Coraz częściej przedsiębiorcy w prowadzonej działalności spotykają się z rozliczeniami w walutach obcych. Wokół tego typu transakcji pojawia się wiele pytań i problemów, jak np. jaki kurs walut zastosować do przeliczeń oraz które zdarzenia ująć w księdze.
Jaki kurs walut?
Jak zostało zawarte w art. 11a ustawy o PIT przychody oraz koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury. Jednak zgodnie z art. 24c, w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań, uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane. Jeżeli nie jest to możliwe, należy wówczas przyjąć kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania bądź otrzymania zapłaty. Zastosowanie prawidłowego kursu walutowego ma wpływ na wycenę należności i zobowiązań przedsiębiorcy.
W sytuacji, gdy na rachunek walutowy przedsiębiorcy wpłynie należność w walucie obcej (lub zostanie dokonana zapłata) nie można mówić o kursie faktycznie zastosowanym. Nie dochodzi bowiem do faktycznej wymiany waluty. Z tego względu do wyceny wpływu należności na rachunek walutowy (lub opłacenia zobowiązań) należy przyjąć średni kurs NBP z dnia poprzedzającego transakcję. Zasada ta dotyczy również takich operacji jak pobrane opłaty bankowe, czy też pobrane lub doliczone odsetki.
Transakcje w walutach obcych często powodują powstanie różnic kursowych, które mogą zwiększać wartość przychodów lub kosztów. Różnice te pojawiają się, gdy dzień otrzymania zapłaty różni się od dnia wystawienia faktury i tym samym do przeliczeń zostają przyjęte odmienne kursy walut.
Kiedy w przeliczeniu na PLN otrzymana zapłata do faktury sprzedaży przewyższa wartość faktury - powstaje przychód do opodatkowania. W odwrotnej sytuacji powstanie koszt. Jeżeli natomiast to przedsiębiorca dokonuje zapłaty zobowiązań i w przeliczeniu na PLN kwota dokonanej zapłaty jest wyższa od wartości wynikającej z faktury zakupu - powstanie koszt. W sytuacji odwrotnej będziemy mieć do czynienia z przychodem.
Warto zaznaczyć, iż różnice kursowe ujmowane są w KPiR w kolumnie 8 “pozostałe przychody” lub kolumnie 13 “pozostałe wydatki”.
Księgowania oraz zastosowane wyceny przedstawiono na przykładach.
Przykład 1. Otwarcie rachunku walutowego
Dnia 1 kwietnia przedsiębiorca otworzył rachunek bankowy walutowy. Saldo rachunku wynosi 0 euro.
Salda kont nie są ujmowane w KPiR – brak księgowań.
Przykład 2. Przelew środków pieniężnych na konto walutowe
W dniu 4 kwietnia przelano środki pieniężne z konta złotówkowego na walutowe w wysokości 5.000 zł.
Na konto walutowe trafia kwota przeliczona na euro po kursie zastosowanym tego dnia przez bank. Przelew środków nie jest ujmowany w KPiR – brak księgowań.
Przykład 3. Wystawienie faktury sprzedaży
W dniu 6 kwietnia wystawiono fakturę sprzedaży towarów nr 30/04/2013, na kwotę 240 euro.
Do przeliczenia wartości na PLN należy zastosować kurs średni NBP z dnia 5 kwietnia, 1 euro = 4,1820 zł. Do kolumny 7 KPiR "przychody ze sprzedaży towarów handlowych i materiałów" trafi kwota 240* 4,1820 = 1003,68 zł.
Przykład 4. Otrzymanie zapłaty należności
Dnia 9 kwietnia wpłynęła na konto walutowe należność za fakturę 30/04/2013, w kwocie 240 euro.
Do przeliczenia wartości na PLN należy przyjąć kurs średni NBP z dnia 8 kwietnia, 1 euro = 4,1495. Otrzymana kwota wynosi więc 240* 4,1495 = 995,88 zł.
W tym przypadku powstały różnice kursowe. Otrzymano kwotę niższą o 7,80 zł, która będzie stanowić ujemną różnicę kursową. Jej wartość należy ująć w kol. 13 KPiR "pozostałe wydatki".
Ważne, iż w przypadku, gdy data otrzymania zapłaty będzie tożsama z datą wystawienia faktury - różnice kursowe nie powstaną. Do przeliczeń zostanie bowiem zastosowany ten sam kurs walut, średni NBP z dnia poprzedzającego transakcję.
Przykład 5. Odsetki od kredytu
W dniu 15 kwietnia z konta walutowego została pobrana rata kredytu o wartości 350 euro, w tym kwota 325 euro stanowi część kapitałową, a pozostałe 25 euro – odsetkową.
Do przeliczenia wartości na PLN należy przyjąć kurs średni NBP z dnia 12 kwietnia (ponieważ 13 i 14 to sobota i niedziela), 1 euro = 4,1200. Kwotę zapłaconych odsetek 25* 4,1200 = 103 zł należy ująć w kol. 13 KPiR "pozostałe wydatki".
Przykład 6. Przedpłata do zamówienia
17 kwietnia dokonano zapłaty z konta walutowego w kwocie 130 euro, tytułem przedpłaty do zamówienia towarów.
Zdarzenia wypłaty środków pieniężnych nie ujmuje się w KPiR. Natomiast do wyceny wartości na złotówki należy przyjąć kurs średni NBP z dnia 16 kwietnia, 1 euro = 4,1178 zł. Wartość transakcji to 130* 4,1178 = 535,31 zł.
Przykład 7. Otrzymanie faktury zakupu
W dniu 22 kwietnia wpłynęła faktura do dokonanej przedpłaty na kwotę 130 euro, data wystawienia 18 kwietnia.
Fakturę należy ująć w kol. 10 KPiR "zakup towarów handlowych i materiałów". Do przeliczenia kwoty na PLN należy przyjąć kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego wystawienie faktury, a więc z 17 kwietnia, kurs 4,1097 zł. Wartość transakcji wynosi 130 * 4,1097 = 534,26 zł.
W tym przypadku również powstały różnice kursowe. Wpłacono dostawcy kwotę niższą o 1,05 zł, która będzie stanowić dodatnią różnicę kursową. Jej wartość należy ująć w kol. 8 KPiR "pozostałe przychody".
Przykład 8. Odsetki naliczone przez bank
Dnia 30 kwietnia zostały doliczone odsetki o wartości 0,05 euro od kwoty znajdującej się na rachunku bankowym.
Do przeliczenia wartości na PLN należy przyjąć kurs średni NBP z dnia 29 kwietnia, 1 euro = 4,1501. Kwotę otrzymanych odsetek 0,05* 4,1501 = 0,21 zł należy ująć w kol. 8 KPiR "pozostałe przychody".
Przykład 9. Opłaty bankowe
Dnia 30 kwietnia bank obciążył rachunek kwotą 10 euro tytułem opłat za jego prowadzenie.
Do wyceny należy przyjąć kurs średni NBP z dnia 29 kwietnia, 1 euro = 4,1501. Wartość opłat 10* 4,1501 = 41,50 zł należy ująć w kol. 13 KPiR "pozostałe wydatki".
Jak widać w przeliczeniach poszczególnych transakcji na PLN stosowane są różne kursy walut, średni NBP z dnia poprzedzającego zdarzenie lub też faktycznie zastosowany przez bank, a wybór odpowiedniego kursu przeliczeniowego zależy od rodzaju zdarzenia.
