Złomowanie środka trwałego, przy którego zakupie nie odliczono VAT

Czynni podatnicy VAT używają pojazdów samochodowych stanowiących środki trwałe w firmie. Po latach użytkowania decydują o sprzedaży takiego auta. Niekiedy nie nadaje się już ono do dalszej eksploatacji. W takim wypadku pozostaje przekazanie go na złom. Czy wobec tego złomowanie auta podlega opodatkowaniu podatkiem VAT? Co zrobić, gdy nabycie auta nastąpiło na podstawie umowy kupna-sprzedaży albo faktury VAT-MARŻA i jak w praktyce wygląda złomowanie środka trwałego? Sprawdź!

Jakie składniki majątku stanowią środki trwałe?

Przedsiębiorcy nabywają różnego rodzaju składniki majątku na cele działalności gospodarczej. To, czy dany składnik majątku jest środkiem trwałym, zależy od kilku czynników.

Składnik majątku będzie zaliczany do środków trwałych, jeżeli:

• będzie stanowić własność lub współwłasność podatnika;
• jest kompletny i zdatny do używania;
• będzie używany w działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika;
• może być w ramach tej działalności oddany w używanie na podstawie umowy leasingu, dzierżawy, najmu;
• przewidywany okres używania go w działalności jest dłuższy niż 12 miesięcy.

Zgodnie z art. 22a ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych prawodawca wskazuje, że poniższe składniki majątku będą stanowiły środki trwałe:

• budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością;
• maszyny, urządzenia i środki transportu;
• przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych;
• budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie;
• składniki majątku obce, tzn. niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu, zawartej z właścicielem lub współwłaścicielami tych składników, jeżeli odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający;
• inne przedmioty

– jeżeli spełniają powyżej wspomniane cechy środków trwałych.

Złomowanie środka trwałego na płaszczyźnie opodatkowania podatkiem VAT

Nawiązując do art. 2 pkt 22 ustawy z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT), sprzedaż stanowi odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT (od towarów lub usług) podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Towary w świetle ustawy o VAT to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Sama dostawa towarów oznacza przeniesienie prawa do rozporządzania nimi jak właściciel. Przy czym transakcja ma charakter odpłatny (występują także i wyjątki). Powstaje jednak w tym miejscu wątpliwość, czy przekazanie auta na złom stanowi odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Istotny w kwestii ustalenia, czym jest odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, jest m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 3 marca 1994 roku (sygn. C-16/93). W wyroku tym Trybunał zauważył, że „[...] czynność »podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy« [...]”.

Odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług wystąpi zatem wtedy, gdy pomiędzy nimi a zapłatą nie zaistnieje bezpośrednie powiązanie. Oczywiście zapłata za odpłatną dostawę towarów lub odpłatne świadczenie usług może być dokonana w różnych formach (nie tylko za pomocą środków pieniężnych, lecz także za pomocą środków rzeczowych).

Z kolei Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej z 2 sierpnia 2021 roku (sygn. 0114-KDIP4-3.4012.256.2021.2.DM) podkreślił, iż „[…] Kwestia »odpłatności« była niejednokrotnie przedmiotem rozpatrzenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jak zauważył Trybunał w wyroku 102/86, »czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem« […].

Innymi słowy, dla uznania czynności za odpłatną, wystarczające jest, by istniała możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za tę czynność. Odpłatnością jest więc także np. otrzymanie akcji spółki, w związku z którym wnoszący aport uzyskuje pewną, wymierną korzyść.

Przekazanie pojazdu do stacji demontażu odbywa się odpłatnie, a jak Powiat wskazał – pojazdy, o których mowa we wniosku są oddawane do stacji demontażu lub też na sprzedaż do dalszej eksploatacji (wystawiana jest faktura VAT). […]”.

Złomowanie środka trwałego, przy którego zakupie nie odliczono VAT

Czynni podatnicy VAT, którzy zakupią pojazd samochodowy na podstawie umowy kupna-sprzedaży albo faktury VAT-MARŻA i wprowadzą go na stan środków trwałych w firmie, liczą się z tym, że użytkowanie tego pojazdu w działalności może potrwać kilka lat albo nieco dłużej.

