznawczą – użycie łącznika „oraz” oznacza, że obie wymienione przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.
W drugiej sytuacji uzgodnienie ma szczególną cechę rozpoznawczą (w tej sytuacji nie musi być spełnione kryterium głównej korzyści).
Co bardzo ważne, samo spełnienie definicji schematu podatkowego nie determinuje jednak automatycznie konieczności przekazania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schemacie podatkowym. Obowiązek taki powstanie, jeśli w schemacie podatkowym (z wyjątkiem schematów transgranicznych) spełnione jest kryterium kwalifikowanego korzystającego.
Tym samym w przypadku mniejszych uzgodnień nie trzeba ich w praktyce raportować.
Kto musi raportować schematy podatkowe?
Ustawodawca dość dokładnie określił, jakie podmioty muszą raportować schemat podatkowy. Obowiązek przekazania informacji o schematach podatkowych może dotyczyć trzech kategorii podmiotów:
- promotora,
- korzystającego,
- wspomagającego.
Promotorem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, w szczególności doradca podatkowy, adwokat, radca prawny, pracownik banku lub innej instytucji finansowej doradzający klientom, również w przypadku, gdy nie posiada miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu na terytorium kraju. Podmiot pełni rolę promotora, jeśli w zakresie wykonywanych czynności:
- opracowuje uzgodnienie,
- oferuje uzgodnienie,
- udostępnia opracowane uzgodnienie,
- wdraża opracowane uzgodnienie lub
- zarządza wdrażaniem uzgodnienia.
Natomiast korzystającym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej:
- której udostępniane jest uzgodnienie,
- u której wdrażane jest uzgodnienie,
- która jest przygotowana do wdrożenia uzgodnienia,
- która dokonała czynności służącej wdrożeniu uzgodnienia.
Ostatnim podmiotem jest wspomagający, którym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, w szczególności biegły rewident, notariusz, osoba świadcząca usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowy lub dyrektor finansowy, bank lub inna instytucja finansowa, a także ich pracownik, która przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności, obszaru specjalizacji oraz przedmiotu wykonywanych czynności, podjęła się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia (patrz art. 86a § 1 pkt 19 Ordynacji podatkowej).
Co istotne obowiązki informacyjne w MDR mogą ciążyć na wskazanych podmiotach bez względu na to, czy ich miejsce zamieszkania, siedziba lub zarząd znajduje się na terytorium Polski, terytorium państw Unii Europejskiej (UE) czy terytorium państw trzecich.
W przypadku, gdy obowiązek informowania o schematach podatkowych przez promotora, korzystającego lub wspomagającego dotyczy schematu podatkowego transgranicznego, przepisy ustawy wprowadzającej przewidują sposób postępowania, wskazując państwo, które powinno otrzymać informację o schemacie podatkowym oraz procedurę przekazywania informacji.
Czym jest instytucja czynnego żalu?
Instytucja czynnego żalu uregulowana jest w Kodeksie karnym skarbowym. Złożenie czynnego żalu pozwala na uniknięcie kary. Aby organ podatkowy odstąpił od ukarania podatnika, musi on:
- złożyć czynny żal, czyli zawiadomić o popełnieniu czynu zabronionego, w którym dobrowolnie poinformuje naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego o tym, jakich obowiązków nie dopełnił;
- dopełnić obowiązków, w tym uiścić w całości zobowiązanie, którego nie uregulował.
Czynny żal jest skuteczny, tylko gdy podatnik:
- przyzna się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, zanim naczelnik urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego samodzielnie udokumentuje ten fakt;
- przyzna się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, zanim organy ścigania rozpoczną czynności zmierzające do wykrycia tego przestępstwa lub wykroczenia (na przykład przeszukania, czynności sprawdzające czy kontrole).
Czynny żal a raportowanie schematów podatkowych
Podatnicy często nie wiedzą, że ich uzgodnienie spełnia kryteria schematu podatkowego. Stąd wielu nieświadomie nie raportuje schematów podatkowych.
Przykład 1.
Spółka uzgodniła ze swoim podmiotem zależnym schemat podatkowy w marcu 2020 roku. Jednak nie raportowała schematu, ponieważ uznała, że w jego przypadku nie spełnia kryterium głównej korzyści. Po analizie transakcji z podmiotem zależnym przez doradcę podatkowego spółka postanowiła raportować schemat w marcu 2022 roku. Czy może uniknąć kary za opóźnienie w wysłaniu schematu do Dyrektora KAS?
Tak, w tym przypadku spółka może uniknąć kary. Aby tak się stało, musi złożyć czynny żal i dokonać raportowania schematu. W takim przypadku spełni wszystkie warunki, aby organ podatkowy jej nie ukarał. Co istotne, nie ma żadnych przepisów, które zabraniałyby podatnikom składać czynnego żalu, który dotyczy raportowania schematów podatkowych.
Podsumowując, podatnicy, którzy spóźnili się z wysłaniem raportów o schematach podatkowych, mogą uniknąć kary. Aby tak się stało, muszą w odpowiednim czasie złożyć czynny żal.
