1 stycznia 2019 r. weszła w życie obszerna nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród wielu nowych przepisów znajdziemy w ustawie również całkiem nowy rozdział dotyczący daniny solidarnościowej. W niniejszym artykule postaramy się wyjaśnić, czym jest danina solidarnościowa oraz kogo dotyczy.
Danina solidarnościowa - zakres podmiotowy
Po pierwsze, należy zastanowić się, kto jest zobowiązany do zapłaty daniny solidarnościowej. Jak możemy przeczytać w art. 30h ust. 1 ustawy PIT, osoby fizyczne są obowiązane do zapłaty daniny solidarnościowej w wysokości 4% podstawy jej obliczenia. W rezultacie danina solidarnościowa dotyczy wyłącznie osób fizycznych. Nie są nią zatem objęte osoby prawne, takie jak spółki.
Warto także zauważyć, że powyższy przepis wspomina o osobach fizycznych bez rozróżnienia na polskich rezydentów oraz nierezydentów. Płynie stąd wniosek, że danina solidarnościowa dotyka zarówno podatników podlegających pod nieograniczony, jak i ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce. W konsekwencji nierezydent, który spełnia warunki uprawniające organ podatkowy do naliczenia daniny, będzie również nią objęty. Oczywiście dotyczy to wyłącznie tych dochodów, które nierezydent osiągnął na terytorium RP, ponieważ tylko takie dochody podlegają pod polskie przepisy podatkowe.
Danina solidarnościowa - zakres przedmiotowy
W dalszej części przeanalizujmy, kiedy powstaje obowiązek podatkowy w zakresie daniny solidarnościowej. Powoływany na wstępie art. 30h ust. 1 ustawy wskazywał, że wynosi ona 4% podstawy jej obliczenia. Dlatego też trzeba wyjaśnić, co jest ową podstawą.
W tym zakresie należy sięgnąć do treści art. 30h ust. 2 ustawy PIT, gdzie możemy przeczytać, że podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowi nadwyżka ponad 1 000 000 zł sumy dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ust. 1, 9 i 9a, art. 30b, art. 30c oraz art. 30f po ich pomniejszeniu o:
-
kwoty składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a,
-
kwoty, o których mowa w art. 30f ust. 5
- odliczone od tych dochodów.
W świetle powyższego wskażmy, że podstawą obliczenia daniny jest nadwyżka ponad 1 mln zł dochodu. W rezultacie bierzemy tu pod uwagę kwotę dochodu, tj. przychód pomniejszony o koszty podatkowe z danego źródła. Ponadto przepis wskazuje na zamknięty katalog dochodów, które brane są pod uwagę do wyliczenia daniny. Są to bowiem dochody określone w:
-
art. 27 ust. 1, 9, 9a ustawy, tj. dochody opodatkowane według skali podatkowej, a więc dochody z pracy, działalności gospodarczej, emerytur, rent, wynagrodzenia z umów zlecenia i o dzieło, praw autorskich, a także dochody osiągnięte za granicą w kraju, z którym polska zawarła umowę przewidującą metodę proporcjonalnego odliczenia lub w ogóle nie zawarła umowy dwustronnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania;
-
art. 30b ustawy, tj. dochody z kapitałów pieniężnych, a więc odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, z odpłatnego zbycia udziałów i akcji oraz z tytułu objęcia udziałów i akcji za aport;
-
art. 30c ustawy PIT, tj. dochody z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym;
-
art. 30f ustawy PIT, tj. dochody zagranicznej spółki kontrolowanej.
W oparciu o powyższe możemy również wskazać katalog dochodów, które nie są brane pod uwagę przy wyliczaniu daniny solidarnościowej:
-
art. 30a ustawy PIT, tj. przychody opodatkowane zryczałtowanym podatkiem, np. dywidendy czy odsetki;
-
art. 30e ustawy PIT, tj. dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości;
-
art. 27 ust. 8 ustawy PIT, tj. zagraniczne dochody, które w Polsce są zwolnione od podatku z uwagi na zastosowanie metody wyłączenia z progresją;
-
przychody opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz w formie karty podatkowej.