W czasie użytkowania samochodu jest on przeznaczony do realizacji sprzedaży opodatkowanej podatkiem VAT (czasami do zwolnionej albo mieszanej, jednak w tej publikacji poruszono zagadnienie stricte z przeznaczeniem na sprzedaż opodatkowaną VAT). Sposób użytkowania samochodu zależy od podatnika. Jeżeli chodzi o samochody osobowe (albo pojazdy samochodowe niespełniające ustawowych wymogów do pełnego odliczenia VAT), to mogą być one używane tylko w działalności albo w działalności i prywatnie.

Niemniej w jednym i w drugim przypadku pojazd samochodowy służy do wykonywania sprzedaży opodatkowanej VAT. Czynny podatnik VAT odlicza więc podatek VAT od wszelkich wydatków eksploatacyjnych dotyczących tego pojazdu oraz od różnego rodzaju opłat, jeżeli takowe wystąpią. 

Gdy wreszcie nadejdzie po kilku latach moment zbycia samochodu, czynni podatnicy VAT zastanawiają się nad opcją sprzedaży środka trwałego lub wycofania go z działalności. Czasem jednak pojazd samochodowy nie nadaje się już do dalszej eksploatacji. W takim wypadku pozostaje zezłomowanie auta.

Czy w takich okolicznościach złomowanie pojazdu samochodowego stanowiącego środek trwały w działalności będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT? Nabywca przecież nie miał prawa do odliczenia podatku VAT od jego nabycia.

Przekazanie auta na złom będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT. Nawiązując do wcześniej wymienionych przepisów i stanowiska wyrażonego w interpretacji indywidualnej – złomowanie auta stanowi odpłatną dostawę towarów, czyli przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Złomowanie auta będzie więc traktowane na gruncie podatku VAT jako odpłatna dostawa towarów podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT.

Nie ma przy tym znaczenia, że czynny podatnik VAT nabył pojazd samochodowy bez prawa do odliczenia podatku VAT, czyli na podstawie umowy kupna-sprzedaży albo faktury VAT-MARŻA.

Przykład 1.

Czynny podatnik VAT prowadzi działalność gospodarczą polegającą na serwisowaniu sprzętu biurowego. Wykonywanie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Przedsiębiorca zakupił do działalności 14-letni samochód osobowy na podstawie umowy kupna-sprzedaży (bez prawa do odliczenia VAT). Jego wartość to 9200 zł. Samochód decyzją podatnika został wprowadzony do ewidencji środków trwałych.

Podatnik odliczał 50% podatku VAT od wydatków eksploatacyjnych. Po kilku latach użytkowania stwierdził, że auto nadaje się już tylko do zezłomowania. Czy złomowanie auta będzie podlegać opodatkowaniu VAT? 

W powyższych okolicznościach jak najbardziej będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT. 

W tym miejscu należy przypomnieć o jednej niezwykle istotnej sprawie zawartej w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Tylko przekazanie pojazdu samochodowego do użytkowania w firmie wyłącznie na sprzedaż zwolnioną z VAT powoduje, że przy sprzedaży tego pojazdu przedsiębiorca może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT.

Może to nastąpić w przypadku, gdy:

1. przedsiębiorca jest podatnikiem zwolnionym podmiotowo z VAT;
2. przedsiębiorca jest podatnikiem zwolnionym podmiotowo z VAT i prowadzi sprzedaż czynności zwolnionych przedmiotowo z VAT;
3. przedsiębiorca jest czynnym podatnikiem VAT, który prowadzi także sprzedaż zwolnioną przedmiotowo z VAT i nabywa oraz użytkuje pojazd samochodowy w całości na wykonywanie sprzedaży zwolnionej przedmiotowo z VAT.

Sprzedaż zwolniona przedmiotowo z VAT to sprzedaż określonych rodzajów i usług, które podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT na mocy art. 43 ust. 1 ustawy o VAT.

Sprzedaż zwolniona podmiotowo z VAT oznacza, że przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia podmiotowego, czyli jego sprzedaż nie przekracza za rok kalendarzowy kwoty limitu 200 000 zł.

Złomowanie środka trwałego, przy którego zakupie nie odliczono VAT - podsumowanie

Reasumując, tylko w wyżej wymienionych szczególnych przypadkach przedsiębiorca skorzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na złomowanie środka trwałego. W innej sytuacji, czyli w przypadku nabycia auta bez prawa do odliczenia VAT, ale z przeznaczeniem na sprzedaż opodatkowaną VAT, przedsiębiorca – czynny podatnik VAT będzie miał obowiązek opodatkować podatkiem VAT złomowanie auta.