Wykorzystywanie samochodu w działalności gospodarczej jest zjawiskiem powszechnym. Podatnicy mogą mieć również do czynienia z taką sytuacją, w której pojazd używany do celów firmowych jest dzielony jako samochód na współwłasność z inną osobą. W niniejszym artykule rozważymy, jakie konsekwencje podatkowe wywołuje sprzedaż współwłasności samochodu będącego w środkach trwałych firmy. Jest to ciekawe zagadnienie w kontekście nowelizacji przepisów ustawy o PIT obowiązującej od 1 stycznia 2019 roku.
Sprzedaż współwłasności samochodu będącego w środkach trwałych
Auto wykorzystywane w działalności gospodarczej podatnika stanowi środek trwały podlegający amortyzacji. W rezultacie podatnik nie ma możliwości zaliczenia ceny nabycia samochodu jednorazowo w koszty podatkowe, lecz dokonuje tego poprzez odpisy amortyzacyjne od ustalonej wartości początkowej.
W przypadku środka trwałego jakim jest samochód na współwłasność bardzo ważny jest art. 22g ust. 11 ustawy o PIT. Przepis ten podaje, że w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, jego wartość początkową ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku; zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że wykorzystują oni składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.
Przedsiębiorca jest właścicielem 40% udziałów w samochodzie osobowym. Pozostałe 60% należy do jego ojca. Wartość samochodu to 20 000 zł. Przedsiębiorca wykorzystuje auto w swojej jednoosobowej działalności, a jego ojciec zgodził się użyczyć mu samochodu w tym celu. W takich okolicznościach samochód stanowi środek trwały podatnika. Odpisów amortyzacyjnych będzie on dokonywał od wartości początkowej w kwocie 8000 zł (40% x 20 000 zł).
Sprzedaż współwłasności samochodu drugiemu współwłaścicielowi
Zastanówmy się teraz, jakie skutki wywoła decyzja podatnika o sprzedaży udziałów w środku trwałym drugiemu właścicielowi.
Przede wszystkim wskazać należy na treść art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy o PIT, który podaje, że przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych. W konsekwencji sprzedaż udziału w samochodzie będącym środkiem trwałym stanowi przychód z działalności gospodarczej i powinien zostać rozliczony w ramach prowadzonej firmy.
Ponadto sprzedaż współwłasności samochodu wywoła również skutki podatkowe w zakresie amortyzacji. Jak bowiem możemy przeczytać w art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji, do końca tego miesiąca, w którym go zbyto. Oznacza to, że podatnik ostatniego odpisu amortyzacyjnego może dokonać za miesiąc, w którym sprzedał udziały w samochodzie drugiemu właścicielowi.
Przedsiębiorca jest właścicielem 40% udziałów w samochodzie osobowym. Pozostałe 60% należy do jego ojca. Wartość samochodu to 20 000 zł. Podatnik postanowił sprzedać ojcu swój udział za 8000 zł. Transakcja została dokonana 1 lutego. W tym przypadku przedsiębiorca rozpoznaje przychód w kwocie 8000 zł. Ostatniego odpisu amortyzacyjnego może natomiast dokonać za luty.
Sprzedaż współwłasności samochodu - rozliczenie transakcji
Przepisy ustawy o PIT przewidują także szczególne regulacje w zakresie ustalenia dochodu ze sprzedaży środków trwałych, które podlegają amortyzacji.
W świetle art. 24 ust. 2a ustawy o PIT dochodem albo stratą w ramach działalności z odpłatnego zbycia nabytego uprzednio środka trwałego jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia tego samochodu a jego wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w części nieprzekraczającej odpowiednio kwot, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy, po pomniejszeniu tej wartości o sumę odpisów amortyzacyjnych z tytułu zużycia tego samochodu zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2019 r., nie uważa się za koszt podatkowy odpisów amortyzacyjnych z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej kwotę:
-
225 000 zł – w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym,
-
150 000 zł – w przypadku pozostałych samochodów osobowych.
W świetle powyższego, nawet jeżeli wartość pojazdu przekracza kwotę 150 000 zł, to podatnik w rozliczeniach podatkowych nie może uwzględnić nadwyżki ponad tę wartość.
Sposób rozliczenia sprzedaży udziału w samochodzie prezentuje poniższy przykład.
Przykład 3.
Przedsiębiorca jest właścicielem 90% udziałów w samochodzie osobowym, którego wartość wynosi 200 000 zł. Pojazd ten stanowi środek trwały amortyzowany przez podatnika. Wartość udziału w samochodzie podatnika to 180 000 zł, jednak w zakresie dokonywania odpisów amortyzacyjnych może on uwzględnić je tylko do kwoty limitu, tj. 150 000 zł. Suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych wynosi do tej pory 20 000 zł. Przedsiębiorca postanowił odsprzedać udziały w samochodzie drugiemu współwłaścicielowi za cenę 180 000 zł. Ustalenie dochodu prezentuje się w następujący sposób: 180 000 zł - (150 000 zł - 20 000 zł) = 50 000 zł.
