Kontrola podatkowa bez zapowiedzi

Elementem, który idzie w parze z prowadzeniem działalności gospodarczej, jest podleganie kontroli podatkowej. Dla wielu przedsiębiorców, nawet tych, którzy wypełniają swoje obowiązki zgodnie z prawem, kontrola podatkowa jest bardzo stresującym wydarzeniem. Często może być to spowodowane nieścisłością przepisów podatkowych oraz ciągle zachodzącymi zmianami w rozliczeniach, co prowadzi do braku pewności w odniesieniu do prowadzonej ewidencji księgowej. Urząd skarbowy upoważniony jest bowiem do przeprowadzania procedur kontrolnych w zakresie podatku dochodowego oraz podatku VAT. Co do zasady przedsiębiorca powinien otrzymać zawiadomienie o wszczęciu kontroli podatkowej. Procedury kontroli podatkowej zostały unormowane w ustawie Prawo przedsiębiorców oraz w Ordynacji podatkowej. Czy możliwa jest kontrola podatkowa bez zapowiedzi? Sprawdźmy!

Kontrola podatkowa – zawiadomienie

Co do zasady kontrola z urzędu skarbowego powinna zostać poprzedzona zawiadomieniem przedsiębiorcy nie wcześniej niż przed upływem 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od zamiaru rozpoczęcia czynności sprawdzających. Wszczęcie kontroli przed upływem tygodnia musi zostać potwierdzone akceptacją podatnika, tzn. jeżeli podatnik złoży wniosek lub wyrazi zgodę o wszczęcie kontroli przed upływem ustawowych 7 dni. Jeżeli w ciągu 30 dni od daty dostarczenia zawiadomienia inspektorzy z urzędu skarbowego nie zjawią się u przedsiębiorcy, powinien on dostać kolejne pismo informujące o zamiarze wszczęcia kontroli. Wówczas podatnik może przygotować się do planowanej inspekcji. Przy czym pamiętać należy, że istnieje również kontrola podatkowa bez zapowiedzi.

Art. 48 ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców
Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.

Co powinno zawierać zawiadomienie? – czyli kontrola podatkowa

Aby urząd miał możliwość wszczęcia kontroli podatkowej, konieczne jest ww. zawiadomienie przedsiębiorcy. Zgodnie z art. 48 ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców dokument ten powinien zawierać następujące informacje:

datę oraz miejsce sporządzenia,
dokładne wskazanie organu kontroli,
określenie kontrolowanego podatnika,
wskazanie zakresu działań kontrolnych,
dane osoby udzielającej upoważnienia (imię i nazwisko, podpis, zajmowane stanowisko lub funkcja).

Istotne w tym przypadku jest określenie zakresu działań przeprowadzanych czynności kontrolnych w danym przedsiębiorstwie. Oddelegowana do kontroli osoba może domagać się udostępnienia tylko tych dokumentów, które dotyczą zakresu oraz przedziału czasu wskazanego w upoważnieniu. W przeciwnym razie możliwe jest zgłoszenie sprzeciwu wobec kontroli z powodu przekroczenia uprawnień urzędnika.

Kontrola podatkowa a czas trwania

Czas trwania kontroli został określony w ustawie Prawo przedsiębiorców i zgodnie z art. 55 ust. 1 w ciągu roku podatkowego nie może przekraczać w odniesieniu do:

mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych;
małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych;
średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych;
pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.

W art. 55 ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców zostały wymienione sytuacje, w których kontrola podatkowa może być dłuższa niż opisane wyżej terminy:
- kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu,
- występuje konieczność przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
- występuje konieczność zabezpieczenia dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.

Zdarzają się sytuacje, w których kontrola podatkowa może odbyć się również bez zawiadomienia, co oznacza, że urzędnicy mogą zjawić się w przedsiębiorstwie w celu przeprowadzenia kontroli bez wcześniejszego poinformowania o tym podatnika.

