W ramach transakcji dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami często dochodzi do sytuacji, w której kontrahent nie dotrzymuje obowiązku zapłaty za dostarczony towar lub wykonaną usługę. Z uwagi na specyfikę podatku od towarów i usług przedsiębiorca mimo nieotrzymania zapłaty zobowiązany jest do zapłaty podatku należnego od dokonanej sprzedaży pomimo braku otrzymania płatności od kontrahenta (wyjątkiem są tu mali podatnicy rozliczający się metodą kasową). W celu zapobieżenia takim niekorzystnym dla podatników przypadkom ustawa VAT przewiduje możliwość dokonania korekty podatku w przypadku braku zapłaty. Instytucja ta nazywana jest ulgą na złe długi. W dzisiejszym artykule zajmiemy się analizą jak rozliczania jest ulga za złe długi w transakcjach zagranicznych.
Ulga za złe długi - na czym polega?
Ulga za złe długi została opracowana i uregulowana w ten sposób, że obejmuje swoim zakresem zarówno dostawcę, jak i nabywcę towarów i usług. Podstawowa różnica polega na tym, że dla sprzedawcy możliwość skorzystania z ulgi za złe długi jest dobrowolna, natomiast kupujący w przypadku nieuregulowania zapłaty w określonym terminie ma obowiązek skorygowania podatku naliczonego.
Jak stanowi art. 89a ust. 1 ustawy VAT podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Ponadto zgodnie z art. 89a ust. 2 ustawy VAT ulgę na złe długi stosuje się w przypadku, gdy spełnione są następujące warunki:
-
dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
-
na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
-
wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
-
dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu Prawa restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
-
od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Jeżeli chodzi natomiast o nabywcę towarów i usług, sięgnąć należy do treści art. 89b ust. 1 ustawy VAT, który stanowi, że w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Ulga za złe długi w transakcjach zagranicznych
Przy głębszej analizie treści art. 89b ust. 1 ustawy VAT dostrzeżemy, że przepis ten obejmuje należności wynikające z faktur dokumentujących dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju. W rezultacie w przypadku transakcji zagranicznych przepisy dotyczące ulgi za złe długi nie znajdą zastosowania. Do transakcji zagranicznych na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług zaliczymy wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, eksport oraz import.
Potwierdzenie powyższego stanowiska odnajdziemy m.in. w piśmie Ministra Finansów z 25 września 2014 r., znak PT8/033/29/249/WCH/14/RD-87172, w którym zmieniono wcześniej wydaną interpretację indywidualną. Treść pisma wskazuje co następuje:
Odnosząc wyżej powołane przepisy prawa do transakcji zakupu towarów w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz importu usług należy wskazać, że ustawodawca w art. 89b ust. 1 ustawy o VAT nałożył na dłużnika (podatnika) obowiązek korekty podatku naliczonego w przypadku nieuregulowania należności z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju. Z uwagi zatem na fakt, iż wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów oraz import usług pozostają poza dyspozycją art. 89b ustawy o VAT, Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do korekty podatku naliczonego w trybie art. 89b ust. 1 ustawy o VAT w przypadku braku zapłaty po upływie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Kolejnym argumentem przemawiającym za odmową uznania możliwości zastosowania ulgi za złe długi w transakcjach międzynarodowych jest fakt, iż ulga ta ma zastosowanie w przypadku, gdy dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny. W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W rezultacie gdy dłużnikiem jest kontrahent zagraniczny niezarejestrowany na potrzeby VAT w Polsce, nie można skorzystać z ulgi na złe długi.
Warto w tym miejscu przytoczyć interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 28 marca 2013 r., nr ITPP2/443-65/13/AP. W dokumencie tym organ podatkowy argumentuje powyższą tezę w następujący sposób:
Z powyższych przepisów wynika, że w przypadku nieściągalnych wierzytelności podatnik może skorzystać z uprawnienia do skorygowania podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego. Jednakże, ażeby móc tego dokonać konieczne jest m.in., aby dostawa towaru (świadczenie usług) była dokonana na rzecz czynnego podatnika VAT, a w dniu poprzedzającym złożenie korekty deklaracji podatkowej, wierzyciel i dłużnik byli czynnymi podatnikami VAT.
W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Stosownie do treści art. 99 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10 i art. 133.
Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, iż w związku z dostawą towarów dokonaną na rzecz niemieckiego kontrahenta, Spółka nie ma prawa do dokonania korekty dotyczącej nieściągalnych wierzytelności, gdyż z wniosku wynika, że kontrahent ten nie jest podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny. Nie są zatem spełnione warunki określone w art. 89a ust. 2 pkt 1 i pkt 3 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług.
Podsumowując powyższe rozważania, przedsiębiorcy muszą pamiętać, że przepisy dotyczące ulgi za złe długi uregulowanej na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług mogą zostać zastosowane wyłącznie w ramach sprzedaży i nabycia dokonywanych na terenie Polski.