Dodatkowo zwróćmy uwagę, że ustalony dochód jest następnie pomniejszany o krajowe oraz zagraniczne składki na ubezpieczenie społeczne (art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a ustawy) oraz kwoty uwzględnionej w podstawie opodatkowania podatnika dywidendy otrzymanej od zagranicznej jednostki kontrolowanej oraz dochodu z odpłatnego zbycia przez podatnika udziału w zagranicznej jednostce kontrolowanej, w części uwzględnionej w jego podstawie opodatkowania (art. 30f ust. 5 ustawy). W praktyce najczęściej zastosowanie znajdzie to pierwsze odliczenie, opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne jest bowiem zjawiskiem powszechnym. Natomiast kwoty związane z zagranicznymi spółkami kontrolowanymi należą do rzadkości.
Przykład 1.
Osoba fizyczna mająca status rezydenta podatkowego osiągnęła w roku podatkowym dochód z działalności gospodarczej w kwocie 700 000 zł oraz dochód ze sprzedaży akcji 500 000 zł. Opłaciła również składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 7000 zł. W rezultacie jej dochód pomniejszony o odliczenie wynosi 1 193 000 zł. Podstawą obliczenia daniny będzie kwota 193 000 zł, zaś sama danina solidarnościowa to 7720 zł.
Przykład 2.
Osoba fizyczna mająca status rezydenta podatkowego osiągnęła w roku podatkowym dochód z działalności gospodarczej w kwocie 700 000 zł oraz dochód ze sprzedaży nieruchomości w kwocie 500 000 zł. W tym przypadku obowiązek naliczania daniny solidarnościowej nie powstanie, ponieważ dochód ze sprzedaży nieruchomości (art. 30e) nie jest brany pod uwagę. W konsekwencji dochód podatnika nie przekroczył 1 mln zł.
Danina solidarnościowa - zasady regulowania
Przechodząc natomiast do wyjaśnień związanych z zapłatą daniny solidarnościowej, w pierwszej kolejności zaznaczmy, że zgodnie z art. 30h ust. 4 ustawy o PIT przy ustalaniu wysokości podstawy obliczenia daniny, której pierwszy termin zapłaty upływał będzie 30 kwietnia 2020 r., podatnicy uwzględnią dochody oraz przysługujące pomniejszenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz kwot wymienionych w art. 30f ust. 5 ustawy PIT, wykazywane w PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38, PIT-40A oraz PIT-CFC, których termin złożenia upływa w okresie od 1 maja 2019 r. do 30 kwietnia 2020 r. Ta sama reguła obowiązywać będzie w kolejnych latach.
Ponadto, jak stanowi art. 30h ust. 4 i ust. 5 ustawy PIT, osoby fizyczne są obowiązane składać urzędom skarbowym deklarację o wysokości daniny solidarnościowej, według udostępnionego wzoru, w terminie do dnia 30 kwietnia roku kalendarzowego i w tym terminie wpłacić daninę solidarnościową. Deklaracja o wysokości daniny solidarnościowej zawiera dane umożliwiające prawidłową identyfikację osoby fizycznej i urzędu skarbowego, do którego kierowana jest deklaracja, oraz poprawne rozliczenie daniny solidarnościowej.
Warto na zakończenie dodać, że podatnik nie ma obowiązku wpłaty zaliczek na daninę w trakcie roku. Jest ona rozliczana jednorazowo w terminie do 30 kwietnia roku kalendarzowego. Trzeba też podkreślić, że zgodnie z nowym art. 23 ust. 1 pkt 66 ustawy PIT danina solidarnościowa nie jest wydatkiem, który mógłby stanowić koszt uzyskania przychodu podatnika.
Danina solidarnościowa jest swoistą nowością wprowadzoną do prawa podatkowego. Dotyczy najbogatszych osób fizycznych, przy czym istotne jest posiadanie wiedzy co do sposobu obliczania podstawy daniny, bowiem nie każdy dochód jest brany pod uwagę. W związku z tym może okazać się, że obowiązek jej uiszczenia po prostu nie powstaje.