Zgodnie z art. 282c Ordynacji podatkowej urząd nie ma obowiązku wysyłania zawiadomienia o przeprowadzeniu kontroli, gdy ta:

będzie dokonywana na żądanie organu, który prowadzi postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
dotyczyć będzie zasadności zwrotu odliczonego podatku VAT,
będzie się odnosić do działalności, która nie została zgłoszona do opodatkowania,
dotyczyć będzie nieujawnionych źródeł przychodu lub przychodu, który nie ma pokrycia w rzeczywiście ujawnionych przychodach,
zostaje wszczęta w celu zapobiegania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego oraz w związku z zabezpieczeniem dowodów związanych z popełnieniem przestępstwa (po okazaniu legitymacji służbowej kontrolowanemu podatnikowi),
w sytuacji podejrzenia o praniu pieniędzy lub finansowania terroryzmu,
dotyczy podatku od wydobycia niektórych kopalin,
dotyczyć będzie doraźnego sprawdzenia, czy są zachowane warunki zawieszenia działalności gospodarczej,
dotyczyć będzie doraźnego zweryfikowania ewidencji obrotu za pomocą kasy fiskalnej, użytkowania kasy oraz sporządzenia spisu z natury.

Dodatkowo kontrola może być rozpoczęta bez uprzedniego zawiadomienia podatnika, gdy urząd skarbowy posiada informacje, z których wynika, iż kontrolowany:

nie ma adresu zamieszkania oraz adresu siedziby prowadzonej firmy i niemożliwe lub utrudnione było doręczenie zawiadomienia o przeprowadzeniu kontroli,
został skazany za popełnienie wykroczenia skarbowego (związanego z utrudnianiem przeprowadzenia kontroli), przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu,
jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym.

Jak wynika z powyższych informacji, kontrola podatkowa bez zapowiedzi jest w określonych ustawą przypadkach możliwa. Nie są to jednak codzienne sytuacje i ponieważ z reguły kontrola powinna być poprzedzona zawiadomieniem, mimo wszystko podatnik powinien mieć powyższe wyjątki na uwadze.

Wyżej wymienione sytuacje to sytuacje szczególne, gdzie urząd skarbowy z powodu domniemania nieścisłości w rozliczeniach podatkowych upoważnia inspektora do kontroli jedynie po okazaniu legitymacji. Jednak nie zwalnia to fiskusa z uzasadnienia podjętych działań, zatem upoważnienie powinno zostać dostarczone podatnikowi w okresie 3 kolejnych dni.

Art. 282c § 3 Ordynacji podatkowej:
Po wszczęciu kontroli informuje się kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.

Utrudnianie kontroli podatkowej

Utrudnianie postępowania oraz brak udostępnienia wymaganych przez kontrolera dokumentów może nieść za sobą konsekwencje w postaci obciążenia podatnika grzywną wynikającą z Kodeksu karnego skarbowego – w przypadku popełnienia przestępstwa skarbowego w wysokości do 720 stawek dziennych.

Za utrudnianie rozumie się wszystkie czynności, które naruszają normalny proces przeprowadzenia kontroli podatkowej przez urzędników.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców obowiązkiem przedsiębiorcy jest również przechowywanie w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej tzw. książki kontroli, która zawiera dokumentację dotyczącą wszystkich przeprowadzanych w firmie inspekcji. Książka może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej.

Nieposiadanie lub nieokazanie księgi kontroli na prośbę urzędnika w momencie kontroli może spowodować nałożenie sankcji na przedsiębiorcę. Wysokość kar oraz zasady ich ustalania zostały sprecyzowane w Kodeksie karnym skarbowym.

Reasumując, co do zasady kontrola podatkowa odbywa się po ówczesnym zawiadomieniu podatnika o wszczęciu kontroli, przy czym nie należy zapominać, że w niektórych przypadkach możliwa jest kontrola podatkowa bez zapowiedzi. Wówczas organ podatkowy rozpoczyna kontrolę bez zawiadomienia o tym fakcie podatnika.

Polecamy:

E-księgowość - sposób na prowadzenie rozliczeń firmy